آموزش و فرهنگ سازی؛ دو راهكار مهم در كاهش حوادث رانندگی

تصادف های جاده ای در كشورهای در حال توسعه از عمده ترین دلیل های صدمه های جانی محسوب می شوند و با توجه به آمارهای ارایه شده، ایران در زمره كشورهایی قرار دارد كه بالاترین میزان تلفات انسانی در حوادث رانندگی را به خود اختصاص داده است و آمار كشته شدگان در تصادف ها با وسایل نقلیه در آن 2 برابر و تعداد مصدومان در سوانح ترافیكی به طور تقریبی پنج برابر میانگین آمارهای جهانی به شمار می رود.

عوامل مؤثری در بروز حوادث جاده ای دخالت دارند كه در سه عنوان كلی به راه، عامل طبیعی، وسیله نقلیه و عامل انسانی تقسیم می شوند و هر كدام از این عوامل زیربخش های گوناگونی را در بر می گیرند. با توجه به داده های سازمان جهانی بهداشت، مرگ های جاده ای در حدود 25 درصد كل مرگ های ناشی از جراحت ها را شامل می شود. یكی از مهمترین آمارها در تصادف ها و آسیب ها از نقش 70 تا 90 درصدی عوامل انسانی در تمامی تصادف ها حكایت دارند.

سوانح جاده ای یك پدیده اجتماعی به شمار می رود كه نیازمند شناسایی ابعاد زیربنایی تر آن از قبیل مسایل فرهنگی، روانی، جامعه شناختی، تبلیغاتی، قضایی و پزشكی است و همچنین لزوم بررسی نقش و جایگاه پلیس در كنار نارسایی های ناشی از فناوری از جمله كیفیت راه ها و خیابان ها، كیفیت ساخت خودروها و ... را نشان می دهد. به طور قطع آمار معلولان و مصدومان ناشی از حوادث رانندگی و جاده ای 10 تا 15 برابر میزان تلفات ناشی از آن است كه عواقب جبران ناپذیر آن بی سرپرستی، مشكل های روحی و روانی، هزینه های هنگفت درمانی و نیز مسایل جزایی و قضایی محسوب می شوند.

اهمیت این موضوع سبب شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا درباره علت های حوادث جاده ای و رانندگی در كشور به گفت وگو با سرهنگ «عین‌اله جهانی» معاون اجتماعی، فرهنگ و ترافیك راهور ناجا و «فرشاد اسكندری» رییس اداره راهداری و حمل ونقل جاده ای شهرستان ری بپردازد.

** سهل انگاری در رانندگی عامل اصلی حوادث جاده ای
عین الله جهانی با اشاره به این موضوع كه برخی از سهل انگاری های رانندگان به حوادث جاده ای منجر می شود، گفت: خواب یكی از علت های اصلی حوادث رانندگی محسوب می شود، از این رو باید رانندگان در هنگام خستگی و خواب آلودگی از رانندگی پرهیز كنند زیرا بی توجهی به این مهم برای سرنشینان و عابران پیاده فاجعه آفرین است و اگر راننده، خود را به كشتن ندهد، به طور قطع سرنشینان و عابران پیاده را به كام مرگ می كشاند.

معاون اجتماعی و فرهنگ و ترافیك راهور ناجا، تصریح كرد: یكی دیگر از عوامل اصلی كه سبب مرگ افراد در حوادث جاده ای می شود، مربوط به افرادی است كه با سرعت بالا و غیرمجاز رانندگی می كنند كه اگر خودرو از استانداردهای اسكلت و تجهیزات حفاظتی برخوردار نباشد می تواند به میزان تصاعدی شدت تصادف را افزایش بدهد. تصادف های رخ به رخ همواره به كشته و مجروحیت جدی سرنشینان و راننده می انجامد. سهل انگاری در رانندگی، سبقت غیر مجاز و تجاوز به چپ در جاده های دوطرفه از جمله دلیل های اصلی حوادث رانندگی در جاده ها هستند.

وی در ادامه افزود: متأسفانه خانواده‌ها توجه و نظارت زیادی روی سابقه رانندگی، میزان مهارت و تجربه جوانان جهت هدایت وسایل نقلیه در جاده‌ها ندارند و همین موضوع گاهی باعث بروز تصادف ها می‌شود. برخی مواقع رانندگان پس از فعالیت روزانه و بدون استراحت وارد جاده‌ها می‌شوند و طبیعی است كه در این شرایط احتمال بروز حوادث رانندگی نیز بالاتر می‌رود. هنگام بازگشت از سفر نیز رانندگان باید توجه كنند كه خواب و استراحت كافی داشته باشند و سپس پشت فرمان بنشینند.

معاون اجتماعی و فرهنگ و ترافیك راهور ناجا، سوانح جاده ای را ناشی از بی توجهی رانندگان به قانون دانست و بیان داشت: هوشمند شدن شیوه‌های نظارت در سطح شهر و جاده‌ها، بالا‌تر رفتن فرهنگ رانندگی هموطنان نسبت به سال های گذشته و افزایش نرخ جریمه‌های رانندگی كه از نظر روانی تأثیر زیادی روی رانندگان گذاشته است از مهم‌ترین عواملی به شمار می رود كه سبب كاهش تصادف های فوتی و جرحی می شود. در كنار این عوامل، شناسایی نقاط حادثه خیز و رفع آنها، تلاش پلیس راهنمایی و رانندگی در شناسایی دلایل اصلی تصادف ها، مطالعه و بررسی تك به تك موارد در كم شدن اتفاق های ناخوشایند كمك می كند. یكی دیگر از موضوع های قابل پیگیری پایین بودن كیفیت خودروها به شمار می رود كه این امر نیازمند توجه بیشتری است. پلیس راهور ناجا با مشاهده تمامی جاده‌ها و معابر حادثه خیز نقش تعیین‌كننده و بسزایی در كنترل و مدیریت حوادث دارد. به هرحال می‌توان با ایمن‌سازی جاده‌ها و رعایت كامل قوانین و مقررات رانندگی از طرف هموطنان آمار كشته شدگان در حوادث و سوانح جاده‌ای را كاهش داد.

جهانی در پایان با اشاره به وضعیت تردد در راه های اصلی كشور در روزهای پایانی تعطیلات تابستانی سال جاری، گفت: خوشبختانه از روزهای ابتدایی شهریور تاكنون چهار درصد كاهش در تعداد جانباختگان حوادث رانندگی در صحنه‌های تصادف ها را شاهد هستیم اما متاسفانه با افزایش 1.8 درصدی تصادف ها جرحی روبرو بوده ایم و بنابر اطلاعات موجود تخطی از سرعت مطمئنه كه حدود 14.9 درصد از كل تصادف ها را به خود اختصاص می‌دهد در این موضوع تاثیرگذار است. بی‌توجهی به جلو در هنگام رانندگی با سهم 46.5 درصدی و انحراف به چپ از محور وسط راه در جاده‌های دوطرفه با سهم 14.3 درصدی از جمله عواملی هستند كه دلیل حدود 76 درصد از حوادث جاده‌ها به شمار می روند. رعایت بیش از پیش مقررات راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها به خصوص در 30 كیلومتری شهرها بسیار ضروری است و دلیل تصادف ها در این محدوده، تردد عابرین پیاده و وسایل نقلیه از عرض جاده‌ها و رانندگی همراه با خستگی و خواب آلودگی بعضی رانندگان محسوب می شود. در بازه زمانی ساعت 12 تا 24 بیشترین تصادف ها اتفاق می‌افتد، همچنین ساعت 16 تا 24 نیز بازه زمانی با آمار بالای تصادف‌های فوتی است.

** عامل انسانی مهمترین علت تاثیرگذار در ایجاد حوادث رانندگی و جاده ای
فرشاد اسكندری رییس اداره راهداری و حمل ونقل جاده ای شهرستان ری نیز در ادامه مهمترین عامل تأثیرگذار در ایجاد حوادث رانندگی و جاده ای را عامل انسانی دانست و توضیح داد: هر چند سهم عامل انسانی از دیگر عوامل بیشتر و تغییر این عامل نسبت به تحول های فناوری در حوزه راه و وسیله نقلیه، كندتر است. از آنجا كه عامل انسانی به آموزش، تغییر رفتار و فرهنگ سازی نیاز دارد، از همین رو به سختی تغییر پیدا می كند و بسیار زمان بر است. به نظر می رسد بهترین راهكار برای كاهش تصادف های رانندگی در آینده، آموزش و فرهنگ سازی از همان دوران ابتدایی در مدرسه ها به شمار می رود زیرا سن كودكی مناسب ترین زمان برای یادگیری به است، به گونه ای كه آموزش های داده شده در ذهن افراد نهادینه می شود. برگزاری دوره های آموزشی فرهنگ رانندگی و احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی می تواند از جمله موارد تاثیرگذار در كاهش حوادث جاده ای باشد. برای رسیدن به این هدف، می توان در برنامه درسی هفتگی مدرسه ها با استفاده از كادری مجرب و توانمند، ساعتی را به آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی اختصاص داد كه بی شك تاثیر بسیار شگرفی در فرهنگ صحیح رانندگی نسل آینده خواهد داشت.

رییس اداره راهداری و حمل ونقل جاده ای شهرستان ری، وضعیت نامناسب راه ها و جاده ها را یكی دیگر از عوامل حوادث جاده ای عنوان كرد و یادآور شد: راه ها و جاده ها به عنوان یكی از مهمترین علت های ایجاد حوادث جاده ای به شمار می روند كه مسوولان باید با جدیت بیشتری به آن توجه كنند و در ایجاد جاده های ایمن تلاش بیشتری انجام دهند تا بتوان با جاده های استاندارد حداقل قسمتی از سهل انگاری های رانندگان و مشكل های فرهنگی رانندگی را جبران كرد. با توجه به اینكه 30 تا 40 درصد جاده های ایران كوهستانی هستند، سطوح جاده، كیفیت آسفالت و شیب عرضی جاده ها در بروز یا كاهش تصادف ها و واژگونی خودروها تاثیر دارند، پس نیاز است مسوولان مربوطه به چنین مسایلی توجه و با نقشه برداری صحیح در ساخت جاده ها به ویژه جاده های كوهستانی به كاهش تلفات رانندگی كمك كنند.

2 بانده كردن جاده ها و ایجاد آزادراه های مورد نیاز، نصب دوربین های نظارتی، آسفالت و خط كشی و روكش های مناسب نیز در كاهش تصادف ها نقش بسیار مهمی دارند. یكی دیگر از مواردی كه می تواند در ایمنی جاده ها موثر باشد، گرفتن غرامت از راه سازانی است كه به درستی كار خود را انجام نمی دهند و جاده ها را ناامن و بی كیفیت می سازند.

وی با ارایه راهكارهایی در ارتباط ایمن سازی جاده ها و وسایل نقلیه، گفت: این روزها اگر به سخن شهروندان توجه كنید، در می یابید كه به شدت از كیفیت خودروهای سواری تولید داخل، ناراضی هستند و به طور قطع یكی از دلیل های تصادف های جاده ای و مرگ اقوام خویش در سوانح رانندگی را از بی كیفیت بودن خودروهای داخلی می دانند. اگرچه تصادف های جاده ای تلفات جانی و مالی ناشی از این اتفاق ها در همه جای دنیا مشاهده می شود و همه نوع خودرویی نیز در خطر سانحه قرار دارد اما هرچه خودروها از استاندارد لازم برخوردار باشند، ضریب تصادف و تلفات پایین می آید.

اسكندری در پایان درباره ضرورت افزایش استاندارد خودروها و توجه خودروسازان به این مهم تصریح كرد: گرفتن غرامت از خودروسازان در تصادف هایی كه خودرو در آن نقش اساسی دارد، می تواند در ممانعت از تكرار ساخت خودروهای معیوب و رفع نواقص آن تاثیر بسزایی داشته باشد. به نظر می رسد باید در كنار تولید خودروهای داخلی، فرهنگ صداقت و وجدان كاری نیز وجود داشته باشد تا هر روز شاهد مرگ و میر ناشی از تصادف هایی كه خودروها بیشترین نقش را در آن دارند، نباشیم. ایجاد شرایط رقابتی با خودروسازان جهانی در میان تولید كنندگان داخلی نیز برای ارتقای ایمنی خودروها و به دنبال آن كاهش تلفات رانندگی راهگشا خواهد بود.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2002**9117
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.