كارشناسان : استخراج معدن از كوه شاهوار آسيب هاي جدي در پي دارد

اين كارشناسان در گفت وگو با خبرنگار ايرنا ، آلودگي ذخاير آبي، تغيير شيب زمين، كم شدن منابع آب و حضور ريزگردها در منطقه شمالي شاهرود را بخشي از مهم ترين آسيب هاي استخراج بوكسيت از دامنه بلندترين قله البرز شرقي دانستند .
با رسانه اي شدن خطرات استخراج بوكسيت از دل كوه شاهوار، بلندترين قله در شرق رشته كوه البرز، به تدريج آسيب هاي معدن كاوي در اين منطقه بر مردم پرجمعيت ترين شهرستان استان سمنان هم مشخص مي شود.
كوه شاهوار با ارتفاع بيش از چهار هزار متر، در شمال شهرستان شاهرود و در مرز استان هاي سمنان و گلستان قرار گرفته است. ارزش اين كوه براي مردم شاهرود، همچون دماوند براي ايران است؛ به گونه اي كه بسياري از شركت ها و واحدهاي اقتصادي اين شهرستان بخشي از نام خود را از اين قله مرتفع وام گرفته اند.
اين روزها اما شاهوار حال خوشي ندارد. اين ناخوشي به خاطر زخم هاي بي شماري نيست كه بر پيكرش وارد شده، بلكه به اين دليل است كه با ادامه برداشت از معادن آن ، كوهي كه سال ها منبع تامين آب و پاكيزگي براي مردم يك منطقه بود ، كم كم به منشا آلودگي و بيماري آنان تبديل خواهد شد.
به عقيده كارشناسان تخريب شاهوار نه تنها سودي براي مردم اين ديار ندارد، بلكه ابعاد گسترده آسيب هاي آن ممكن است تا ساليان سال، بار سنگيني را بر دوش دولت هاي آينده اين كشور بگذارد.
كم شدن گردشگران و كوهنورداني كه به قصد پيمايش و فتح قله به اين منطقه سفر مي كنند، كمبود منابع آبي، آلودگي آب هاي منطقه، احتمال وقوع سيل و به زير آب فرورفتن روستاهاي دامنه شاهوار و بروز پديده نوين ريزگردها در شمال شرق كشور و آسيب به پوشش گياهي و حيات وحش، از جمله ضررهاي معدن كاوي گسترده در اين نقطه است.
استاديار گروه زمين‌شناسي دانشگاه آزاد اسلامي شاهرود در گفت و گو با ايرنا، درباره استخراج اكسيد و هيدروكسيد آلومينيوم از دامنه شاهوار، بيان كرد: سرچشمه و سرشاخه‌هاي سيستم جمع‌آوري آب در حوضه آبخيز شاهرود- بسطام از ارتفاعات شمالي شاهرود يعني شاهوار سرچشمه مي‌گيرد و هرگونه دست‌كاري زمين در اين سرشاخه‌ها، تأثير مستقيمي بر منابع آب اين منطقه دارد.
عبدالرضا جعفريان اضافه كرد: در فرايند استخراج روباز معدن بوكسيت شاهوار، با ايجاد انفجارهاي بزرگ، سنگ‌هاي آهكي بيش از 200 ميليون ساله را تخريب مي‌كنند تا در حفره هاي كارستيك اين سنگ‌آهك به ماده معدني بوكسيت برسند.
وي با بيان اينكه اين سنگ‌هاي آهكي به‌عنوان باطله معدن در مسيرهاي آبراهه‌اي يا نقاط ديگر رها مي‌شود، افزود: در حالي كه با اين روش، درواقع سنگ مخزن منابع آب شاهوار نابود و به‌عنوان باطله دور ريخته شده و فقط ماده معدني بوكسيت پس از سنگجوري و سنگ‌شكني بار كاميون مي شود.
اين استاد دانشگاه تخريب سنگ مخزن شاهوار را بسيار نگران‌كننده دانست و گفت: چشمه‌هاي بزرگ و با آبدهي بالا در ناحيه شاهوار در مجاورت معدن ازجمله چشمه پير ميشي٬ چشمه پري خاني و چشمه امير داراي سنگ مخزني آهك كارستيك هستند كه آب را در خود ذخيره كرده و از محل اين چشمه‌ها جاري مي‌شوند.
جعفريان همچنين به تغيير شيب توپوگرافي در مرز حوضه آبخيز شاهرود اشاره كرد و افزود: اين معدن كاري در مرز شمالي حوضه آبخيز شاهرود- بسطام و در مجاورت حوضه آبخيز علي‌آباد گرگان قرار دارد. بنابراين چنين تخريب وسيعي سبب مي‌شود كه شيب توپوگرافي در حوضچه‌هاي جمع‌آوري آب در اين مرز به سمت شمال تغيير كرده و آب بين حوضه‌اي حوضچه‌هاي متعلق به حوضه آبخيز شاهرود- بسطام از اين بخش جدا و به سمت حوضه آبخيز علي‌آباد گرگان در مرز مشترك جاري شود.
وي از پروژه انتقال آب قطري به شاهرود هم غافل نشد و گفت: با تغيير شيب توپوگرافي به سمت حوضه آبخيز علي‌آباد گرگان، بخشي از منابع آبي متعلق به حوضه آبخيز شاهرود- بسطام در اين مرز از اين حوضه آبخيز جدا شده و مشكل كمبود آب شهر شاهرود را بيشتر خواهد كرد.
آلودگي منابع آب و خاك توسط فلزات سنگين اما بخش مهم صحبت هاي اين محقق زمين شناس بود. جعفريان يادآور شد: نتايج آناليز نمونه‌هاي بوكسيت معدن تاش براي تعيين عناصر كمياب نشان مي دهد، ميزان برخي از فلزات سنگين مانند سرب، نيكل، كروم و آرسنيك در اين نمونه ها بالا است.
وي تاكيد كرد: بنابراين عناصر اين فلزات سنگين وارد منابع آبي نزديك ماده معدني شده و از طريق سيستم زهكشي آب‌هاي ناحيه به سرتاسر حوضه آبخيز شاهرود-بسطام منتقل مي‌شود.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه بيماري زايي اين فلزات سنگين در مناطق مختلف دنيا به اثبات رسيده، اضافه كرد: بيماري‌هايي مانند سرطان دستگاه گوارش٬ مثانه٬ پوست و ريه از جمله اين عوارض است.
جعفريان ادامه داد: بر اساس استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني، بيشينه تمركز آرسنيك در آب آشاميدني يكصدم ppm است، اما در برخي از اين نمونه‌ها تا 129ppm آرسنيك وجود دارد.
وي ايجاد جاده براي دسترسي خودروهاي سنگين به دامنه كوه را يكي از عوامل توليد گرد و غبار دانست و گفت: با انفجارهاي معدني ريزگردهاي حاوي فلزات سنگين هم خاك منطقه و محصولات كشاورزي را آلوده كرده و هم از طريق تنفس وارد بدن ساكنان اين ناحيه مي شود.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي شاهرود يادآور شد: بر اساس مطالعات سازمان بهداشت جهاني، ريزگردهاي با قطر 2.5 تا 10 ميكرون سبب بروز مشكلات تنفسي، بالا رفتن ريسك بيماري‌هاي قلب و عروق، تولد نوزادان نارس و بيماري‌هاي سيستم عصبي شده و عوارض آن بر كودكان شديدتر از بزرگسالان است.
جعفريان از بين رفتن درختان جنگل هيركاني واقع در ضلع شمالي معدن را يكي ديگر از آسيب هاي آن به طبيعت برشمرد و گفت: در گذشته هم معدنكاري بوكسيت در كشور جامائيكا و مالزي سبب تخريب وسيع جنگل‌ها و گياهان جنگلي اين كشورها شده است.
طي ماه هاي گذشته مردم، محققان و برخي از مسوولان نسبت به ادامه كار معدن بوكسيت در تاش ابراز نگراني كرده اند. طبيعت دوستان با تشكيل زنجيره انساني به دور ماشين آلات حفاري معدن تلاش كردند حرف خود را به گوش مديران تصميم گير كشور برسانند. مديركل دفتر مشاركت هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست در دولت يازدهم نيز چندي پيش طي بازديد از اين كوه، اعلام كرد كه در صورت بروز سيل و به زير آب فرو رفتن روستاي تاش، همه مسوول هستند.
حال با شروع كار دولت دوازدهم مردم شرق استان سمنان چشم انتظار تصميم مسوولان درباره اين موضوع مهم هستند.
معدن تاش در استان سمنان، مواد اوليه مورد نياز كارخانه آلوميناي جاجرم در خراسان شمالي را تامين مي كند.
محمد درويش مدير كل دفتر آموزش و مشاركت هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست كشور هم كه ماه گذشته در شاهرود به سر مي برد گفت: اگر امروز در دامنه كوه شاهوار به خاطر برداشت مواد معدني ، سيل ويرانگر رخ دهد، همه در بروز آن و خسارت هايش مقصر هستيم.
او كم ترين آسيب سيلاب هاي احتمالي كوه شاهوار را دفن شدن روستاي تاش در زير گل و لاي دانست .
گفته مي شود ، روزانه حدود سه هزار تن مواد معدني از كوه شاهوار برداشت مي شود كه اين برداشت ها از ضابطه خاصي برخوردار نبوده و موجب تخريب آن مي شود.
شاهوار بلندترين قله منطقه البرز شرقي در شمال شهرستان شاهرود و شمال روستاي نگارمن و شرق روستاي تاش و در جنوب روستاي سياه مرزكوه جاي قرار دارد.
7359/6167 خبرنگار: مهسا شانيان ** انتشار دهنده : محسن شاكري