محرم؛ ماه تبیین و نهادینه ساختن فریضه امر به معروف و نهی از منكر

ماه محرم نخستین ماه از سال قمری محسوب می شود و در زمره ماه‌های حرام قرار دارد. محرم، هنگامه جانبازی عاشقان راه حق، ماه حزن، صبر، استقامت و آفرینش حماسه ای پرشور و سرنوشت ساز است. برهه ای كه امام حسین(ع) و یاران وفادار ایشان بزرگترین حركت انسان ساز را به منصه ظهور رساندند.

قیام تاریخی امام سوم شیعیان در برابر ظلم و ستم خلفای آن روزگار انجام شد. در آن زمان یزید پس از معاویه بر تخت حكومت اسلامی تكیه زد و خود را امیرمومنان خواند و بدین منظور تصمیم گرفت تا بزرگان دین اسلام را به بیعت با خویش فرا بخواند. او نامه‌ای به حاكم مدینه نوشت و به وی دستور داد كه از امام حسین(ع) برای یزید بیعت بگیرد و اگر نپذیرفت امام(ع) را به قتل برساند. سیدالشهدا(ع) كه موافق راه و روش او نبود، حاضر به بیعت كردن با یزید نشد و با خانواده خود به منظور حج از مدینه به مكه رفت.

در این هنگام عده‌ای از مردم كوفه كه از مرگ معاویه با خبر شده بودند، نامه‌هایی برای امام حسین(ع) نوشتند و از او خواستند تا به عراق و كوفه بیاید. امام حسین(ع) نیز برای بررسی امور، مسلم بن عقیل را به كوفه فرستاد.

نخست شماری از مردم كوفه با مسلم بن عقیل همراه شدند اما با ورود عبیدالله بن زیاد كه از طرف یزید به حكومت كوفه گمارده شده بود، شرایط تغییر یافت. او مردم كوفه را به دلیل پشتیبانی از فرستاده امام حسین(ع) تهدید كرد و آنان نیز مسلم بن عقیل را تنها گذاشتند.

یزید با آگاهی از این موضوع نقشه قتل مسلم ابن عقیل(ع) را طرح ریزی كرد و او را به شهادت رساند و با تهدید كوفیان بیعت آنان را با امام(ع) در هم شكست. امام حسین(ع) می دانست كه در پایان این سفر به شهادت خواهد رسید اما ایشان برای اجرای فرمان خداوند، لحظه ای در پیمودن این مسیر تردید نكرد.

سرانجام سید الشهدا(ع) در 10محرم 61 هجری به همراه 72 تن از یارانش به نبرد با یزیدیان شتافت و در این راه به شهادت رسید و اینگونه خالق فصلی تازه در تاریخ اسلام شد. هنگامه ای كه یادآور حماسه، جهاد، شهادت و یادآور هجرت كاروان آزادگان است كه در برابر ظلم و ستم تا آخرین نفس ایستادند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت آغاز ماه محرم به گفت وگو با حجت الاسلام«مصطفی صادقی» مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پرداخته است.

حجت الاسلام صادقی حركت امام حسین(ع) به طرف كربلا و قیام عاشورا را تضمینی برای بقای دین اسلام توصیف كرد و گفت: اگر قیام تاریخی امام حسین(ع) و نهضت ایشان در كربلا شكل نمی گرفت، به طور قطع امروز تنها عنوانی تاریخی از اسلام باقی می ماند. قیام سیدالشهدا(ع) سبب شد تا شیعیان آگاه تر شوند و حركت های این چنینی در برابر ظلم و جور صورت گیرد. همانطور كه انقلاب اسلامی ایران نیز با الهام از نهضت عاشورا ایجاد شد. كسب آگاهی، هوشیاری و بیداری اسلامی از وظیفه های مهم شیعیان است و مسلمانان هرگز نباید از دشمنان و بدخواهان فریب بخورند و بایستی در برابر نفوذ بیگانگان بایستند.

مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) با اشاره به اینكه شیعیان و حتی پیروان دیگر ادیان نیز همه ساله به عزاداری برای اباعبدالله(ع) و شهدای كربلا می پردازند، بیان داشت: قیام سیدالشهدا(ع) در كربلا سبب شد تا دین اسلام در تاریخ زنده بماند. امام حسین(ع) در این راه حتی حضرت علی اصغر(ع) و حضرت علی اكبر(ع) را فدا كرد و اینگونه پیام قیام خود را ماندگار ساخت و در دل های روشن و ضمایر آگاه انسانی جای گرفت و از آن زمان تا كنون هر ساله حركت انقلابی سومین امام شیعیان(ع) تجلیل و تمجید می شود. رسوا كردن حاكمان بنی امیه و پیشگیری از پنهان ماندن حقیقت اسلام از جمله عمده ترین دلیل های قیام امام حسین(ع) بود. سیدالشهدا(ع) هرگز به دنبال تشكیل حكومت نبودند بلكه برای امر به معروف و افشای منكر به جهان اسلام به نبرد با یزیدیان پرداخت.

وی تاثیر قیام عاشورا در جامعه اسلامی و نقش آن در حركت های بعدی شیعیان را بسیار ارزنده دانست و اظهار كرد: نهضت اباعبدالله(ع) در شرایطی به وقوع پیوست كه حامیان اسلام كم بودند و بسیاری از افراد آن روزگار فریب خورده و گمراه شده بودند، حركت تاریخی امام حسین(ع) سبب شد تا دیگر حركت ها و قیام ها مانند توابین و قیام مختار علیه حكومت های جور آن زمان صورت بگیرد. واقعه عاشورا چنان تاثیری در دل ها ایجاد كرد كه نه تنها شیعیان و مسلمانان بلكه پیروان دیگر ادیان و افرادی كه روحیه آزادیخواهی و انسانیت در قلب هایشان وجود دارد، آن را پاس می دارند. آنچه كه سبب برتری واقعه كربلا نسبت به دیگر انقلاب ها و حوادث تاریخی پیش از آن می شود؛ اوج ایثار و تقوای آن است. در واقع در این نهضت هدف والای امام حسین(ع) بر پایه یك افق روشن و هدف واضح استوار بود. حركت امام(ع) در آن روزگار به عنوان شاخص مهمی در احیای اسلام بود و اینك افراد باید بكوشند تا راه و روش خود را بر پایه معیار مطلوب امام حسین(ع) ترسیم كنند و بر مبنای گفتمان عقلی و حسینی گام بردارند تا به رشد و پیشرفت دست یابند.

حجت الاسلام صادقی در ادامه افزود: اگر امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در حادثه كربلا حضور نداشتند، آرمان این قیام ناتمام و ناقص باقی می ماند زیرا نهضت عاشورا حاوی 2 پیام بود؛ یكی پیام جان فدا كردن در راه دین و خدا كه با شهادت اباعبدالله(ع) و یاران ایشان به منصه ظهور رسید و دیگری پیام تبلیغی و فرهنگی آن كه به وسیله امام زین العابدین(ع) و حضرت زینب(س) به بهترین شكل پس از شهادت سیدالشهدا(ع) صورت پذیرفت. سخنان كوبنده امام سجاد(ع) و حضرت زینب كبری(س) خط بطلانی بر تبلیغات واهی و دروغین حاكمان آن روزگار بود و زمینه ساز تحول و دگرگونی جامعه خفته و فریب خورده آن روزگار شد. همین ایثارها، آزادگی ها، جان فشانی ها و مظلومیت ها؛ هر فردی را برآن می دارد تا به این نهضت بزرگ علاقه و ارادت نشان دهد و اینگونه چنین قیامی با عظمت و جاودانه باقی بماند.

مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) در ارتباط با چگونگی حفظ، زنده نگهداشتن و انتقال هر چه بهتر پیام های عاشورا به نسل های بعدی، توضیح داد: شیعیان باید در هر مكان و در هر شرایطی كه هستند آگاهی های لازم را كسب كنند و بدانند كه امام حسین(ع) به چه دلیل قیام كرد. زنده نگه داشتن دین اسلام و اتحاد و وحدت میان مذهب های اسلامی سبب می شود تا دشمنان هیچ گاه نتوانند علیه مسلمانان توطئه كنند. زندگی امام سوم شیعیان(ع) می تواند بهترین و كامل ترین نسخه برای زندگی افراد باشد زیرا در آن می توان تمام موضوع هایی نظیر مسایل تربیتی، اجتماعی، مسایل شرعی و ... را مشاهده كرد. تاثیر گذاری سخنان و رفتار سیدالشهدا(ع) در سطح جامعه نشان از روابط بالای اجتماعی ایشان دارد. افراد با گرایش های مذهبی مختلف با شور و علاقه خاصی در مراسم های عزاداری آن بزرگوار شركت و به دین مبین اسلام گرایش پیدا می كنند و مسلمان می شوند.

حجت الاسلام صادقی در پایان درباره بروز و ظهور تجمل هایی كه در ایام سوگواری امام حسین(ع) در برخی از نواحی مشاهده می شود، گفت: تجمل پدیده شومی به شمار می رود كه امروزه در بسیاری از مراسم‌ها رسوخ پیدا كرده است و این مساله به نوعی در ایام محرم و مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان نیز وجود دارد. نذری‌ های پیاپی، برگزاری مراسم باشكوه و بدون بار معنوی، استفاده از گران قیمت‌ترین وسایل عزاداری، همه از جمله موارد كسب اعتبار برای صاحبان برگزاری این مراسم ها محسوب می شود. مردم باید به جای توجه به مادیات و تجمل ‌گرایی در ظاهر هیات‌های مذهبی به الگوبرداری صحیح از امام حسین(ع) اقدام كنند. با توضیح و ترویج نمونه‌های مناسب از عزاداری‌های ساده می‌توان از شیوع تجملات میان هیات‌های مذهبی جلوگیری كرد. اگر عزاداری ها با شكل مناسب و هم مسیر با محتوای پیام عاشورا نباشد، در انتقال پیام آن مشكل ایجاد می شود و به تدریج تحریف و دستخوش تغییر خواهد شد. ارادت خاص به امام(ع) در مراسم های عزاداری محرم جلوه گر محبت به ایشان و اهل بیت(ع) است كه می تواند جامعه اسلامی را متحول كند. بزرگان دین و دیگر امامان معصوم(ع) همواره بر شركت در مراسم عزاداری سیدالشهدا(ع) تاكید داشته اند. در این میان مداحان و روحانیان نباید در مراسم های عزاداری از محتوای حقیقی قیام امام حسین(ع) دور شوند. تحقق اهداف این امام همام باید جزو اصول اولیه باشد و در واقع خط سیر عزاداری ها باید حسین شناسی باشد.

**گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.