خانم 'فاطمه دانش' با اصیل توصیف كردن آیین سنتی نخل برداری تفت اعلام كرد: پیشنهاد ثبت جهانی این اثر در دستور كار میراث استان قرار میگیرد.
پیشتر این آیین سنتی كه عصر روز عاشورا در حسینیه امام 'ره' (شاه ولی) تفت برپا می شود در فهرست آثار معنوی كشور ثبت شده بود.
مدیر كل میراث فرهنگی استان یزد از اصالت و قدمت این مراسم گفت و یادآور شد: آیین نخل برداری تفت، قابلیت جهانی شدن دارد.
همچنین وی از حضور 200 گردشگر خارجی برای حضور در این مراسم در عصر روز عاشورا (یكشنبه آینده) خبر داد كه آماری قابل توجه است.
پس از ثبت چندین اثر ملی تاریخی استان یزد در فهرست آثار جهانی كه آخرین آن بافت تاریخی بود حالا زمزمه هایی مبنی بر برنامه میراث استان برای ثبت آیین نخل برداری تفت به گوش می رسد كه خبری بسیار مسرت بخش است.
حالا همه تفتی ها، استان یزد، مردم كشور و دوستداران میراث كهن ایران، چشم انتظار تحقق این موضوع هستند، امری كه با توجه به سابقه این مراسم و عظمت معنوی آن، بجا و به موقع بود.
اما میراث فرهنگی استان و كشور، به تنهایی قادر به تحقق این امر نیستند و بطور حتم، نیاز به همت دیگر دستگاهها و خود مردم شهرستان است.
باید از همین الان كمر همت ببندیم و شرایط و ضوابط خاص یونسكو برای ثبت این اثر را فراهم كنیم.
تاكنون پنج اثر ملموس استان یزد، ثبت جهانی شده و در صورت ثبت مراسم نخل برداری، نخستین اثر معنوی و ناملموس استان، جهانی خواهد شد.
**پیشینه ثبت جهانی آثار
در سال 1945 ثبت آثار میراثی و تاریخی در دستور كار قرار گرفت بویژه مناطقی از دنیا كه بازمانده از جنگ جهانی دوم بود و بر همین اساس كمیته جهانی به عنوان یك معاهده بین‌المللی تشكیل شد كه ذهنیت اولیه آنها جهانی بودن نبود.
این كمیته جهانی در سال 1972 كنوانسیونی را تشكیل داد كه اجلاس عمومی یونسكو در پاریس معاهده بین‌المللی آن را شكل داد چرا كه خطراتی آثار تاریخی را تهدید می‌كرد.
نخستین اجلاس جهانی میراث جهانی در سال 1978 شكل گرفت كه بنیاد شكل‌گیری آن این بود كه آثار مصنوع دست بشر با فضاهای طبیعی كه یك ویژگی خاص و منحصر به فرد دارد را بدون توجه به مرز كشورها و به عنوان حاصل و دسترنج جامعه بشری ثبت بین‌المللی كنند.
ایران در هشت دی ماه سال 1353 با تصویب مجلس شورای وقت به این كنوانسیون پیوست كه فلسفه آن حفظ آثار مصنوع دست بشر به ویژه آثار بكر و طبیعی بود.
بر این اساس كشورهایی از جمله ایران كه عضو این اجلاس جهانی هستند همه ساله تعدادی از آثار واجد ارزش خود را بر اساس معیارها، حقایق و شاخص‌های ویژه در داخل كشور دسته‌بندی، اولویت‌بندی و مقایسه تطبیقی كرده و سپس آن را به این اجلاس معرفی می‌كنند.
این آثار معرفی شده به اجلاس جهانی در مقایسه با آثار سایر كشورها در كمیته‌های خاص مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند كه ممكن است بسیاری از این آثار در این میان خود به خود كنار گذاشته شوند كه این آثار نه برای اینكه واجد ارزش نیستند بلكه تعدادی از آثار دیگر اولویت بیشتری دارند.
*** معیارها و شاخص های ثبت جهانی یك اثر
ثبت جهانی آثار پروسه‌ای طولانی است به طوری كه هر كشوری باید پرونده آثار خود را تحویل اجلاس جهانی دهد تا پس از بررسی، نتیجه آن اعلام شود.
این پرونده 9 شاخص را در بررسی آثار لحاظ می‌كند كه هر اثر برای جهانی شدن باید حداقل دارای سه معیار از 9 معیار مد نظر را داشته باشد.
شناسایی اثر، توصیف آن، توجیه برای ثبت اثر، وضعیت حفاظت و عوامل تأثیرگذار بر روی آن، مسائل مرمتی و حفاظتی، مدیریت اثر، روند فعالیت‌های مرمتی انجام شده بر روی اثر، مستندنگاری‌های بر روی آن و اموال فرهنگی درون اثر 9 معیاری است كه روی آثار تأثیرگذار هستند.
گزارش‌هایی نیز به صورت بازدید از آثار تهیه شده و مجددا در اجلاس جهانی بررسی می‌شود كه پروسه بسیار سنگینی است و اگر حفاظت یا مرمت اثری دارای مشكلی باشد در انتخاب آن اثر می‌گذارد.
كارشناسان یونسكو در بازدید روی این موضوعات كار كرده و گزارش خود را ارائه می‌دهند و از این رو آثار فرهنگی كه برای ثبت جهانی ارائه می‌شود باید نشانه نبوغ شاهكارانه بشر در دوره‌ای كه آن بنا در آن شكل گرفته است باشد.
آثار فرهنگی باید گویای تبادل ارزش‌های انسانی در یك دوره زمانی خاص، نشان‌دهنده پیشرفت در محدوده فرهنگی از جهان بوده و منظره و دید اثر هم بكر باشد.
همچنین این آثار باید نمونه منحصر به فرد و یا استثنایی از یك سنت فرهنگی یا تمدنی و یا نابودشده دوره خودش باشد.
یونسكو به دنبال ثبت اثری ناب بوده و به اینكه در كدام كشور واقع شده كاری ندارد، تفكر یونسكو و اجلاس جهانی برای ثبت، بدون مرز است و عقیده آنها بر این است كه حفظ و حراست آثار برای آیندگان باشد.
پس از ثبت جهانی یك اثر، حمایت‌های تخصصی و مالی جامعه بشری و بین‌المللی با آن حق عضویتی كه به یونسكو می‌دهند، برای حفظ این آثار تلاش كرده و در مرمت و كنترل آن دقت می‌كنند.
ثبت جهانی یك اثر، پروسه‌ای زمان‌بر است و آموزش فرهنگی نیز در این امر، مهم است.
شهرستان تفت در 20 كیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد و مجموعه تاریخی امام 'ره' (شاه ولی) تفت كه شامل حسینیه، مسجد، آب انبار، مدرسه، عزاخانه و كتابخانه است از مهمترین اثار تاریخی این شهرستان محسوب می شود.
**آیین نخل برداری در حسینیه امام (ره) تفت
نخل' در لغت به معنای تابوت است و نزد مردم استان یزد نمادی از تابوت سیدالشهداء(ع) است، وسیله ای چوبی كه دو طرف آن به صورت مشبك از چوب ساخته شده و به وسیله چوبهای دیگر به هم مرتبط و برروی چهار تیر چوبی قرار دارد .
عزاداران تفتی از روزهای اول ماه محرم به آماده سازی نخل و سیاهپوش كردن آن اقدام می كنند.
نقطه قابل توجه در مراسم نخل برداری تفت كه منحصر بفرد است و طی صدها سال گذشته همچنان شكل سنتی خود را حفظ كرده حضور خودجوش هیئت محله 'سرده' برای آغاز این مراسم است و تا این هیئت وارد حسینیه نشود نخل همچنان ثابت می ماند.
هیئت سرده، مسیر چند كیلومتری محله خود تا حسینیه امام را در حالی كه به سینه می زنند طی می كنند اما پس از نزدیك شدن به حسینیه، پیاده روی آرام آنان ناگهان سرعت می گیرد و در حالیكه می دوند و به سر و سینه می زنند به زیر نخل می روند به به همراه دیگر عزادارانی كه از قبل در زیر نخل جا گرفته اند، آن را از جا بلند می كنند.
نكته جالب آنكه اصل مراسم نخل برداری فقط چند دقیقه طول می كشد اما همین چند دقیقه، دهها هزار نفر از شیفتگان آقا امام حسین (ع) را به این حسینیه می كشاند و این یعنی اوج عشق و ارادت به ائمه اطهار و سالار شهیدان.
عزاداران، نخل را سه تا پنج دور در اطراف حسینیه چرخانده و سپس آن را در مكان خود قرار می دهند و در حالیكه به شدت به سر و سینه خود می زنند در جلوی عزاخانه حسینیه حاضر می شوند.
جمعیت عظیمی از عزاداران حسینی در حسینیه تفت حضور دارند و چند برابر این جمعیت هم در خیابانهای اطراف به عزاداری می پردازند.
این مراسم از چنان هیجان معنوی برخوردار است كه باید در صحنه بود و با چشم خود این منظره روحانی را نظاره كرد .
6197 تهیه و انتشار: محمدحسین فلاح
یزد- ایرنا- خبری كه دیروز /یكشنبه/، مدیر كل میراث فرهنگی استان یزد در آستانه برپایی آیین نخل برداری در حسینیه امام(ره) تفت به ایرنا اعلام كرد موجب خرسندی نه تنها تفتی ها بلكه مردم استان یزد شد.
