تق تق عصاهاي سفيد در شهر

اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺼﺎ به‌عنوان وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻤﮑﯽ در رﻓﺖ‌وآﻣﺪ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن از ﻗﺮن‌ﻫﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﺘﺪاول ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺼﺎي‌ﺳﻔﯿﺪ به‌شكل اﻣﺮوزي و به‌عنوان ﻧﻤﺎدي ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن، ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ‌ﺟﻬﺎﻧﯽ‌اول ﺑﺮﻣﯽ‌ﮔﺮدد و تا امروز ادامه يافته است. قانوني كه در روزهاي گذشته در ايران براي حمايت از نابينايان به اجرا درآمده نيز، «قانون عصاي سفيد» نام دارد.
براساس اين قانون، از اين پس كساني كه از ويلچر استفاده مي‌كنند به‌عنوان عابر پياده شناخته مي‌شوند و عصاي سفيد روشندلان، به‌عنوان تابلوي ايست محسوب مي‌شود.
اين قانون از اول مهر سال جاري به اجرا درآمده و بنا بر آن، تا زماني كه افرادي همچون روشندلان و يا استفاده‌كنندگان از ويلچر حركت نكنند، راننده اجازه حركت ندارد.

نابينايان، تحصيل كرده‌ترين معلولان
135ميليون نابينا در جهان وجود دارد كه 90درصد آن در كشورهاي در حال توسعه است. ايران رتبه شانزدهم دنيا در زمينه آمار نابينايان و كم بينايان را دارد و تعداد كم بينايان در ايران 6 برابر نابينايان است.
طبق آخرين غربالگري‌هاي به عمل آمده در كشور، قائم‎مقام انجمن نابينايان، از وجود 115 هزار نابينا در ايران خبر داد كه در ميان آن‌ها 600 تا 700 هزار نفر به كم بينايي و اختلال بينايي دچار هستند. آن‌ها براي دسترسي به حداقل‌هاي زندگي با مشكل مواجه هستند و به گفته كارشناسان نرخ بيكاري در ميان آن‌ها بالغ بر 40 درصد است؛ اين در حالي است كه نابينايان، تحصيل كرده‌ترين افراد در ميان معلولان به شمار مي‌روند.
در سال 1360، تعداد نابينايان دانشگاهي در كشور 150 نفر و امروز تعداد آن‌ها پنج هزار نفر است. جمعي از تحصيل كرده‌هاي كشور، به‌دليل نبود امكانات شخصي خانه نشين شده‌اند زيرا كم بينا يا نابينا هستند و براي رفت و آمد در شهر با مشكل مواجه مي‌شوند.
اشتغال، آموزش، اياب و ذهاب، تحصيل، عدم دسترسي به خدمات و وسايل كمك توانبخشي از جمله عصاي استاندارد، دستگاه برجسته‌سازي، رايانه و وسايل آشپرخانه مخصوص و مشقت استفاده از حمل و نقل عمومي از جمله مشكلات نابينايان است.
اماكن عمومي در سطح شهر به‌خصوص مترو، براي تردد نابينايان مناسب سازي و ايمن‌سازي نشده است. سازمان‌هاي دولتي اغلب از پذيرش اين افراد سرباز مي‌زنند.

مناسب سازي تردد با قانون عصاي سفيد
عدم مناسب‌سازي و امنيت در تردد افراد داراي معلوليت يكي از بزرگ‌ترين موانعي است كه در سر راه نابينايان وجود دارد و برداشتن تمام موانع محيطي و همچنين تسهيل‌سازي امكانات جامعه براي استفاده افراد كم بينا و نابينا در حضور هر چه بيشتر آنان بسيار مهم است.
در اين خصوص «تقي‌مهري»، رييس پليس راهورناجا، ضمن اطمينان از اجرايي شدن قانون عصاي سفيد گفت: «پيگير تصويب جرايم شديد براي آن دسته از رانندگاني هستيم كه قانون عصاي سفيد را اجرا نكنند.
رانندگان موظف هستند در صورت نزديك شدن افراد استفاده‌كننده از ويلچر يا عصاي سفيد، از سرعت خود بكاهند و با سرعت مطمئن حركت كنند كه اين متن به عنوان تبصره به ماده 129 الحاق مي‌شود».
مهري تصريح كرد: «رانندگان موظفند در صورت نزديك شدن به فرد استفاده‌كننده از عصاي سفيد كه عصاي خود را به علامت ايست به صورت افقي به رانندگان نشان مي‌دهد، توقف كنند و پس از عبور آن فرد به حركت خود ادامه دهند».

جريمه 100 هزار توماني براي رانندگان خاطي
رييس پليس راهور ناجا، همچنين با اعلام اينكه قانونگذار براي رانندگاني كه قانون عصاي سفيد را رعايت نمي‌كنند، 100هزارتومان جريمه در نظر گرفته است، گفت: « در حال حاضر اين قانون ابلاغ شده و اجرا مي‌شود.
ما به دنبال تشديد جرايم براي افرادي هستيم كه اين مهم را رعايت نمي‌كنند. برابر مقرراتي كه از سوي راهور براي معلولان و افراد نابينا و همچنين كم‌توان درنظر گرفته شده است، از اين پس اين افراد در صورت حادثه ديدن در حوادث راهنمايي و رانندگي به اندازه يك فرد سالم شناخته شده و به آن‌ها برابر قانون ديه قانوني تعلق مي‌گيرد».

«محمد ترحمي»، رييس اداره حقوقي پليس راهور ناجا نيز با اشاره به اينكه قبل از اجرايي شدن اين قانون، ويلچر يك وسيله نقليه محسوب شده و در صورت تصادف در خيابان سرنشين آن مقصر شناخته مي‌شد، گفت: « براي حمايت از افراد نابينا و كساني كه عصاي سفيد استفاده مي‌كنند بر اساس اين قانون چنانچه فرد نابينا عصاي خود را به رانندگان نشان دهد، به منزله ايست براي راننده محسوب مي‌شود و راننده ملزم به ايست كامل تا عبور فرد نابيناست.
در غير اين صورت، در هر شرايطي كه راننده با فرد نابينا برخورد كند، مقصر شناخته مي‌شود». ترحمي با بيان اينكه اين قانون در معابري كه اولويت با عابر پياده است يا اولويت عابر و سواره برابر است، لازم الاجراست گفت: «در اين زمينه بايد آموزش‌هاي لازم به افراد نابينا داده شود كه هماهنگي‌هاي آن با سازمان بهزيستي انجام شده است».

قوانين جديد، شعار نباشد
«موفقيت در اجراي قانون عصاي سفيد، منوط به فرهنگ‌سازي و بازنگري ساير قوانين راهنمايي و رانندگي است».
«مجيد فراهاني»، عضو شوراي شهر تهران اين را گفت و با تاكيد بر ضرورت تحقق شهر دسترس‌پذير از طريق اجراي مصوبات شورا بيان كرد:«نابينايان و معلولان اين شهر به عنوان شهروند، حقي بر شهر دارند و بايد مديريت شهري براي زندگي اين عزيزان اقدامات مناسبي در مسير دسترس‌پذيري شهر و تسهيل رفت‌وآمدشان، امكان فعاليت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي به انجام برساند».
فراهاني با اشاره به اينكه در سال 1389 شاهد مرگ خانم نابينايي در ايستگاه مترو خزانه بوديم و اميدوارم در تهران، ديگر شاهد اين حوادث تلخ نباشيم، ادامه داد:«شهرداري تهران ضمن توجه به مسائل نابينايان و معلولان شهر، بايد اهتمام ويژه‌اي در رسيدگي به مسائل كاركنان نابينا و معلول خود داشته و در اين زمينه الگوي دستگاه‌هاي اجرايي و سازمان هاي عمومي باشد».

اميدواري نابينايان
مشكلات نابينايان و معلولان در ايران و بسياري از كشورهاي در حال توسعه، همچنان در رديف مشكلاتي است كه كمتر به چشم مي‌آيند يا راهكاري براي آن انديشيده مي‌شود.
قانون عصاي‌سفيد و اجراي آن البته در صورتي كه ضمانت‌هاي اجرايي و نظارت بر روند اجرا وجود داشته باشد، مي‌تواند نقطه اميدي براي توجه بيشتر مسئولان به اين افراد باشد.«عليرضا سلامي»، رييس انجمن نابينايان تجلي در اين خصوص گفت: «مهر امسال بود، پليس راهور ناجا به مدد جامعه نابينايان كشور آمد و از قانون عصاي سفيد خبر داد. تا قبل از اين، حق نابينايان در هنگام وقوع تصادفات راهنمايي و رانندگي همواره ضايع مي‌شد.
قانون مربوط به معلولان و افراد كم‌توان در مقررات راهنمايي و رانندگي وجود داشت اما كمتر به آن پرداخته مي‌شد.
از اين پس افراد معلول داراي ويلچر و همچنين نابينايان داراي عصاي سفيد به عنوان عابر پياده محسوب مي‌شوند و عصاي سفيد به منزله تابلوي ايست براي رانندگان است. به صورتي كه اگر نابينايي عصاي خود را به صورت افقي نشان دهد، راننده موظف به توقف و اعطاي حق تقدم عبور به فرد نابيناست».
آنچه مسلم است، اين امر نظارت مستمر نهادهاي اجرايي را مي‌طلبد. در كشورهاي توسعه يافته اقدامات بسياري در زمينه مناسب سازي صورت گرفته است.
تاكسي‌هاي مجهز به امكانات لازم با رنگ‌ها و اپراتورهاي مخصوص و طراحي سايت هاي معين براي راهنمايي هر چه بهتر افراد داراي معلوليت كه با توجه به نوع معلوليت خود چگونه مي توانند از امكانات حمل و نقل عمومي استفاده كنند، از جمله اقدامات بسيار رايج در كشورهاي توسعه يافته است.
در متروي پاريس، بخش جدايي براي ورود ويلچر در نظر گرفته شده است و براي نابينايان از سگ‌هاي راهنما استفاده مي‌شود كه آن‌ها را به خوبي به مسير واگن‌ها هدايت مي كند.
در ايران نيز بايد ابتدا به فرهنگ سازي و اطلاع رساني دست زد و با تصويب و اجرايي كردن قوانيني نظير عصاي سفيد و در نظر گرفتن ضمانت اجرايي محكم براي آن‌ها ، در راستاي تسهيل زندگي اين افراد در جامعه قدم برداشت.
روزنامه قانون
تهرام/1735