فرود تازيانه خشونت و آزار بر جسم و جان نحيف كودكان

به گزارش ايرنا، امروز گوش شهروندان به خبرهاي ناگوار و هولناكي از كودك آزاري كه هرازچندگاهي به عنوان يك رسانه ها تبديل مي شود، عادت كرده است ولي كارشناسان درصد يافتن چرايي اين رفتارها و راهكارهاي كاهش آن هستند.
امسال اخباري تكان دهنده از اين دست از جمله آزار و قتل آتنا دختر بچه هفت ساله پارس آبادي و آزار و قتل اهورا پسربچه 2 ساله به دست پدرخوانده خود در رسانه ها منتشر شد و به شدت احساسات مردم را جريحه دار كرد.
علل و عوامل و بررسي اقدام هاي پيشگيرانه و نقش بهزيستي و ديگر دستگاه هاي اجتماعي و فرهنگي، سازمان هاي مردم نهاد و رسانه ها در كاهش كودك آزاري به عنوان يك آسيب اجتماعي رو به گسترش در اين ميزگرد مورد بحث و گفت و گو قرار گرفت.

**فقر فرهنگي از مهمترين عوامل كودك آزاري در جامعه
مديركل امور فرهنگي و اجتماعي استانداري قزوين در اين ميزگرد با بيان اينكه فقر فرهنگي از مهمترين عوامل كودك آزاري به شمار مي رود، گفت: اگرچه در اذهان عمومي مصرف مخدرهاي صنعتي چون شيشه به عنوان عامل اصلي كودك آزاري و فرزندكشي مطرح مي شود اما به عقيده من اين تنها يكي از عوامل كودك آزاري است.
مريم بيدخام بر لزوم برنامه‌ريزي براي رعايت حقوق كودكان به منظور پيشگيري از آزار و اذيت آنان و بحران روحي ناشي از آن تاكيد كرد و افزود: اولين و مهمترين حق هر كودك، حق بقا است كه به معناي برطرف كردن نيازهاي او به غذا، سرپناه، امنيت و مراقبت از سلامت است بنابراين كودكان، نيازمند محافظت شدن در مقابل صدمه ها و آزارهاي جسمي و روحي هستند و بايد از امنيت خانوادگي و اجتماعي كافي و مراقبت و حمايت خاص كه شامل توجه ويژه قبل و بعد از تولد است، برخوردار باشند و محبت به كودكان اصل اوليه اي است كه ضرورت آن توسط روان شناسان و جرم شناسان به اثبات رسيده است.
وي اظهار كرد: كودك‌آزاري از آن دست آسيب‌هاي اجتماعي است كه تمام ابعاد آن بايد مورد واكاوي و بررسي قرار بگيرد و براي كنترل عوامل آن تلاش شود.
بيدخام، با بيان اينكه عوامل فرهنگي و سطح تحصيلات والدين ارتباط نزديكي باكودك آزاري دارد،افزود: در خانواده هايي كه تعداد اعضاي آنان زياد بوده و مشكلات خانوادگي از قبيل طلاق و ازدواج مجدد وجود داشته باشد شاهد موارد بيشتري از اين آسيب هستيم.
وي اظهار كرد: كودك آزاري ارتباط معناداري با شغل والدين نداشته اما وضعيت اقتصادي و اجتماعي خانواده ارتباط مستقيم و تنگاتنگي با بروز اين پديده زشت دارد.
اين مسئول با اشاره به دلايل كودك آزاري تصريح كرد: وقتي در جامعه بستر آرامش و امنيت لازم براي كودكان فراهم نباشد كودكان از لحاظ رواني واخلاقي دچار اختلالات گوناگوني خواهند شد.
وي با اشاره به آسيب هاي روحي و رواني ناشي از كودك‌آزاري در بين كودكان، اضافه كرد: براي اين‌كه اين اتفاق كمتر رخ دهد و تبديل به بحران روحي پنهان نشود، بايد براي رعايت حقوق كودكان در ابعاد گوناگون برنامه‌ريزي كرد.

**خود مراقبتي، آموزشي به كودكان براي پيش گيري از كودك آزاري
اين مسئول افزود: ارائه آموزش‌هاي خودمراقبتي بحثي تازه نيست و از گذشته در دستور كار دستگاه‌هاي متولي امر آموزش و تعليم و تربيت بوده است اكنون آموزش‌ها بايد پررنگ‌تر و با دقت بيشتر انجام شود.
وي تاكيد كرد: پيامدهاي كودك‌آزاري تنها متوجه كودك و خانواده وي نيست و همه جامعه را در بر مي‌گيرد زيرا كودكان آزار ديده امروز به آزارگران فردا تبديل خواهند شد و اين تسلسل همچنان ادامه خواهد داشت.
بيدخام با تاكيد براينكه كودكان توان دفاع از خود را ندارند و بايد نهادهايي خاص از آن‌ها حمايت كنند، افزود: در تعريف امروزي كودكان به افراد زير 18 سال اطلاق مي شوند كه امروز 30درصد جمعيت كشور را تشكيل مي‌دهند و نگاه به آن‌ها بيشتر عاطفي است و كمتر به حقوق آنها توجه مي‌شود.
وي با بيان اينكه كنوانسيون حقوق كودك به عنوان قانون لازم الاجراي مصوب مجلس است، خاطر نشان كرد: امروز سازمان‌هايي كه با حوزه كودك مرتبط هستند چشم انداز هايي را ترسيم كرده اند كه بايد به آنها دست پيدا كنيم.

**رابطه تغيير سبك زندگي با كودك آزاري
بيدخام، در ادامه تغيير سبك زندگي را عاملي براي تشديد معضل كودك آزاري عنوان كرد و گفت: امروزه زندگي ها ماشيني شده اند و اغلب شهروندان در آپارتمان ها و خانه هاي كوچك زندگي مي كنند و برخلاف گذشته كه خانه ها بزرگ و داراي حياط هاي وسيع بودند و كودكان قديم برخلاف كودكان امروزي انرژي خود را در بيرون از خانه تخليه مي كردند.
وي با بيان اينكه كودكان نياز به بازي و شيطنت هاي كودكانه دارند و اين موضوع با محيط كوچك خانه هاي امروزي سازگار نيست و از سوي ديگر والدين به دليل تغيير سبك هاي زندگي پس از كار در خانه نياز بيشتري به آرامش و استراحت دارند و تضاد اين 2 عامل، گاهي اوقات به كودك آزاري و سركوب حس هاي كودكان ختم مي شود.
مديركل فرهنگي اجتماعي استانداري قزوين همچنين ضعف باورهاي ديني را از ديگر عوامل بروز كودك آزاري عنوان كرد و افزود: اگر به باورها و ارزش هاي ديني پايبند باشيم، حقوق كودكان خود را رعايت كرده و به آنها آزار نمي رسانيم.
وي، تقويت باورهاي ديني توسط روحانيون و ديگر افراد موثر محلي در كنار ارايه آموزش هاي پررنگ و مستمر و البته تاثيرگذار در رسانه ها را از جمله راهكارهاي كاهش كودك آزاري از سوي والدين و ساير گروه ها دانست و افزود: از سوي ديگر تلاش دستگاه هاي فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي براي كاهش مشكلات اين حوزه ها به طور مستقيم با كم شدن آسيب هايي چون كودك ازاري نقش دارد.

** قزوين رتبه دوم كشف كودك آزاري در كشور
معاون امور اجتماعي اداره كل بهزيستي قزوين نيز در اين ميزگرد گفت:بنا به تعريف كلي و بر اساس استانداردهاي جهاني هر گونه كوتاهي از سوي والدين و مراقبان كودك كه منجر به آسيب فيزيكي و جسمي و روحي به كودك شود كودك آزاري به شمار مي رود.
بهاره رحماني اضافه كرد:: كودك آزاري، عبارت است از هرگونه فعل يا ترك فعلي كه باعث آزار روحي، جسمي و ايجاد آثار ماندگار در وجود يك طفل شود، البته برخي از اين آثار مانند ممانعت از حاضر شدن در كلاس درس، محروم كردن از غذا و حبس در حمام يا زير زمين مي تواند، مخفي باشد.
وي اظهار كرد: فقر، فضاي نامساعد خانواده، بروز پديده‌هاي اجتماعي مانند مهاجرت، بلاياي طبيعي و انساني، اعتياد و بيماري‌هاي رواني را مي‌توان از شايع‌ترين دلايل كودك‌آزاري از سوي والدين برشمرد.
رحماني تصريح كرد: كودكان زير شش سال بيشتر مورد آزار قرار مي‌گيرند به‌دليل اينكه كودك هرچه كوچك‌تر باشد آسيب‌پذيرتر بوده و قدرت دفاعي كمتري دارد بنابراين در معرض آزار بيشتري قرار دارد.

**غفلت والدين، شيوه اي مخفي از كودك آزاري
اين مسئول اجتماعي با بيان اينكه كودكان 6 تا 12 سال بيشتر مورد خشونت هاي جنسي و نوجوانان نيز مورد غفلت و بي توجهي قرار مي گيرند ، افزود: در كشورما هرگاه صحبت از كودك آزاري مي شود به سرعت به دنبال نمونه هاي تنبيه مي رويم در حالي كه در جامعه ما نوع ديگري از كودك آزاري رايج است و آن غفلت از كودكان مي باشد كه شيوه اي مخفي است و مانند آثار تنبيه به شكل شفاف قابل مشاهده نيست.
رحماني با اشاره به اينكه علت برخي كودك آزاري ها را بايد در كودكي فرد آزاردهنده جست و جو كرد، اضافه كرد: برخي موارد كودك آزاري ريشه در بيماري عاطفي يا شخصي كودك آزار دارد كه منبع اين بيمارها را مي توان در گذشته فرد از جمله دوران كودكي نابسامان و الگوهاي تربيتي بيمارگونه كه فرد از طرف والدين، اطرافيان، سرپرست و ياجايگزين آنان با آن مواجه بوده است، جست و جو كرد.

**كودك آزاري، بيشترين مورد تماس با اورژانس اجتماعي 123
معاون امور اجتماعي اداره كل بهزيستي قزوين ادامه داد: كودك آزاري در صدر تماس هاي اورژانس اجتماعي (سامانه 123) استان قرار دارد.
وي همچنين از طلاق و اعتياد به عنوان مهم ترين آسيب هاي اجتماعي در جامعه ياد كرد و افزود: اورژانس اجتماعي كه مانع تبديل شدن مشكلات به بحران مي شود در حوزه هاي مركز مداخله هاي بحران فردي و خانوادگي و خدمات اجتماعي فعاليت دارد.
اين مسئول با بيان اينكه خط 123 يا اورژانس اجتماعي از سال 87 با هدف رسيدگي به مسائل كودك آزاري پايه گذاري شد، اضافه كرد: اين مركز اكنون به افراد آسيب ديده و در معرض خطر در موضوع هاي همسر آزاري، كودك آزاري، طلاق، اعتياد، كودكان كار و خياباني و نيز معلول آزاري خدمات مي دهد.
رحماني، يكي از اهداف مهم اورژانس اجتماعي را مداخله هاي رواني-اجتماعي قبل از مداخله قضائي و انتظامي دانست و ادامه داد: اين مساله در پيشگيري از وقوع جرم و قضازدايي نقش مهمي ايفا مي كند.
وي اضافه كرد: اورژانس اجتماعي در مداخله موثر به منظور كاهش جرائم، جلوگيري از تشديد بحران و آسيب هاي اجتماعي، كاهش صدمه بر اقشار در معرض آسيب و نيز جايگزيني مداخله هاي رواني - اجتماعي قبل از مداخله قضائي و انتظامي نيز تلاش مضاعف دارد.
به گفته وي،اولويت كاري اين واحد رسيدگي به موارد كودك آزاري از جمله آسيب جسمي، فكري، جنسي، سوء استفاده، بي توجهي و بدرفتاري با كودكان زير 18 سال است.

** ثبت 156 مورد كودك آزاري در قزوين در نيمه نخست امسال
معاون امور اجتماعي اداره كل بهزيستي قزوين يادآور شد: بيشترين كودك آزاري ها در سنن پايين، به ويژه 2 تا 5 سال ديده مي شود زيرا كودك در اين سن توانايي و قدرت لازم براي دفاع از خود ندارد.
رحماني با بيان اينكه در نيمه نخست امسال 156 مورد كودك آزاري با اورژانس اجتماعي تماس گرفته شده است،افزود: همه خدماتي كه اورژانس اجتماعي به افراد آسيب ديده مي‌دهد رايگان بوده و بدون دريافت هيچ‌گونه هزينه‌اي انجام مي‌شود.
وي افزود: كساني كه به منزلشان باز مي‌گردند تا 6 ماه آنها را تحت پوشش اورژانس اجتماعي قرار مي‌دهيم و فرد آسيب‌ديده را هم اگر خانواده كودك صلاحيت نداشته باشند، براي خدمات طولاني‌تر به بهزيستي تحويل مي شود.
هوي خاطر نشان كرد: اطلاع رساني، تنها مخصوص افراد آسيب ديده نيست بلكه همه مردم بايد از خدمات و تمهيدات اورژانس اجتماعي(123) با خبر باشند.
وي از رسانه ها خواست تا با معرفي بيشتر اورژانس 123 مردم را با خدمات آن آشنا كنند و افزود: استفاده از خدمات مشاوره اي بهزيستي راهكاري براي پيشگيري و كاهش معضل هاي اجتماعي از جمله كودك آزاري است.
رحماني با بيان اينكه به محض اينكه سرمان درد كند به پزشك مراجعه مي كنيم، افزود: وقتي روح و روان ما دچار مشكل مي شود خود را از حضور در نزد روانپزشكان و مشاوران بي نياز مي بينيم كه بايد اين فرهنگ نادرست را از ميان برداريم.

**آموزش نه گفتن، مهارتي براي كاهش كودك آزاري
معاون امور اجتماعي اداره كل بهزيستي قزوين، آموزش به كودكان را در كاهش معضل آسيب كودك آزاري موثر دانست و اظهار داشت: در همين رابطه بايد نه گفتن را به كودكان آموزش دهيم چرا كه داشتن همين مهارت مي تواند مانع از كودك آزاري و شود و در سنين بالاتر آنها را از ابتلا به آسيب هاي اجتماعي ديگر نجات دهد.
رحماني اضافه كرد: در اصل نه گفتن را بايد يك مهارتي كه همه كودكان در مواقع لازم بايد انرا به كار بگيرند دانست كه اين مهم مي تواند در مواردي از بروز كودك آزاري از جمله آزارهاي جنسي پيشگيري كند.
وي اظهار كرد: در همين خصوص بهزيستي همكاري هايي را با آموزش و پرورش داشته و آموزش هايي نيز در اين خصوص به شكل موردي ارايه مي شود كه البته كافي نيست و بايد ساير دستگاه هاي فرهنگي و اجتماعي نيز در اين خصوص ورود پيدا كرده و به وظايف خود عمل كنند.
** استفاده از توان سازمان هاي مردم نهاد، كمك به كاهش كودك آزاري
رحماني استفاده از توان و ظرفيت سازمان هاي مردم را نيز راهكاري براي حل آسيب اجتماعي كودك آزاري عنوان كرد و افزود: با محدوديت هاي فيزيكي و اعتباري دستگاه هاي دولتي نمي توان به سمت ريشه كن كردن آسيب هاي اجتماعي همچون كودك آزاري رفت.
وي ادامه داد: در اين راه بايد از ظرفيت نهادها و سازمان هاي مردمي كه به شكل داوطلبانه درصدد كمك به حل مسايل و مشكلات اجتماعي هستند، قدم برداريم.
رحماني اظهار كرد: فعالان اجتماعي سازمان هاي مردم نهاد مي توانند با حضور در مناطق پرخطر و ارايه آموزش ها و برخي كمك هاي ديگر به كاهش معضل هاي اين حوزه از جمله كودك آزاري كمك كنند.
وي، بهبود شرايط اقتصادي خانواده ها، ارايه آموزش هاي مشاوره اي به خانواده هاي داراي مشكلات اجتماعي و كاهش طلاق و اعتياد را از جمله ديگر راهكارها براي كاهش پديده كودك آزاري عنوان كرد.

**كودك آزاري، جرم عمومي محسوب مي شود
مددكار تيم سيار اورژانس اجتماعي بهزيستي استان قزوين نيز در اين ميزگرد گفت: كودك آزاري جرم عمومي محسوب مي شود و اين نوع رفتار، شاكي خصوصي ندارد و اگر شهروندي در گوشه و كنار شهر شاهد كودك آزاري باشد و در مقابل اين نوع رفتار چشم پوشي كند، خود شريك جرم است.
نرگش پارسا افزود: شهروندان مانند همسايگان، آشنايان و اقوام بايد در خصوص مساله كودك آزاري حساس باشند و در صورت مشاهده آن با اورژانس اجتماعي 123 تماس بگيرند و موضوع را براي رسيدگي مددكاران گزارش دهند.
وي اضافه كرد: هنوز بسياري از والدين براي تنبيه كودكشان را از خانه بيرون مي كنند، برخي از آنها از چگونگي نگهداري كودك خود در مهدها بي خبرند و در اين خصوص پيگيري ندارند و برخي ديگر از اين كه فرزندشان از صبح تا شب در بيرون از خانه چه كار مي كنند، اطلاعي ندارند كه اين موارد نيز بايد از مصاديق كودك آزاري پنهان ناميد.

** بيشتر موارد كودك آزاري از سوي والدين و اقوام صورت مي گيرد
وي با بيان اينكه كودك آزاري بيشتر در والدين جوان و كم سن و سال ديده مي شود، افزود:اقدام كنندگان به كودك آزاري، والدين هستند و مواردي كه بيگانگان و غريبه ها را شامل مي شود تنها درصد كمي را به خود اختصاص مي دهد.
پارسا با بيان اينكه در خانواده هايي كه داراي مشكلات و ناهنجاري هاي رواني و عاطفي هستند خطر كودك آزاري بالاست،افزود: مشكل در زمينه كنترل خشم، آستانه تحمل پايين، ناكامي، افسردگي، كاستي در زمينه برقراري همدلي و عدم انعطاف پذيري شخصيتي از عوامل مهم كودك آزاري هستند.
وي تصريح كرد: والدين كودك آزار توقع هاي نامناسبي از فرزندان خود دارند و پدر يا مادر به گونه اي با كودك رفتار مي كنند كه گويي كودك فردي بزرگ سال است و چنين والديني خود قرباني آزار جسمي از جانب پدر يا مادر خود بوده اند و آنان رفتار كودك را چنان تعبير و تفسير مي كنند كه انگار به قصد مخالفت و آزار والدين انجام گرفته است.
اين مسئول درپاسخ به اين سوال كه كودكاني كه قرباني كودك‌آزاري مي‌شوند پس از جدا شدن از والدين چه سرنوشتي پيدا مي كنند،اظهار كرد: اگر كودكي از طرف خانواده خود مورد آزار و اذيت قرار بگيرد پس از دوره درمان و در صورت تغيير رفتار والدين به خانواده خود باز گردانده مي شوند، در غير اين صورت اگر خانواده صلاحيت نگهداري از كودك را نداشته باشد، كودك براي نگهداري به اقوام درجه يك و يا سازمان شبانه روزي بهزيستي انتقال داده مي شود.
وي با اشاره به خدمات اورژانس اجتماعي 123 در سطح استان قزوين گفت: خدمات سيار اين اورژانس از 2 كارشناس و يك روانشناس تشكيل شده كه با حضور در محل تحقيقات ميداني را انجام مي‌دهند و اگر بحث كودك آزاري باشد منزل و شرايط خانه كودك را كارشناسي مي‌كنند واگر موضوع حاد باشد، تلفني دستور قاضي را براي ورود به منزل مي‌گيرند و وضعيت والدين و كودك را مورد بررسي قرار مي‌دهند.
وي با اشاره به موارد كودك آزاري و افرادي كه با اورژانس در اين رابطه تماس مي گيرند ،اظهار كرد: بيشتر اوقات همسايه‌ها و اقوام در اين خصوص تماس مي گيرند و گاهي اوقات نيز كودك آزاري از سمت غير والدين باشد كه آنان با اورژانس اجتماعي تماس مي گيرند.
37 درصد از تماس هاي اورژانس اجتماعي استان در سال جاري كودك‌آزاري بوده است.
خط 123 و تيم هاي سيار اورژانس اجتماعي هم اكنون در سه شهرستان قزوين، بويين زهرا و تاكستان فعال است
7389*3013 * 6012 خبرنگاران: نسرين رحيمي و رضا اولادي ** انتشار دهنده: علي حيدر شاه حسيني