به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، حضور بانوان در ورزشگاه ها و تماشای مسابقات ورزشی چون فوتبال روی سكوی ورزشگاه یكی از مهمترین مطالبات زنان ایران در دهه های گذشته بوده است. زنان علاقه مند به حضور در ورزشگاه ها این پرسش را مطرح می سازند كه مگر تیم های ملی به همه مردم ایران تعلق ندارد؟ زنان نیز جزو همین مردم بوده و از طرفی منع قانونی برای حضور زنان در ورزشگاه ها وجود ندارد.
شماری از بانوان نماینده مجلس دهم، مسئولان دولت و فعالان حقوق زنان در سال های اخیر درصدد ایجاد بسترهای لازم برای رفع ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه ها برآمده اند.«محمدباقر نوبخت» سخنگوی دولت در این رابطه به تازگی از تلاش دولت برای آماده سازی زیرساخت های مناسب اجتماعی و فرهنگی خبر داد.
«زهرا آیت اللهی» رییس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده نیز در اظهاراتی از تصمیم گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره موضوع حضور زنان در ورزشگاه خبر داده است. این در حالی است كه پیشتر این شورا دراین باره اظهارنظر رسمی نكرده بود.
به گفته آیت اللهی حضور زنان در استادیوم ها مشروط به تامین زیرساخت هایی مانند سالن های مناسب و حمل و نقل ایمن برای تسهیل رفت وآمد زنان است.بنابر اعلام «طیبه سیاوشی»، نماینده مردم تهران در مجلس، قرار است روزهای آینده با حضور نمایندگان دستگاه های اجرایی و سیاست‌گذاران موضوع ورود زنان به ورزشگاه ها بررسی شده و به اجماعی رسیده شود.
** چهاردهه فراز ونشیب های حضور زنان ایرانی در ورزشگاه
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، برگزاری مسابقات ورزشی برای مدتی لغو شد تا اینكه نخستین بازی در شرایط امنیتی برگزار شد. با توجه به برگزاری مسابقه در فضای كامل امنیتی و در شرایطی كه حتی ممانعت هایی درباره پوشیدن لباس ورزشی برای بازیكنان مرد وجود داشت، به طور طبیعی حضور زنان در حاشیه قرار می گرفت. در این زمان، تفكیك جنسیتی میان ورزشكاران زن و مرد در رشته های مختلف ورزشی صورت گرفته بود.
پس از تصویب قانون حجاب نیز حضور زنان در محیط ورزشگاه ها به طور كامل ممنوع شد اما نه به طور رسمی. تك جنسیتی شدن این فضا، باعث شد تا كاربرد ادبیات نامناسب به میان تماشاچیان راه یابد و این فضا به سمت بروز ناهنجاری های فرهنگی سوق یابد. از آن زمان به بعد مخالفان حضور زنان در ورزشگاه ها به این بهانه كه فضای فرهنگی ورزشگاه ها مناسب حضور زنان و خانواده نیست، با این موضوع مخالفت كردند.
سابقه نخستین حضور زنان در ورزشگاه پس از انقلاب اسلامی به سال 1376 و بازی فوتبال میان ایران و بحرین بازمی گردد. از این زمان به بعد بود كه تماشای مسابقاتی چون فوتبال به مطالبه ای برای زنان تبدیل شد. پس از آن تلاش هایی برای حضور دوباره زنان در ورزشگاه صورت گرفت اما نتیجه ای دربرنداشت. در دهه های 70 و 80 ورود بانوان به شكلی كنترل شده در مسابقات والیبال و بسكتبال آزاد بود.
در سال 1385 نیز زنان برای تماشای بازی فوتسال جام باشگاه های آسیا در مسیری مجزا با تدابیر امنیتی و حفاظتی ویژه وارد ورزشگاه شدند و بر اساس گزارش ها حتی یك شعار نامناسب نیز آن زمان داده نشد. بازی های این جام با حضور زنان برگزار شد.
در سال 1386 بار دیگر این موضوع كانون توجه رسانه ها قرار گرفت و رییس جمهوری وقت با ورود بانوان به استادیوم ها موافقت كرد اما مخالفت عده ای، باعث مسكوت ماندن این موضوع شد.
تاكیدات كنفدراسیون فوتبال آسیا مبنی بر ورود تماشاگران به استادیوم ها بدون درنظرگرفتن جنسیت آنان در سال 1391 باعث شد تا مسئولان فوتبال بار دیگر به طرح این موضوع بپردازند. از نگاه این كنفدراسیون ممانعت از حضور زنان در ورزشگاه تبعیض جنسی است.
در سال های اخیر به ویژه در دولت های یازدهم و دوازدهم تلاش مسئولان و فعالان حقوق زنان برای آزادی حضور این قشر در ورزشگاه ها شدت یافته است. اردیبهشت ماه 1394 بود كه برخی خبرگزاری ها از بازشدن درهای ورزشگاه حیدریان قم در بازی صبای قم- نساجی مازندران به روی زنان خبر دادند و یكی از خبرگزاری ها تصویری از حضور زنان بر روی صندلی های این ورزشگاه منتشر كرد. در سال 95 نیز حضور دو دختر با لباس های مبدل در ورزشگاه جنجال برانگیز شد.
چندی پیش در خرداد ماه 96 نیز در جریان رقابت های لیگ جهانی والیبال عده ای از زنان موفق شدند در ورزشگاه و سالن دوازده هزار نفری برای تماشای بازی والیبال حضور یابند.
** پرونده جدید پس از بازی ایران و سوریه
زنان ایرانی در حالی نمی توانند در ورزشگاه ها حاضر شوند كه در هنگام برگزاری مسابقه های بین المللی در ایران، زنان دیگر كشورها اجازه ورود به ورزشگاه ها را دارند.
حضور زنان سوری میان تماشاچیان مسابقه فوتبال ایران و سوریه كه چهاردهم شهریورماه گذشته برگزار شد، نارضایتی و اعتراض عمومی به ویژه از سوی زنان را به همراه داشت. در این روز، زنان و دختران علاقه مند به فوتبال و معترضان به ممنوعیت حضور در ورزشگاه آزادی، پشت در استادیوم ماندند و صدها سوری شامل زنان و كودكان در استادیوم آزادی حضور یافته و مسابقه را از نزدیك تماشا كردند.
به برخی بانوان در روز نخست بلیت اینترنتی فروخته شده بود اما سپس با ورود آنان به بهانه اشتباه سیستمی در فروش بلیط مخالفت شد. وزارت ورزش و جوانان تنها به شش عضو كمیته ورزش كمیسیون فرهنگی بلیت داده بود تا در استادیوم حضور یابند. سیاوشی به عنوان یكی از اعضای این كمیسیون در پیامی تصویری عنوان كرد كه به استادیوم می رود اما به ممانعتِ حضور زنان در ورزشگاه اعتراض دارد.
«پروانه سلحشوری» عضو دیگر این كمیته اما در اعتراض به این كه چنین حقی از سایر زنان سلب شده، به ورزشگاه نرفت و عنوان كرد: همانگونه كه در زمان بازی های والیبال هم حضور گزینشی در ورزشگاه را نپذیرفتم، اعلام كردم كه مخالف این نحوه برخورد با حضور زنان در ورزشگاه هستم و امروز هم به استادیوم آزادی نخواهم رفت.
** موافقان و مخالفان چه می گویند؟
دو طرف میدان مطالبه زنان برای حضور در ورزشگاه ها، موافقان و مخالفان صف آرایی كرده اند. عده ای ورزشگاه ها را فضای عمومی می دانند كه زنان نیز همچون مردان از حق حضور در این فضا برخوردارند و مخالفان به بهانه غلبه جو فرهنگی نامناسب ورزشگاه، بر ضرورت حضور نیافتن بانوان ایرانی پافشاری می كنند.
از آنجا كه در فضاهای تك جنسیتی به طور معمول ادبیاتی به كار گرفته می‌شود كه مناسب بیان عمومی نیست، كم‌كم در استادیوم ها با شرایط فرهنگی نامناسبی روبه رو شدیم. برخی كه شاهد وضعیت بحران آمیز استادیوم ها بودند، مطلوب شدن فضای استادیوم را وابسته به حضور زنان دانستند. به عقیده این افراد با آزادشدن ورود زنان، فضای فرهنگی استادیوم هم بهتر خواهد شد.
به گفته برخی فعالان حقوق زنان، حضور در ورزشگاه ها حق طبیعی زنان است كه برخی روندهای معیوب باعث پیچیده شدن و حل نشدن این مساله شده است. در قانون اسلامی ایران نیز سخنی از ممنوعیت حضور زنان در استادیوم های ورزشی به میان نیامده است.
«محمدامین قانعی راد» جامعه شناس معتقد است: هرگز توجهی به جنبه ها و تاثیرگذاری مثبت حضور زنان در ورزشگاه ها نشده است. زنانی كه در آن جا حضور پیدا می كنند مادران كنونی و آینده كشور ما هستند. بدون شك حضور آنان در چنین فضاهایی می تواند در انتقال فرهنگ ورزشكاری، رونق ورزش در جامعه و ورزش دوستی به فرزندان و اعضای خانواده موثر باشد.
موافقان بر این باورند، حضور زنان در ورزشگاه و سواد ورزشی پدر و مادر باعث می شود تا ورزش دوستی و روحیه ورزشكاری به فرزندان خانواده نیز منتقل شده و در نتیجه نسل آینده، نسلی درگیر ورزش و برخوردار از سلامت جسمی خواهد بود. ورزش این ویژگی را دارد كه از میان تماشاگران خود، ورزشكاران خود تولید كند. از سویی دیگر حضور زنان در ورزشگاه فضای نامناسب فرهنگی به وجود آمده در سال های گذشته را تعدیل و اوباشی گری و فحاشی را كنترل خواهد كرد. حضور زنان به همراه كودكان مانع انجام برخی امور از سوی مردان خواهد شد.
«محمد دادكان» رئیس فدراسیون ملی ورزش های دانشگاهی در تازه ترین گفت وگوی رسانه ای خود به این مساله پرداخت و گفت: اگر حضور زنان در ورزشگاه ها مسئله شرعی دارد، چرا در تئاتر و سینما زن و مرد در كنار هم می‌نشینند؟ من به شخصه موافق حضور بانوان در ورزشگاه هستم. حرف هم نمی زنم، من این كار را كردم. بازی ایران و بحرین ١١ سال پیش آنها را راه دادم. در فینال بسكتبال دو سال پیش هم راهشان دادم. دلیل آن هم این است كه اصلا بار شرعی در این كار نمی‌بینم. خودم هم مسائل شرعی را رعایت می‌كنم و همه دیده‌اند كه دو دختر خودم هم بین تماشاگران فینال بسكتبال بودند.
حجت الاسلام «محسن غرویان» مدرس حوزه علمیه قم در این باره می گوید: حضور زنان در ورزشگاه، تا حدی خلاف عرف جامعه مذهبی ما است. چون تا حالا زنان در میادین ورزشی حضور نداشته اند و این امر یك اتفاق نسبتا تازه است، حساسیت ها بالاست؛ وگرنه هیچ مبنای علمی و مبنای فقهی یا شرعی دقیق و روشنی ندارد.
در برابر این عده، مخالفانی ایستاده اند كه حضور زنان در ورزشگاه ها را ضروری نمی دانند و بهانه هایی چون بزرگی ورزشگاه، نبود زیرساخت های لازم برای حضور زنان، زیادی جمعیت و فضای نامناسب ناشی از دشنام و خشونت را برای نبود زنان بهانه می كنند. این گروه بر این باورند كه حضور نیافتن بانوان در استادیوم های ورزشی مانع هنجارشكنی و گسترش ناهنجاری های اجتماعی در این باره خواهد شد.
در نگاه این گروه، حضور زنان در ورزشگاه ها موضوعی فرعی و نه چندان مهم است كه عده ای به دنبال بهره برداری از آن هستند. به همین بهانه این افراد رسیدگی به آسیب های مهم در حوزه زنان و كودكان را واجب تر عنوان می كنند.
ادامه تلاش ها برای راهیابی زنان در ورزشگاه ها و پافشاری بر این مطالبه اگرچه تحقق آن را تسریع خواهد بخشید اما به نظر می رسد برنامه ریزی، تامین زیرساخت ها، اصلاح ساختارها در فضای ورزشگاه ها، استناد به نوعی خرد جمعی دینی، تعامل با مراجع، برطرف ساختن شبهه ها، به كارگیری طرح های خلاقانه و طراحی های مناسب برای جایگاه زنان، باعث شكسته شدن تابوی حضور زنان ایرانی در ورزشگاه ها خواهد شد.
پژوهشم** 9283**601**خبرنگار: فرشته ذبیحیان** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید
تهران- ایرنا- حضور در ورزشگاه ها به عنوان یكی از مطالبات مهم بانوان ایرانی فرازونشیب های زیادی را در دهه های گذشته پشت سر گذاشته است اما اكنون نشانه های امید بخشی برای رفع ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه ها مشاهده می شود.
