حسن اكبری روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: در اجرای مرحله نخست طرح یاد شده، گورخرها به منطقه « مونیلون» پشتكوه حد فاصل شهرستان های تفت، مهریز و خاتم انتقال یافتند كه برای رهاسازی آنها در طبیعت از ردیاب ماهواره ای به منظور پایش دایمی آنها استفاده شد.
وی ادامه داد: این موضوع به نوعی مطالعه ، تحقیق و افزایش اطلاعات درمورد اكولوژی است، زیرا ردیاب مهمترین ابزار برای مطالعات و پژوهش حیات وحش به شمار می رود.
به گفته وی مونیلون پشتكوه درگذشته زیستگاه جمعیت قابل توجهی از گورخر ، آهو و جبیر در استان یزد بود و به همین دلیل این منطقه برای احیای این گونه جانوری در طبیعت پس از بررسی های مختلف در نظر گرفته شده است.
اكبری تصریح كرد: در نظر است در مرحله دوم طرح، تعدادی گورخر دیگر به جمعیت قبلی افزوده و شرایط برای زاد و ولد و پراكنش مناسب این حیوان در منطقه فراهم شود.
وی یادآور شد: مهمترین گام بعدی در اجرای موفق این طرح مشاركت جوامع محلی منطقه است كه با كمك آنها خواهیم توانست این گونه را كه نزدیك به 40 سال پیش از طبیعت حذف شد دوباره به زیستگاه طبیعی باز گردانیم.
این مسئول با بیان اینكه حدود 60 سال پیش در بسیاری دشت های ایران این حیوان زندگی می كرد و جمعیت آن به چند هزار راس می رسید، اظهار كرد: از 1330هجری شمسی به بعد با توجه به بهبود سرعت وسایط نقلیه ویژه بیابان و افزایش كمی و كیفی وسایل شكار، به جمعیت گورخر آسیب جدی وارد شد و جمعیت آن كاهش یافت و از اواخر دهه 50 از بسیاری زیستگاه های طبیعی ایران از جمله در استان یزد منقرض شد.
اكبری یادآور شد: مهمترین زیستگاه این گونه در مركز ایران بخصوص یزد بود و از ابتدای دهه 60، گزارشی از حضور آن در استان وجود ندارد و در حقیقت تنها 2گروه از جمعیت كوچك آن در توران سمنان و بهرام گور فارس باقی مانده است.
معاون اداره كل حفاظت محیط زیست استان افزود: در سال1376، تكثیر و پرورش گورخر ایرانی و بازگشت آن به طبیعت استان در دستور كار قرار گرفت و سایت تكثیر و پرورش گورخر گوراب مهریز راه اندازی شد.
وی اظهار كرد: در آن زمان چهار راس گورخر از توران سمنان با هدف تكثیر و تقویت جمعیت آن زنده گیری شد و به سایت تكثیر، انتقال یافت و تعداد آن بعد از 10 سال به 40 راس رسید.
اكبری اضافه كرد: گورخرهایی در سایت های تكثیر خراسان رضوی، فارس و كرمان در اسارت نگهداری می شوند، جمعیت اولیه آنها از سایت یاد شده تامین شده است.
این كارشناس ارشد محیط زیست استان یزد تصریح كرد: هدف اولیه تكثیر و پرورش این گونه، رهاسازی و بازگشت آن به طبیعت بود كه این امر در سال 88 در منطقه حفاظت شده كالمند بهادران در مقیاس كوچكی اجرا شد.
وی ادامه داد: اما این منطقه به دلیل قرار گرفتن در كنار جاده ترانزیتی یزد - كرمان و از سوی دیگر ضعیف بودن پوشش گیاهی و برخی مشكلات دیگر، به تنهایی شرایط مطلوب برای شكل گیری جمعیت زیست مندی این گونه را ندارد.
سایت تكثیر و پرورش گورخر گوراب مهریز به مساحت 130 هكتار در 30 كیلومتری جاده مهریز - انار با 23 راس گورخر و سایت تكثیر گورخر ایرانی در منطقه پنج انگشت ابركوه با 17 راس با وسعت 170 هكتار در 60 كیلومتری جاده ابركوه - مروست قرار دارد.
همچنین در سایت تنگ حنا مهریز هم 13 راس گورخر در طبیعت زندگی می كنند.
تاكنون بیش از 800 گونه گیاهی، 190 نوع پرنده، 60 نوع پستاندار وحشی و بیش از 40 نوع خزنده در مناطق حفاظت شده استان یزد شناسایی شده است .
60 محیط بان، یك میلیون و 270 هزار هكتار مناطق حفاظت شده یزد را محافظت می كنند.
** گورخر آسیایی
این حیوان از جمله راسته فردسمان است و شباهت زیادی به الاغ دارد ولی قدری از آن بزرگتر است،گورخر آسیایی یا ایرانی برخلاف گورخر « زبرا» بدن راه راه ندارد و رنگ پشت آن زرد مایل به نارنجی، و رنگ پایین بدن، پهلوها و كفل ها سفید مایل به زرد است.
یال سیاهرنگی روی گردن و نوار قهوه ای تیره ای در پشت دارد كه تا دم ادامه دارد.
این حیوان در گذشته به تعداد زیاد در حاشیه كویر مركزی ایران از طبس تا سمنان، جنوب ورامین، نزدیك قزوین، دشت های مجاور كلاه قاضی و گاوخونی اصفهان، بافت و سیرجان در استان كرمان، نیریز فارس، ابركوه و هرات در استان یزد و مناطق مرزی سرخس وجود داشت.
در اثر تعقیب و شكار آن با موتورسیكلت و خودرو، تخریب زیستگاه، اشغال آبخورها نسل آن به شدت در معرض نابودی است طوری كه نام آن در لیست CITES قرار دارد.
زیستگاه این حیوان دشت ها، تپه ماهورهای كوتاه و مناطق بیابانی و استپی است.
گورخرها به صورت اجتماعی زندگی می كنند و حس بینایی، بویایی و شنوایی بسیار قوی دارند، همچنین وابستگی زیادی به آب دارند و از گیاهان مرتعی استفاده می كنند.
اواخر خرداد ماه زمان جفت گیری آنهاست و به طور طبیعی حدود 40 سال عمر می كنند.
مهمترین زیستگاه گورخر در ایران، منطقه حفاظت شده بهرام گور فارس است.
كاهش بارندگی، احساس ناامنی و خشكسالی از عواملی است كه مهاجرت این حیوان را افزایش می دهد.
20882047* خبرنگار : كبری دانشی دهج ** انتشاردهنده: عباسقلی اشكورجیری
یزد - ایرنا - معاون محیط طبیعی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد گفت: امسال برای نخستین بار پس از 40 سال با كمك فردی خیر در اجرای طرح احیای گونه های جانوری در معرض خطر، چهار راس گورخر ایرانی در طبیعت استان رهاسازی شد.
