هم اكنون در مدارسی كه درجه ای از مدارس دولتی بهترند و شرایط ویژه تری دارند به خصوص از پایه سوم ابتدایی به بعد در كنار كتابهای درسی، مطالعه حجم قابل توجهی از كتابهای كمك درسی برای آمادگی آزمون تیزهوشان، اجباری شده است.
انواع و اقسام كلاسهای آمادگی آزمون تیزهوشان و تست زنی نیز، از جانب اولیای دانش آموزان و نیز معلمان و مدیران مدارس توصیه شده و بر شركت در آنها تاكید می شود.
این در حالی است كه چندین سال است سیاست رسمی آموزش و پرورش سنجش كیفی دانش آموزان اعلام شده و سعی می شود با پرهیز از سنجیدن توانایی دانش آموزان در قالب نمره و عدد، سایر وجوه رفتاری و شخصیتی دانش آموزان مد نظر قرار گیرد اما در آزمونهای تیزهوشان ، در همچنان بر پایه نمره و سنجش كمی می چرخد.
آزمونی كه به خاطر ظرفیت محدود مدارس استعدادهای درخشان، فشار مضاعفی را به دانش آموزان وارد می كند و كنكور را با تمام اضطرابها و دغدغه هایش، به پایه های ششم ابتدایی و نهم متوسطه نیز تسری داده است.
فرض راه اندازی و تشكیل چنین مدارسی وجود نخبگانی باهوش و توانایی محاسباتی فوق العاده و بالاتر از میانگین عادی جامعه و ضرورت توجه ویژه علمی بدانها بود اما حال، تحصیل در این مدارس به اپیدمی فراگیری بدل شده كه مبتنی بر این فرض است كه گویا تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان به معنای قرار گرفتن حتمی در مسیر موفقیت تحصیلی است.
یك استاد برجسته روانشناسی دانشگاه تهران و رئیس سابق نظام روانشناسی كشور اما به شدت معترض این وضعیت است و با انتقاد از مدارس تیزهوشان و تلاش والدین برای فرستادن فرزندانشان به این مدارس به خبرنگار ایرنا گفت: با كلاسهای آمادگی برای تیزهوشان مخالف هستم و معتقدم اخلاق و آرامش بچه ها نباید قربانی تست و تیزهوشان شود.
دكتر غلامعلی افروز افزود: باید كودكانمان را هوشمند، تلاش مدار و متوكل بار بیاوریم تا اصلا فكر رفتن به تیزهوشان نداشته باشند چون این مسائل، آفت تربیت و دكان و بازاری برای كسب سود بعضی افراد است.
وی ادامه داد: بروید بررسی كنید كه آن كسانی كه در سن زیر 14 سالگی به دانشگاه رفته اند كجایند و كجا را گرفته اند؟ به جرات می توان گفت هیچ جای خاصی نیستند چون انسانهای خلاق عموما در مدارس تیزهوشان درس نخوانده اند.
این روانشناس گفت: پدر و مادرها باید بكوشند پیوندهای عاطفی خود را با كودكانشان تقویت كنند و به تلاش فرزندان و نه حاصل كارشان بها بدهند.
رئیس اندیشكده 'خانواده، مركز الگوی اسلامی ایرانی' افزود: پدر و مادرها بدانند كه بهترین روش برای تربیت فرزندان این است كه هیچ كاری نكنند چون تربیت زمینه سازی بستر برای رویش است و برای فراهم كردن این بستر باید لبخند زد و بانشاط و عاشق بود.
افروز تاكید كرد: خیلی از پدران و مادران تربیت را با نظام و برقراری نظم اشتباه می گیرند در حالی كه كار تربیتی مثل كار باغبانی است.
وی ادامه داد: باغبان، نمكزارها را رفع می كند، حشرات موذی و آفات را از بین می برد تا گیاهان رشد كنند اما هیچ گاه گیاه را از زمین نمی كشد تا بیرون بیاید، چون گیاه باید خود بروید و از زمین بیرون بیاید.
او گفت: دبستان به عنوان نخستین محیط رسمی كه كودك تجربه می كند جایگاهی برای توانبخشی روانی و اجتماعی كودكانی است كه هنوز این مهارتها را نیاموخته اند.
این روانشناس افزود: كم رویی، پرخاشگری، منفعل و خجالتی بودن، اضطراب، كمال زدگی، دیكتاتورمنشی و سختگیری معضلاتی است كه اگر در خانواده حل نشده باشد باید در مدرسه حل شود.
وی ادامه داد: به همین دلیل است كه حقوق معلمان دبستان نباید از حقوق استادان دانشگاه كمتر باشد تا رضایتمندی شغلی ایجاد شود و معلم بتواند این مشكلات را حل كند نه این كه به دنبال تعلیم تست زدن به دانش آموزان باشد.
دكتر افروز گفت: دبستان حساسترین، مهمترین و سرنوشت سازترین مقطع در گستره دوران تحصیلی انسان است ضمن آن كه بستر ارتباط حاكمیت با خانواده نیز از دبستان آغاز می شود.
وی ادامه داد: مهمترین رویكرد فرزندپروری در جهان این است كه فرزندان را عروس و دامادهای خوبی برای آینده پرورش دهیم یعنی عروس و داماد دلارام تربیت كنیم كه البته آن را هم از ما پدران و مادران یاد می گیرند.
* برگزاری آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان، اضطراب را به دانش آموزان دوره ابتدایی نیز كشانده است
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی هم در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: برگزاری آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان، دامنه اضطراب را به دانش آموزان دوره ابتدایی نیز كشانده است.
دكتر سمیه عسكریان افزود: رصدهای كمیته آسیب شناسی سلامت روانی، اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز نشان می دهد كه مباحث كنكور و آزمونها برای دانش آموزان و خانواده آنان آسیب زاست و وزارت آموزش و پرورش این امر را پذیرفته و در حال اصلاح رویه ها است.
وی گفت: چندی پیش معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش نیز از پیگیری برای حذف آزمون مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان از پایه ششم ابتدایی خبر داد.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی افزود: در پیدایش این شرایط تنها آموزش و پرورش مقصر نیست و بررسی گردش مالی موسسات مختلف غیردولتی در حوزه كنكور مشخص می كند كه چه باری بر روی خانواده ها و حتی آموزش و پرورش وجود دارد تا در همین مسیر كنكورزدگی و آزمون محوری حركت كنند.
عسكریان گفت: حتی كانالهای مختلف تلویزیون پر از تبلیغ انواع كلاسهای آمادگی كنكور، انتخاب رشته و كتابهای كمك درسی است و این نشان می دهد كه كار حتی از دست آموزش و پرورش خارج شده و متاسفانه مطالبه جامعه به این سمت و سو كشیده شده است.
وی تاكید كرد: تغییر فرهنگ و تفكر جامعه به مساله كنكور و موفقیت، از آموزش و پرورش به تنهایی ساخته نیست و در این میان رویكرد و نقش رسانه ها نیز در این زمینه بسیار تاثیرگذار و تعیین كننده است.
*افراط در دستیابی به موفقیتهای تحصیلی از موانع رسیدن به شادی و نشاط اجتماعی است
مدیركل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی نیز در این خصوص گفت: طبق یك پژوهش، افراط در دستیابی به موفقیتهای آموزشی و تحصیلی كه جامعه ایرانی به خصوص والدین به شدت به دنبال آن هستند از موانع رسیدن به شادی و نشاط اجتماعی است.
دكتر سیدكمال حسینی افزود: شادی یك حالت ذهنی و احساس خوب بودن توسط احساسات مثبت یا لذت بخش تعریف می شود و نشاط اجتماعی هم یك مولفه غالب در تمام مطالعات اجتماعی به شمار می رود كه طبق مطالعات علمی صورت گرفته گرایش افراطی به حصول موفقیتهای تحصیلی در جامعه كنونی ایران مانع رسیدن به آن شده است.
وی گفت: طبق این مطالعات در جامعه كنونی ایران مهارت كم در خود ابرازی و تخلیه هیجانات اجتماعی، عدم پیش بینی مهارتهای ارتباطی و فراغتی در مدارس، استانداردهای دوگانه تربیتی در خصوص جوانان به گونه ای كه مثلا مدرسه چیزی و خانواده چیز دیگری را طلب می كند از موانع دیگر حصول شادی و نشاط اجتماعی در جامعه ایرانی است.
*نحوه پذیرش دانش آموز در مدارس استعدادهای درخشان علمی نیست
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: حتی نحوه شناسایی و پذیرش دانش آموزان برای تحصیل در مدارس تیزهوشان و استعدادهای درخشان هم در كشور ما علمی نیست.
عسكریان افزود: در پایان تحصیلات پایه ششم یك آزمون تستی از دانش آموزان برای ورود به مدارس ویژه تیزهوشان و استعدادهای درخشان گرفته می شود كه در پایه نهم نیز دوباره یك آزمون برای راهیابی دانش آموزان بازمانده به این مدارس برگزار می شود.
وی این آزمون های تستی را علمی ندانست و گفت: تیزهوش در تعریف علمی به كودك و نوجوانی گفته می شود كه در سنین قبل از مدرسه یا دبستان و دبیرستان علاوه بر توانایی هوشی بالا، دارای خلاقیت و مدل تفكر خلاق، توانایی مدیریت، رهبری و توانایی خاص در یك موضوع علمی باشد.
او افزود: مطابق این تعریف، داشتن توانایی هوشی كه با مولفه های سنجش هوش سنجیده می شود تنها قسمتی از توانایی یك فرد تیزهوش است و در این قسمت افراد تیزهوش باید بهره هوشی بین 130 تا 140 داشته باشند كه تنها 2 درصد افراد جامعه در این سطح هوشی هستند.
عسكریان اضافه كرد: این در حالی است كه طبق اعلام معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش، اكنون 4.2 درصد از دانش آموزان كشور و نیز استان خراسان رضوی در مدارس تیزهوشان درس می خوانند.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: برای شناخت یك فرد تیزهوش تاریخچه فردی آن فرد خیلی مهم است چون بچه های تیزهوش از ابتدای تولد، حركاتشان و طی كردن مراحل رشدشان با بچه های دیگر متفاوت است.
عسكریان افزود: در واقع موفقیت هایی كه كودكان تیزهوش در دوران زندگی دارند محدود به موفقیت علمی نیست و باید همه ابعاد هوشی آنان شمارش و محسوب شود مثلا این كه زودتر صحبت یا حركت می كنند كه این گونه امور از مشاهدات عینی والدین و معلمان به دست می آید.
وی گفت: در انتخاب یك فرد تیزهوش باید مشاهدات عینی در كنار آزمونهای میزان هوش لحاظ شود و این در حالی است كه هم اكنون خیلی از متخصصان معتقدند كه حتی آزمونهای رایج هوش كه در جامعه ما برای تشخیص تیزهوشان استفاده می شود، دچار مشكل است.
او افزود: آزمون تیزهوشانی كه هم اكنون در پایه ششم برگزار می شود فقط یك مولفه توانایی علمی را در نظر می گیرد و برای قبولی در آزمون مدارس تیزهوشان و استعدادهای درخشان، تاریخچه فردی دانش آموز و مشاهدات معلم و والدین در نظر گرفته نمی شود.
عسكریان گفت: وقتی با یك آزمون تستی می خواهیم دانش آموز را بسنجیم باید بدانیم كه آزمون تستی بر اساس چند درس مثلا علوم، ریاضی و اجتماعی تهیه می شود و به همین خاطر است كه الان در مقطع ابتدایی از كلاس سوم به بعد با بچه ها روشهای تست زدن را كار می كنند تا مهارت تست زنی را بیاموزند و در تست زدن سرعت پیدا كنند.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به دنبال تربیت دانش آموز تمام ساحتی است.
عسكریان افزود: در این سند، برای دانش آموز، 6 ساحت دینی- اخلاقی، سیاسی- اجتماعی، زیستی- بدنی، هنری- زیبایی شناختی، اقتصادی- حرفه ای و علمی - فناوری در نظر گرفته شده اما هم اكنون تمركز والدین و جامعه و به تبع آن نظام آموزشی بر روی ساحت علمی - فناوری قرار گرفته است.
وی تصریح كرد: قطعا یك دانش آموز تك ساحتی نمی تواند فردی موفق، دارای سلامت روان و احساس رضایت از زندگی باشد اگرچه درصدی از كسانی كه در تیزهوشان تحصیل می كنند می توانند بدون فشاری، آموزش های سخت این مدارس را طی كنند ولی قطعا همه 4.2 درصد دانش آموزانی كه در این مدارس درس می خوانند این توانایی را ندارند.
به نظر می رسد كه تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان یا تیزهوشان نباید به مدی برای فخرفروشی والدین به یكدیگر تبدیل شود چرا كه در این فخرفروشی، روان و روح و شادی و آرامش دانش آموز است كه قربانی می شود و این گونه مدارس حتی اگر قابل تجویز و توصیه هم باشند تنها برای همان 2 درصدی باید تجویز شوند كه از هوش بالایی برخوردارند و تحصیل در این مدارس موجب نمی شود كه دچار عوارض روحی، روانی و شخصیتی شوند.
جامه تحصیل در مدارس تیزهوشان زیبنده هر قامتی نیست لذا والدین باید با پرهیز از جوزدگی، فرزندان خود را در مدارسی ثبت نام كنند كه تحصیل در آنها بتواند در كنار آموزشهای علمی، ساحتهای گوناگون شخصیت فرزندشان را هم پرورش دهد.
گزارشگر: كامیار اسماعیل پور ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
5132/1922
مشهد- ایرنا- سودای ورود به مدارس استعدادهای درخشان یا تیزهوشان و تحصیل در این مراكز، در سالیان اخیر به دغدغه بسیاری از دانش آموزان وخانواده های آنان تبدیل شده و اكنون تقریبا كمتر مدرسه خوشنامی را می توان یافت كه آشكارا دم از برنامه ریزی برای فرستادن شمار بیشتری از دانش آموزان به این مدارس نزند.
