جندي شاپور، سرآغاز شكل گيري نخستين دانشگاه جهان-محمدعلي فريدپناه**

جندي شاپور به لحاظ داشتن اولين مراكز علمي ،دانشگاهي و بيمارستاني تا قرن هفتم ميلادي ، پزشكان حاذق و تاثيري كه بر ديگر اقوام و فرهنگ ها گذاشته در محافل دانشگاهي و علمي جهان بسيار مورد توجه مي باشد.
نخستين دانشگاه جهان در 1750 سال پيش به دستور شاپور اول ساساني در شهر جندي شاپور تاسيس شد. اين دانشگاه در عصر ساسانيان نخستين مركز علمي جهان بود كه رشته هاي پزشكي ، فلسفه و نجوم در آن تدريس مي شد.
دانشگاه 1750 ساله جندي شاپور در حالي اخيرا در كميسيون فرهنگ سازمان يونسكو در پاريس به عنوان قديمي ترين دانشگاه جهان ثبت شد كه تاكنون قديمي ترين دانشگاه دنيا بولونيا با قدمت 900 سال معرفي شده بود.
هزار و هفتصد و پنجاهمين سالگرد تاسيس دانشگاه جندي شاپور (University of Gundi-Shapur) در حالي در سي و نهمين كنفرانس عمومي يونسكو در پاريس در فهرست بزرگداشت جهاني يونسكو قرار گرفت كه اين رويداد فرصتي براي معرفي هر چه بهتر جايگاه ايران در زمينه توليد علم و دانش از دوران باستان تاكنون فراهم كرده است.
اين رويداد يكي از بزرگترين دستاوردهاي علمي و تمدني كشور است چرا كه بر اساس سند منتشر شده از سوي يونسكو ، دانشگاه جندي شاپور رسما به عنوان نخستين دانشگاه و مركز علمي جهان معرفي شده است و سند منتشر شده از سوي سازمان يونسكو اعتراف جهانيان به سابقه علمي ايرانيان در 1750 سال پيش است.
به گفته سعدالله نصيري قيداري دبيركل كميسيون ملي يونسكو اهميت ثبت اين دانشگاه جهاني در فهرست رويدادها و مشاهير يونسكو در اين است كه جندي شاپور از نظر يونسكو اولين دانشگاه جامع جهاني است كه در آن مليت هاي مختلف به دور از تعصب و افراط گري هاي آييني و مذهبي در آن درس مي خواندند تا آنجا كه قبطيان (مصريان)، سوريانيان، مسيحيان، يونانيان، چينيان و هنديان در كنار دانشمندان ايراني در زمينه توسعه علوم بشري كه منشا علوم امروز است به تحقيق و آموزش مشغول بودند.
اهميت ديگر دانشگاه جهاني جندي شاپور در اين است كه كتابخانه قديمي ترين دانشگاه حاوي 400 هزار عنوان كتاب بوده و دانشمندان آن علاوه بر موجبات پيشرفت و تمدن بشري منشا علوم امروز بوده و نجوم، پزشكي، فلسفه، گياه شناسي، داروشناسي، طب سنتي، منطق و رياضي را در آنجا بسترسازي كردند.
به گفته يعقوب زلقي مدير پايگاه ميراث فرهنگي و گردشگري محور تاريخي جندي ( گندي ) شاپور و ايوان كرخه ،يكي از موضوع هاي مهمي كه در خلال نشست يونسكو براي ثبت جندي شاپور در فهرست بزرگداشت جهاني مطرح شده پيشنهاد سفر هياتي از نخبگان علمي و فرهنگي جهان براي بازديد از جندي شاپور به دزفول است.
لزوم تامين منابع مالي براي آماده سازي محوطه باستاني جندي شاپور ، ادامه كاوش هاي باستان شناسي و فعاليت هاي پژوهشي در اين محوطه و نيز تجهيز و راه اندازي سايت اداري پايگاه را از ديگر مواردي است كه در راستاي اين رويداد مهم مورد توجه قرار گرفته است.
فرهنگ سازي و ارتباط مستمر با اهالي محلي و كشاورزان براي آشنايي با اهميت تاريخي اين ميراث فرهنگي ، انجام فصل اول كاوش هاي باستان شناسي ، مرمت ترانشه هاي كاوش اخير با معماري خيره كننده ، مرمت آرامگاه يعقوب ليث صفاري و محوطه سازي فضاي پيراموني با كف فرش آجري همچنين نصب تابلوي راهنما و معرفي آثار تاريخي از جمله اقدام هاي صورت گرفته در محوطه باستاني جندي شاپور در اطراف دزفول است كه اقدام شايسته اي است اما نياز است تا اين فعاليت ها همچنان ادامه يابند.
شهر باستاني جندي شاپور با 800 هكتار وسعت در 12 كيلومتري شهر دزفول در مجاورت روستاي اسلام آباد واقع است.
آثار برجاي مانده اين شهر در 24 شهريور سال 1310 به شماره 46 در رديف آثار ملي به ثبت رسيد.
سي و نهمين كنفرانس عمومي يونسكو از 8 تا 22 آبان ماه در پاريس با حضور كشورهاي عضو و نمايندگان سازمان هاي بين المللي برگزار شد.
* مسئول نمايندگي ايرنا در دزفول