نگاهي به وضعيت كشت زعفران در گناباد

با اين وجود سهم ايران از صادرات اين محصول دارويي پارسال 203 تن به ارزش 286 ميليون دلار بود. از مجموع 105 هزار و 270 هكتار سطح زير كشت زعفران در ايران 82 هزار هكتار(حدود 78 درصد) در خراسان رضوي قرار دارد. حدود سه هزار و 500 هكتار سطح زير كشت ازعفران در اين استان معادل 4.3 درصد آن كل آن در محدوده شهرستان گناباد كشت مي شود. ميزان سطح زيركشت زعفران در گناباد سه درصد كل اراضي زيركشت كشور است.
از مجموع 117 هزار خانوار خراسان رضوي كه به كشت زعفران اشتغال دارند حدود پنج هزار نفر در شهرستان گناباد فعال هستند.
با وجود ظرفيتهاي توليد و كيفيت مطلوب زعفران گناباد ولي در دو دهه گذشته به دليل مشكلات مختلف از جمله خشكسالي سهم شهرستان از اين بخش كاهش يافته است.
محصول زعفران گناباد براي نقش آفريني بيشتر در بازار مصرف و توسعه كمي و كيفي سطح زير كشت نيازمند توجه بيشتر مسئولان و دست اندركاران بخشهاي دولتي و خصوصي است تا كاشت اين محصول ارزشمند و بومي خطه خراسان براي كشاورزان گنابادي توجيه بيشتري داشته باشد.
يك كشاورز گنابادي مي گويد بخاطر كم آبي تعداد دفعات آبياري زمينهاي زعفران كاهش يافته است. در گذشته بارندگي مناسب برف و باران علاوه بر آبياري بهتر موجب ثمردهي مطلوبتر زعفران مي شد.
علي رجبي ادامه داد: بخاطر صرفه اقتصادي كم در گناباد كاشت زعفران كه درگذشته جزو مشاغل اصلي كشاورزان محسوب مي شد هم اكنون به عنوان به يك فعاليت جانبي تبديل شده است. مشكلات ديگر مانند تهيه كود و عمربالاي زمينهاي زعفران كاهش ثمردهي توليد اين محصول را به همراه داشته است.
يك ديگر از زعفرانكاران گنابادي گفت: بارش برف و باران زياد در گذشته موجب تقويت و دفع آفات زمينهاي زعفران مي شد ولي هم اكنون بارش كم و افزايش دماي هوا در پاييز و زمستان اثربخشي فعاليت را در اين بخش كاهش داده است.
نجمه حيدريان افزود: رسيدگي بهتر به كاشت و برداشت زعفران نياز به نيروي كار جوان دارد ولي اكثر جوانان گنابادي تمايلي به فعاليت در اين بخش ندارند.
وي كود و وجين به موقع را جزو ضروريات براي محصول دهي بهتر زعفران ذكر و بيان كرد: با وجود كاهش قيمت زعفران و نياز به كارگر براي انجام امور، زعفرانكاري صرفه اقتصادي مناسبي ندارد. بخاطر همين مشكلات در چند سال اخير تعداد زيادي از كشاورزان پيازهاي زعفران را كنده و محصول ديگري را جايگزين آن كرده اند.
محمدرضا عباسي ديگر كشاورز گنابادي هم تامين كود مورد نياز را از مشكلات توليد زعفران در اين شهرستان ذكر و بيان كرد: كودهاي شيميايي به تنهايي موجب توليد زعفران با كيفيت نمي شود و براي تهيه چند كيسه كود براي تهيه يك كيسه كود بايد به چند جا مراجعه و بعد پيگيريهاي زياد آنها را تهيه كرد.
وي افزود: توجه خاصي نسبت به برگزاري دوره هاي آموزشي براي كشاورزان به منظور روزآمد و علمي كردن زعفرانكاري در گناباد صورت نمي گيرد و كشاورزان همچنان با شيوه هاي سنتي به كاشت زعفران مي پردازند كه اين مساله بازده توليد محصول را كاهش داده است.
او نداشتن برنامه براي كاشت پياز مرغوب و پربازده و نبود برنامه توسعه كشاورزي نوين مثل برخي شهرهاي همجوار را از ديگر مشكلات توليد زعفران در گناباد ذكر كرد.
يكي ديگر از كشاورزان و فروشندگان زعفران مي گويد در گناباد علاوه بر خشكسالي و كم آبي رسيدگي مناسبي به زمينهاي زعفران انجام نمي شود و به دليل كمبود كود مناسب، هرس نشدن علفهاي هرز و شخم نامناسب زمين بخش عمده گلهاي زعفران اين شهرستان كلاله هاي قوي و ظاهر خوبي ندارند.
حسن غلاميان باغ آسيا، خريد تضميني را اقدامي موثر در واقعي شدن قيمت زعفران توصيف و بيان كرد: در اين نوع خريد مقدار زير يك كيلوگرم تحويل گرفته نمي شود. اين روش حمايتي براي فروشندگان زعفران مفيد است ولي كشاورزان را كه بيشتر خرده مالك هستند و كمتر از يك كيلوگرم محصول دارند شامل نمي شود.
وي اضافه كرد: زعفران گناباد از نظر عطر و كيفيت مشتريان و طرفداران خاص خود را دارد و بيشتر كشاورزان گنابادي به اندازه نياز زعفران توليد مي كنند و زعفران بسته بندي به گردشگران و مسافران عرضه مي شود.
كارشناس باغباني مديريت جهاد كشاورزي گناباد نيز گفت: بر اساس آزمايشها، كيفيت زعفران گناباد بالاتر از استانداردهاي جهاني است و عطر و رنگ خوبي دارد.
علي موذني با اشاره به فعاليت دو شركت در بخش بسته بندي زعفران در گناباد ايجاد صنايع تبديلي را ضرورت توسعه كيفي اين محصول و موفقيت در صادرات و حضور موفق در بازارهاي هدف ذكر كرد.
وي مهمترين علت كاهش مقدار و سطح زير كشت زعفران گناباد را كمبود منابع آبي، خشكسالي، شرايط اقليمي، نيروي انساني و عوامل فيزيكي ذكر و بيان كرد: گرماي بيش از حد هوا در ماههاي خرداد و تير كاهش توليد جوانه گل زعفران و كاهش گل دهي آن را به همراه داشته و كاهش بارش برف و باران و گرماي نسبي هوا درسالهاي گذشته در دامن زدن به اين مشكلات موثر بود.
او كوددهي مناسب از جمله كودهاي مكمل و ريز مغذيها را در افزايش توليد محصول زعفران موثر دانست و افزود: استفاده از كود مايع در فصل زمستان باعث افزايش 25 درصدي توليد اين محصول مي شود.
وي ادامه داد: مديريت جهاد كشاورزي براي افزايش آگاهي عمومي نسبت به توليد زعفران باكيفيت اقدام به برگزاري دوره هاي آموزشي براي گروههاي هدف و فعالان اين بخش در طول سال مي كند.
او نقش خريد توافقي زعفران توسط دولت را در تثبيت قيمتها موثر ذكر و بيان كرد: استمرار اين سياستهاي حمايتي موجب دلگرمي كشاورزان و ادامه كاشت زعفران مي شود.
رئيس اداره تعاون روستايي گناباد هم گفت: خريد توافقي زعفران در گناباد به عنوان يكي از مراكز 10 گانه خريد توافقي از نيمه آبان ماه آغاز و تا پايان آذر ماه ادامه دارد.
محمدمهدي رضازاده بدون اشاره به ميزان خريد تضميني زعفران در اين شهرستان و درصد مقايسه آن با مدت مشابه پارسال گفت: استقبال از خريد زعفران در گناباد تاكنون مناسب بوده و همه زعفران خريداري شده تحت آزمايش، تجزيه و سنجش قرار گرفته و كيفيت زعفران شهرستان در رده هاي بالاي استاندارد و كيفيت قرار دارد.
وي افزود: در ابتداي خريد معادل 40 درصد ارزش زعفران و بقيه طلب كشاورز نيز سه ماه بعد از تاريخ خريد به كشاورزان پرداخت مي شود. خريد توافقي در حجم بالاتر از يك كيلوگرم انجام مي شود و كمتراز اين ميزان به دليل مشكلات در ساماندهي و انباشت در انبار صورت نمي گيرد.
او ادامه داد: كشاورزاني كه مقدار زير يك كيلگرمو زعفران توليدي دارند بايد با ديگر كشاورزان به صورت تجميع محصول خود را ارائه دهند. هر كيلوگرم زعفران پوشال معمولي به نرخ 44 ميليون ريال، پوشال مرغوب 49 ميليون ريال و نگين زعفران به قيمت 54 ميليون ريال از كشاوران خريداري مي شود.
طي فصل برداشت جاري 10 هزار و 500 كيلوگرم زعفران از سطح سه هزار و 500 هكتار مزارع گناباد برداشت شد. گناباد در فاصله 287 كيلومتري جنوب مشهد واقع است.
گزارشگر: فهيمه نعمتي شهري **انتشار: حسين كريم زاده
095/7545/1858