كارگاه هاي ابريشم كشي تربت حيدريه تار و پود وجودشان را مي ريسند

وقتي پاي صحبت دست اندركاران و مسوولان مي نشينيد، هر كسي توپ را به زمين طرف مقابل مي اندازد، اما هر چه بوده نتيجه اش آنچه كه امروز مي بينيم شده و آن اين است كه صنعت ابريشم كشي بايگ تربت حيدريه حالش خوب نيست و تا اين لحظه الكتروشوك دستگاه هاي متولي نيز، نتوانسته اند وضعيت او را از حالت كما خارج كنند.
اهميت موضوع درد و رنج نوغانداران بايگ زماني بيشتر مشخص مي شود كه بدانيم فصل كار پيله وران منطقه به طور غالب از 20 فروردين آغاز و به طور معمول سه ماه بيشتر نيست و با فرض توزيع پيله خوب، اين زحمت كشان فقط سه ماه از سال شاغل هستند و بقيه ايام را بايد به دنبال شغل هاي كاذب باشند يا با كمك واسطه ها خود را با پيله خارجي وارداتي مشغول نگه دارند.
***صنعت ابريشم كشي بايگ به كما رفته است
يك دست اندركار ابريشم كشي در شهر بايگ در گفت و گو با خبرنگار ايرنا اظهار مي دارد: تمام مشكل ما از زماني آغاز شد كه دلالان از غفلت مسئولان و دست اندركاران اين حوزه سوء استفاده كرده و نمونه هاي نامرغوب و ارزان خارجي را وارد منطقه كردند.
امير بايگي افزود: اين پيله هاي خارجي كه معمولان از كشورهاي آسياي ميانه نظير ازبكستان، اوكراين و تاجيكستان وارد مي شوند، هر چند كيفيت نمونه داخلي را ندارند، اما چون ارزان هستند و از سويي خوراك اوليه را در طول سال فراهم مي كردند، لذا پيله كاران به اين سمت كشيده شدند.
وي گفت: البته مشكل از زماني بيشتر شد كه دلالان حتي نخ ابريشم نامرغوب را هم از چين وارد كردند و اين در واقع در حكم تير خلاص به صنعت ابريشم كشي بايگ بود.

**درامد ساليانه 40ميليون ريالي هر پيله كار!!
مسوول يك كارگاه ابريشم كشي در بايگ نيز به خبرنگار ايرنا گفت: غالبا از هر پنج كيلو پيله به طور متوسط 2 كيلوگرم نخ بدست مي آيد كه بر فرض اينكه كارگاه ها هر روز فعال باشند در روز بايد 800 كيلوگرم بدست آيد كه در عمل اين طور نيست زيرا كارگاه ها در ماه شايد 10 تا 20 روز فعال باشند.
محمد پاكزاد بايگي افزود: هر كارگر بايد از ساعت سه صبح كارش را آغاز كند كه معمولا تا ساعت 12 ظهر ادامه مي دهد و الان كه وقت كار است پيله كاران اگر خيلي تلاش كنند، شايد در سال 40 ميليون ريال بزور عايدشان شود.
وي در خصوص نحوه پرداخت دستمزد كارگر ابريشم كشي مي گويد: مزد كارگر روزي نيست بلكه معمولا اين گونه به تفاهم مي رسند كه بابت يك قلم پيله كه معادل پنج كيلوگرم است، به طور متوسط 150 تا 200 هزار ريال دريافت مي كند كه اين رقم خيلي كم است بخصوص كه كار با دستگاه 'سرطان زا' نيز هست.
پاكزاد بايگي مي افزايد: اگر كارگاهي بخواهد با پيله ايراني كار كند، از 20 فروردين كه خريد تخم نوغان آغاز مي شود تا زمان بهره برداري از پيله سه ماه بيشتر نيست و در طول سال اگر واسطه ها پيله خارجي وارد كنند، ما فعال هستيم وگرنه در طول سال بيكار خواهيم ماند.
وي مي گويد: از اين روي زماني كه ماموران بيمه به صورت سرزده از كارگاه ها بازديد مي كنند، اگر در لحظه بازديد كارگاه را تعطيل ببينند، بلافاصله بيمه اش را قطع مي كنند و اين هم يكي ديگر از مشكلات ما است.
پاكزاد بايگي با بيان اينكه تامين اجتماعي به بهانه هاي مختلف از جمله اينكه كارگاه تعطيل يا ما دو شغله هستيم، بيمه برخي همكاران را قطع كرده، مي افزايد: تامين اجتماعي يا از وضعيت بازار ما خبر ندارد و يا نمي خواهد مسايل و مشكلات ما را درك كند.

***تخم نوغان بيمار، واردات بي رويه نخ، از بيمه هم كه خبري نيست، هر دم از اين باد بري مي رسد
رييس هيات مديره شركت تعاوني ابريشم كشان بايگ در پيوند با اين موضوع به خبرنگار ايرنا اظهار داشت: يكي از مشكلات ما تخم نوغان است كه امسال پنج هزار جعبه تخم نوغان به دليل كيفيت پايين تلفات داشتيم.
حسين رضايي مقدم با بيان اينكه مشكل دوم واردات بي رويه نخ خارجي هم به صورت قاچاق و هم از مبادي رسمي و قانوني است كه بطور غالب از كشورهاي آسياي ميانه، چين و هند وارد مي شود، افزود: اگر اين ها را در يك گوشه دلمان جاي بدهيم، مشكل بيمه را كجاي دلمان بگذاريم؟
وي گفت: با فرض بر اينكه در هر كارگاه دو نفر مشغول به كار هستند، بايد اكنون نزديك به 800 نفر بيمه شده داشته باشيم و اين در حالي است كه به ندرت شايد شمار بيمه شدگان اين حرفه به 400 نفر برسد.
رضايي مقدم افزود: پيشنهاد ما براي رفع مشكل پيله وران آن است كه مسوولان به جاي نخ، پيله خوب وارد كنند تا چراغ كارگاه ها روشن بماند و به جرم اينكه كار ما فصلي است، بيمه ابريشم كشان قطع نشود.
***بيمه تامين اجتماعي و چالش هاي بي پايان آن براي پيله كاران
يك عضو شوراي اسلامي شهر بايگ نيز به خبرنگار ايرنا گفت: برخي در پرداخت حق بيمه سه ماه خود دچار مشكل هستند و كل مبلغ را ندارند و يا چون در مهلت قانوني پرداخت نمي كنند، لذا بيمه شان قطع شده است.
علي اكبر مختاري دستمزد هر كارگر را 150 هزار ريال در روز عنوان و اظهار كرد: همين مبلغ ناچيز بعد از كسر آب و برق و استهلاك دستگاه، به 80 هزار ريال تنزل پيدا مي كند و لذا كارگر پيله كار مجبور است به شغل دوم هم بپردازند و از همين روي بيمه اش قطع مي شود.
وي در ادامه اظهار كرد: اكنون ايران به 720 تن نخ ابريشم در سال نياز دارد كه الان 250 تن پيله در كل كشور داريم كه سالي 100 تن نخ توليد مي شود و براي جبران اين كسري بايد 620 تن نخ وارد شود.
مختاري افزود: اگر واردكنندگان پيله، عوارض گمركي درست بپردازند و كم اظهاري نكنند، نرخ تمام شده پيله وارداتي با توليدي داخل كشور يكسان خواهد بود، اما چون نظارت ها ضعيف است، لذا شاهد هستيم به بازار ما لطمه وارد مي شود.
وي گفت: نتيجه اين فرايند آن است كه به ازاي هر 400 كيلو نخ، 200 نفر روز كار از بين مي رود و در حالي كه براي رفع نيازهاي كشور به روزي چهار تن پيله نياز داريم، نخ از مبادي قانوني يا غيرقانوني وارد مي شوند.
مختاري با بيان اينكه هر يك تن پيله 200 نفر شغل ايجاد مي كند، افزود: زماني بايگ هزار و 700 باب كارگاه داشت ولي الان 250 كارگاه داريم با 400 دستگاه ابريشم كشي كه به طور ميانگين روزي 700 كيلو ابريشم استحصال مي شود و به ازاي هر قلم پيله (پنج كيلو) 170 هزار ريال دستمزد مي گيرند.

***خوشبختانه يا متاسفانه تخم نوغان هاي سالم اما چيني در راه است
رييس اداره توسعه نوغانداري خراسان رضوي ضمن تاييد خرابي بخشي از تخم هاي نوغان توزيعي بين نوغانداران استان، گفت: امسال هفت هزار و 830 جعبه تخم نوغان در منطقه توزيع شد كه نسبت به پارسال با 5.4 درصد افزايش توزيع مواجه بوديم اما متاسفانه 30 درصد تخم هاي توزيعي از حيث نژاد دچار مشكل بودند.
فريد سرجمعي تعداد تخم نوغان هاي توزيعي معيوب در تربت حيدريه را 700 جعبه اعلام و اظهار كرد: با اين حال نزديك به 20 ميليارد ريال خسارت به ابريشم كشان وارد شد.
وي گفت: در بررسي به عمل آمده توسط كارشناسان مشخص شد تخم ها داراي مشكل ژنتيكي بودند كه به صورت ارثي به نسل بعدي منتقل شده و در توزيع چنين تخم ايي تعمدي در كار نبوده است.
سرجمعي با بيان اينكه پرداخت غرامت به طور قطع انجام مي شود و در حال تامين اعتبارات هستيم، گفت: فروردين سال 97 نوغانداران با تكرار اين مشكل مواجه نخواهند شد زيرا خوشبختانه يا متاسفانه تمامي تخم ها از كشور چين وارد شده اند.
وي گفت: در عين حال به نوغان داران پيشنهاد مي كنم در اسرع وقت به عضويت 'صندوق توسعه حمايت از نوغان و ابريشم' تربت حيدريه در آيند تا چنانچه در آينده با مشكلات مشابهي مواجه شدند، پرداخت خسارت با سرعت بيشتري صورت گيرد.
سرجمعي افزود: ايجاد صندوق با پيگيري هاي نماينده مردم تربت حيدريه، زاوه و مه ولات در مجلس صورت گرفته كه 51 درصد آورده مردم و 49 درصد بقيه آورده دولت خواهد بود و ما تنها نقش نظارتي خواهيم داشت.

**ايجاد كارگاه هاي ابريشم كشي راه علاج ايام بيكاري نوغان داران
رييس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري تربت حيدريه نيز به مشكلات و چالش هاي پيش روي ابريشم كاران اشاره و اظهار كرد: كمبود نقدينگي ابريشم كشان براي تامين مواد اوليه (پيله) و نيز فصلي بودن كار براي اين قشر از جمله اين مشكلات است.
علي محمدي با بيان اينكه در حوزه كاري خود تاكنون چند اقدام اساسي انجام داده ايم، افزود: پيگيري معرفي شهر بايگ و روستاي بسك به عنوان شهر ملي و روستاي ملي صنايع دستي در حوزه ابريشم كشي، - صدور پروانه توليد انفرادي جهت ابريشم كشان، برگزاري كلاسهاي آموزشي ابريشم بافي ونيز برگزاري تورهاي گردشگري ابريشم كشي از جمله اين اقدامات است.
وي گفت: در همين راستا، كارگاه آموزشي ابريشم بافي نيز مدت 10 روز است كه فعاليت خود را با 15 نفر هنرجو آغاز كرده است.
علي محمدي با بيان اينكه موضوع ابريشم كشي در بايگ از قدمت تاريخي بسيار بالايي برخوردار است، افزود: اما به دليل فصلي بودن پيله، غالبا 6 ماه از سال ابريشم كشان بيكار هستند و ما بهتر ديديم براي اشتغالزايي اهالي آن ها را با شيوه ابريشم بافي آشنا كنيم در در نيمه دوم سال نيز محل ارتزاقي داشته باشند.

***پرداخت 100 ميليون ريال تسهيلات صندوق كارآفريني به 20 نفر
مسوول صندوق كارآفريني اميد تربت حيدريه نيز گفت: امسال در قالب طرح 'يك روستا يك محصول' مبلغ 2 ميليارد ريال تهسيلات قرض الحسنه به 20 نفر پرداخت كرديم.
احسان خدابنده بايگي افزود: در قدم نخست روستاي بسك بخش بايگ را به عنوان روستاي هدف قرار داديم كه بعد از تاييد توسط ميراث فرهنگي اين مبالغ در اختيار ابريشم كشان قرار گرفت.
وي گفت: در بحث زنجيره توليد نيز به يك نفر مبلغ 300 ميليون ريال تسهيلات قرض الحسنه پرداخت شد.

***آمار دقيق بيمه شدگان نوغانداران بايگ موجود نيست
مدير شعبه تامين اجتماعي تربت حيدريه نيز به خبرنگار ايرنا گفت: به بازرسان تاكيد شده در صورتي كه صاحبان اين حرفه در مشاغل ديگري كه تحت پوشش تامين اجتماعي نيستند، مساعدت كنند و در اين قالب تنها بيمه چهار نفر قطع شده كه علت آنهم مهاجرت شان به شهر ديگري بوده است.
وي در عين حال از ارايه آمار دقيق بيمه شدگان ابريشم كشان بايگ امتناع كرد.
حسن خردنيا افزود: بيمه ابريشم كشان بايگ در قالب طرح بيمه قالي بافان در سال 90 به اجرا در آمده و كساني كه داراي پروانه فعاليت باشند، به هيچ وجه بيمه آن ها قطع نشده است.
وي گفت: در عين حال كه سهميه بيمه جديدي به ما ابلاغ نشده، اما مدير هر كارگاه مي تواند تا پنج نفر را بيمه كند و از تسهيلات دولتي در اين خصوص استفاده كند.
پيله توليدي نوغانداران ايران در هزار و 200 كارگاه سنتي ابريشم كشي تربت حيدريه و چهار كارخانه صنعتي استان هاي گيلان و خراسان رضوي به نخ ابريشم تبديل مي شود.
اكنون از هزار و 200 كارگاه سنتي ابريشم كشي در بخش بايگ شهرستان تربت حيدريه تنها 400 كارگاه فعال است كه 75 كارگاه از اين تعداد در روستاي بسك واقع است.
تعداد بهره برداران كرم ابريشم در خراسان رضوي، سه هزار و 102 نفر است كه از اين تعداد هزار و 123 نفر در منطقه تربت حيدريه مشغول به كار هستند.
شهر بايگ يكي از چهار بخش شهرستان تربت حيدريه داراي هشت روستا شامل بسك، حصار، رود معجن، خورشبر، سرخ آباد، رزگ و فديهه، هزار و 105 خانوار و نزديك به هفت هزار نفر جمعيت است كه در 20 كيلومتري غرب تربت حيدريه واقع است و روستاي بسك نيز داراي 380 نفر جمعيت است كه در قالب 116 خانوار در فاصله سه كيلومتري شهر بايگ قرار دارد.
مركز شهرستان 225 هزار نفري تربت حيدريه در 150 كيلومتري جنوب غربي مشهد قرار دارد.
6121/1744
خبرنگار: عليرضا حسيني مقدم **انتشار: علي اصغرافتاده