زخم معده به جراحات دردناكی گفته می شود كه در جداره داخلی معده یا قسمت آغازین روده كوچك كه اثنی عشر نامیده می شود وجود دارد. هرگاه تعادل بین اسید معده و سد دفاعی مخاط معده بر هم می خورد، زخم معده ایجاد می شود.
دكتر محمد امانی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: زمانی كه از این داروها استفاده می شود، لایه دفاعی معده ضعیف می شود و جریان خون رسانی به آن كاهش پیدا می كند. در نتیجه اسید به داخل مخاط معده نفوذ كرده و زخم ایجاد می شود.
وی بیان كرد: زخم معده ناشی از مصرف مسكن اغلب بدون علامت و بدون درد بوده و تظاهرات اولیه آن ممكن است به صورت خونریزی مشاهده شود. گاه به دنبال مصرف حتی یك عدد مسكن، خونریزی ایجاد شده، بدون اینكه فرد حتی دردی داشته باشند.
فوق تخصص گوارش و كبد ادامه داد:البته مصرف مسكن ها گاهی با سو هاضمه و زخم های متعدد در معده خود را نشان می دهد. زخم های ناشی از داروها، خوش خیم بوده و بدخیم یا سرطانی نمی شوند.
امانی گفت: مصرف مداوم مسكن ها مانند بروفن، ژلوفن و آسپرین ها، باید تجویز پزشك انجام گیرد. شاید برای كنترل درد بدن، استامینوفن داروی مناسب تری از سایر داروهای ضد درد باشد.
وی ادامه داد كه هر چه سن بالاتر باشد، عوارض ناشی از مسكن ها در بدن بیشتر می شود و به همین دلیل باید از مصرف بی رویه آنان بشدت جلوگیری كرد.
** درد شكم مهمترین علامت زخم معده است
وی افزود: مهمترین علامت زخم معده درد شكم در ناحیه بالای شكم یا جلوی معده یا زیر جناغ است و می تواند حالت سوزشی و فشارنده داشته و معمولا چند ساعت بعد غذا ایجاد می شود و از چند دقیقه تا چند ساعت می تواند طول بكشد ولی معمولا خیلی شدید نیست.
فوق تخصص گوارش و كبد با اشاره به اینكه درد این ناحیه همیشه مرتبط با معده نیست، گفت: دردهای ناحیه معده ممكن است مربوط به كیسه صفرا یا لوزالمعده یا كبد باشد یا حتی علایم اولیه یك سكته قلبی باشد.
وی افزود: دردهای مربوط به زخم معده معمولا در ناحیه جلوی معده احساس می شوند و می توانند به پشت و بین دو كتف تیر بكشند. معمولا با گرسنگی تشدید می شوند و مواد غذایی ترش، تند و نوشیدنی های گازدار باعث شروع علایم شوند.
امانی افزود: شیوع زخم اثنی عشر یا دوازدهه (قسمت ابتدایی روده باریك) از زخم معده خیلی بیشتر است. زخم اثنی عشر در مردان شیوع بیشتری دارد و معمولا در سنین پایین تر ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به اینكه البته زخم های اثنی عشر ممكن است نصف شب بیمار را از خواب بیدار كند، افزود: البته گاهی همراه درد زخم معده ممكن است شواهد تهوع و گاه استفراغ هم دیده شود. بیماران با زخم معده و اثنی عشر معمولا با خوردن شربت های ضد اسید معده یا قرص های ضد اسید علایمش موقت بهبود می یابد.
** عوارض زخم معده
وی افزود: خونریزی معده، سوراخ شدگی زخم یا انسداد خروجی معده كه نیاز به بستری و اقدامات اورژانسی دارد از جمله عوارض زخم معده هستند كه باید آنها را جدی گرفت.
امانی ادامه داد: خونریزی معده به اشكال مختلف دیده می شود. وجود مدفوع سیاهرنگ، شل و بدبو یكی از نشانه های خونریزی گوارشی است. استفراغ حاوی خون یا حاوی مواد قهوه ای بیانگر خونریزی گوارشی است.
وی اظهار كرد: گاها در خونریزی شدید خون روشن در مدفوع دیده می شود، معمولا اگر خونریزی قابل توجه باشد بیمار ممكن است دچار سرگیجه، سیاهی رفتن چشم ها و افت فشار و افزایش ضربان قلب شود.
فوق تخصص گوارش و كبد افزود: اگر خونریزی جزیی باشد ولی مكرر اتفاق بیفتد می تواند به كم خونی فقر آهن منجر شود، بدون اینكه بیمار علایم خونریزی واضح داشته باشد.
وی با اشاره به اینكه گاهی اوقات علایم زخم معده با كاهش وزن همراه است، افزود:كاهش وزن، پیشرونده و واضح مهم است و نشان دهنده وضعیت بدخیمی بوده و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
امانی افزود: در برخی بیماران زخم معده شاهد سو هاضمه بصورت سنگینی سردل، نفخ، آروغ زدن مكرر و احساس باد شكم، سنگینی بعد خوردن غذا، احساس سیری زودرس یا گرسنگی های مكرر، دل غشه و مالش معده هستیم.
وی ادامه داد كه علایم سوهاضمه همیشه مختص زخم معده نیست و در بیماران با ریفلاكس اسید معده، وجود سرطان های معده یا مری و در سو هاضمه های با علت عصبی هم دیده می شود.
** علائم خطر در زخم معده
امانی ادامه داد كه برای بیماری های معده و زخم معده علایمی وجود دارد كه علایم خطر هستند، وجود این علایم می تواند نشانه بیماری خطرناكتر بوده و نیاز به بررسی دارند.
وی، وجود درد شدید و مقاوم به درمان، سن بالای 45 سال و علایم درد معده یا وجود سوهاضمه، استفراغ مداوم، كاهش وزن واضح، شواهد خونریزی گوارشی یا كم خونی فقر آهن و احساس گیر كردن غذا از جمله علائم خطر هستند كه باید به صورت جدی پیگیری شوند.
امانی گفت: وجود توده در معاینه یا وجود زردی، علایم طول كشیده با سابقه فامیلی سرطان گوارشی از دیگر علائم خطر است كه وجود علایم و نشانه ها نیاز به بررسی آزمایشگاهی و انجام آندوسكوپی دارد.
علمی ** 1201 **
خبرنگار: عبدالكریم جبارپور
تهران-ایرنا-عضوهیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت: مصرف مسكن های ضد التهابی مانند بروفن، ژلوفن، ناپروكسن و داروهای ضد پلاكت و ضد انعقادی مثل آسپرین و پلاویكس و وارفارین از علل مهم ایجاد زخم معده هستند كه مصرف آنها باید با تجویز پزشك انجام شود.
