تشدید خشكسالی درنواحی كوهستانی مازندران

به گزارش خبرنگار ایرنا ، تحلیل آماری دفتر مطالعات اقلیمی و اقلیم دریا و ساحل اداره كل هواشناسی مازندران نشان می دهد كه در این بازه زمانی ( هفت ساله منتهی به آذرماه امسال )در نواحی میان بند و جلگه ای استان خشكسالی خفیف حاكم بوده است.
مازندران دارای 2 سد بزرگ شهید رجایی و البرز و هشت سد كوچك و حدود 800قطعه آببندان با مجموعه ظرفیت حدود 700 میلیون مترمكعب است كه ذخیره آب از طریق 120 رودخانه اصلی و فرعی كه سرچشمه آن ها ارتفاعات سلسله جبال البرز است ، تامین می شود.
بر اساس آمار رسمی شركت آب منطقه ای مازندران ذخیره آب پشت سدهای استان حدود 50 درصد كمتر از پائیز سال گذشته است.
درحال حاضر ذخیره آب پشت سدهای استان به 125 میلیون مترمكعب رسیده كه به معنای آبگیری كمتر از 54 درصدی در مقایسه با سال گذشته است.
همچنین خشك شدن دریاچه طبیعی عباس آباد، الندان و تالاب لپو، پایین افتادن سطح آب اكثر تالاب ها به دلیل برداشت بی رویه و كم شدن آب ورودی در سال جاری ،نیز موید و نشان دهنده گسترش خشكسالی از سرچشمه های نواحی كوهستانی استان مازندران است.
بدون شك كاهش بارندگی در جلگه و به تبع ان كاهش بارش برف در نواحی كوهستانی به صورت موازی بر جریان خشكسالی در دشت و كوهستان موثر هستند. كاهش برف در نواحی كوهستانی باعث كاهش دبی اب رودخانه ها ، پائین رفتن منابع آبی یا كاهش نفوذ آب در نواحی كوهستانی و نیز منجر به افزایش خشكسالی در این مناطق در سالهای اخیر شده است.
**كاهش 16درصدی بارش در پائیز مازندران
تحلیل بارندگی و خشكسالی پائیز سال جاری هواشناسی كشور نشان می دهد كه به استثناء استان اردبیل (كه شرایط نرمال داشته) در تمامی استان های كشور مقدار بارش نسبت به مشابه دوره آماری كاهش داشته و این كاهش بین حدود 95 درصد در استان خراسان جنوبی تا 8 درصد در استان بوشهر در نوسان بوده است.
میانگین داده های دوره آماری نشان می دهد كه مقدار دریافتی بارش در فصل پائیز بایستی حدود60 میلی متر باشد ولی در پائیز امسال حدود 28میلی متر دریافت شده كه كاهش 53 درصدی داشته است.
كارشناس ارشد مطالعات اقلیمی و اقلیم دریا و ساحل اداره كل هواشناسی مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت كه هر چند این وضعیت در استان نسبت به متوسط كشور شرایط بهتری داشته اما بارش دریافتی استان نسبت به مشابه دوره آماری فاصله دارد.
رحیم یوسفی زاده افزود: طبق داده های دوره آماری میزان بارش دریافتی استان مازندران در فصل پائیز باید حدود 226میلی متر باشد ولی متاسفانه حدود 204 میلی متر در طول فصل مذكور دریافت شده است.
وی اضافه كرد: به عبارتی مقدار بارش پائیز امسال نسبت به مشابه دوره آماری حدود 10درصد كاهش داشته است و نسبت به مشابه سال گذشته نیز با كاهش حدود 16درصدی مواجه بود.
این كارشناس ارشد هواشناسی خاطر نشان كرد: میزان بارش دریافتی استان در مهر ماه با افزایش 65 درصدی و در آبان و آذر ماه به ترتیب با كاهش 75 و 36 درصد نسبت به مشابه دوره آماری روبرو بوده اند و این بدان معنی است كه از لحاظ زمانی شرایط بارش دریافتی استان مناسب نبوده است.
یوسفی زاده با بیان این نكته كه حدود 35 درصد بارش استان مازندران در فصل پائیز اتفاق می افتد ،گفت: میزان بارش دریافتی پائیز سال جاری به استثناء شهرستان های محمودآباد، گلوگاه و رامسر (كه دارای بارش نرمال تا بالاتر از نرمال بوده اند) در بقیه شهرستان های استان بین حدود 2 (شهرستان ساری) تا حدود 106 میلی متر (شهرستان بابلسر) نسبت به مشابه دوره آماری كاهش داشته اند.
**افزایش یك درجه ای دمای هوا در پائیز مازندران
وی ادامه داد: این در حالی است كه متوسط دمای ثبت شده پائیز سال جاری استان نسبت به مشابه دوره آماری حدود 1 درجه افزایش داشته است.
این كارشناس توضیح داد: با توجه به داده های 15 ایستگاه همدیدی استان مازندران متوسط دمای پائیز سال جاری 14 درجه سانتی گراد بوده كه با توجه به دوره آماری مشابه بایستی حدود 13 درجه سانتی گراد باشد.
وی اظهار داشت: اگر شرایط بارشی استان را با توجه به توزیع زمانی بارش و افزایش دما(قابل ذكر است افزایش دما باعث افزایش تبخیر می شود) در نظر بگیریم متوجه می شویم شرایط آب و هوایی استان در پائیزی كه گذشت چندان مناسب نبوده است.
**خشكسالی متوسط تا شدید پائیزی در مازندران
وی گفت: بر اساس شاخص بارش و تبخیر استاندارد شده(SEPI) شرایط خشكسالی هواشناسی دوره سه ماهه منتهی به آذر ماه سال جاری در استان مازندران بین نرمال(شرق استان شهرستان های گلوگاه، نكا و میاندرود)، خشكسالی خفیف تا متوسط(قسمت مركزی و غربی استان)، و خشكسالی شدید(كیاسر، چالوس، كلاردشت و عباس آباد تنكابن) متغیر بوده است.
وی ادامه داد: این وضعیت برای دوره یك ساله منتهی به آذر ماه سال جاری بیانگر آن است كه تقریبا در تمامی مناطق استان شرایط خشكسالی با شدت های خفیف تا بسیار شدید رخ داده و خشكسالی متوسط دارای گستره بیشتری نسبت به سایر شرایط بوده است.
قابل ذكر است خشكسالی های با مقیاس زمانی كوتاه مدت تر (بازه های یك تا 3 ماهه) از تداوم زیادتری برخوردار نبوده و شدیدا تحت تاثیر بارش های روزانه هستند ،در حالیكه دوره های زمانی بلند مدت تر واكنش بسیار كندتری نسبت به تغییرات بارشی نشان می دهند.
از طرفی خشكسالی های با بازه های زمانی مختلف دارای معنی های متفاوتی هستند به نحوی كه خشكسالی با بازه زمانی یك تا 3 ماه شرایط ذخیره رطوبت سطح خاك را تحت تاثیر قرار می دهد، بازه زمانی 6 تا 12 ماهه جریان دبی آب های سطحی را متاثر می كند و بازه زمانی بالاتر از 24 ماهه منابع آب های زیر زمینی را دچار تنش می كنند.
كارشناس ارشد مطالعات اقلیمی و اقلیم دریا و ساحل اداره كل هواشناسی مازندران گفت:اگر به شرایط اقلیمی 50 سال گذشته استان مراجعه كنیم، متوجه می شویم روند نوسانات و تغییرات اقلیمی استان به سمت شرایط نامطلوب پیش می رود و از اقلیم معتدل خزری خود فاصله می گیرد.
وی گفت: برای نمونه بررسی اجمالی پارامترهای هواشناسی 50 سال اخیر ایستگاه هواشناسی همدیدی بابلسر نشان می دهد از اواسط دهه 1350 تاكنون مقدار بارش روند كاهشی و دما (متوسط دما و متوسط حداكثر و حداقل دما) روند افزایشی دارد.
** مدیریت آب ، ضروری ولی ضعیف
به گزارش ایرنا ،خشكسالی ،یك رویداد و یا واقعه اقلیمی است كه خصوصیات آن بستگی به مدت ، استمرار ، شدت و وسعت منطقه تحت تاثیر و تسلط آن دارد كه می تواند كوتاه و كمتر زیانبخش یا طویل المدت و كشنده باشد.
بدون شك ، خشكسالی یكی از بدترین دشمنان طبیعی زیست انسانی به شمار می آید كه به اعتقاد كارشناسنان ؛ آغاز آن غافلگیركننده ، پیشرفت آن موذیانه و اثرات آن می تواند بسیار مخرب باشد و به همین علت هم زلزله خاموش لقب گرفته است.
كارشناسان ، خشكسالی را به خشكسالی هواشناسی ، كشاورزی، هیدرولوژیكی (ذخیره آبهای سطحی و زیرزمینی)و خشكسالی اقتصادی و اجتماعی تقسیم بندی می كنند.
گفتنی است این استان 230 هزار هكتار زمین شالیزاری دارد كه با تولید سالانه بیش از یك میلیون 50 هزار تن برنج سفید ، 42 درصد برنج مورد نیاز كشور را تامین می كند .
حدود نیمی از 230 هزار هكتار زمین های شالیزاری مازندران در منطقه دشت هراز شامل شهرستان های آمل ، بابل ، محمودآباد ، فریدونكنار و بابلسر واقع است كه اگر سد در حال ساخت هراز به بهره برداری برسد ظرفیت مهار آب سطحی استان از حدود 11درصد فعلی به 24درصد افزایش می یابد.
سد مخزنی هراز آمل از نوع خاكی با هسته رسی به ارتفاع 150 متر و 373 متر طول تاج سد به ظرفیت نهایی 650میلیون مترمكعب بر روی رودخانه هراز درحال ساخت است و هفته گذشته عملیات خاك ریزی این سد آغاز شد.
بر اساس آمارهای رسمی ، توان بالقوه آب مازندران در حد 6 میلیارد و ‎ 600میلیون مترمكعب است كه از این مقدار چهار میلیارد و ‎ 900میلیون مترمكعب آب های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است .
به طور میانگین سالانه حدود یك میلیارد و ‎ 550میلیون مترمكعب آب در بخش آب های سطحی و یك میلیارد و ‎ 350میلیون مترمكعب در بخش آب زیرزمینی در مازندران بهره برداری می شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می ریزد.
همچنین حدود 460 هزار هكتار از زمین های كشاورزی و باغی استان مازندران به روش های مختلف از جمله ایجاد سردهنه با آب این رودخانه ها آبیاری می شود.
مازندران سالانه 72 نوع محصول كشاورزی را تولید می كند كه با تولید بیش از 950 هزار تن برنج سفید ، 2 میلیون و 500 هزار تن مركبات و 80 هزار تن آبزیان رتبه نخست كشور را دارد.
خبرنگار: سید رضا هاشمی كروئی ** انتشار دهنده: محسن حسن نیا
/1899/6990