میزگرد ایرنا/ مهمان ناخوانده ای به نام آسیب های نوپدید اجتماعی

ابزارهای نوین فناوری مانند اینترنت، ماهواره، تلفن همراه، فضای مجازی، شبكه های اجتماعی و بازی های رایانه ای در اشكال و با جذابیت های گوناگون با شتاب رو به گسترش است و توانسته تسهیل گری و بهبود شرایط زیستی را برای شهروندان به ارمغان بیاورد؛ اما در كنار این مزیت ها آسیب های نوظهور نیز شكل گرفته كه برخی از پیامدهای آن در فرهنگ رفتاری و گفتاری و هنجارهای اجتماعی بروز یافته و هر از گاهی نمونه های جدیدی از مظاهر خود را آشكار می كند.
آسیب های نوپدید در جوامع در حال گذار امری طبیعی محسوب می شود، اما دامنه آثار مخرب آنها بنا به پیش آمادگی و حساسیت و به نسبت مدیریت هدفمند در جامعه میزبان، اقدام برای فرهنگ سازی و بومی كردن جریان فناوری نوین متفاوت است.
غفلت از رشد فناوری روز سبب می شود كه این ابزار به جای خدمت، در نبود برنامه هدفمند و هدایت اصولی كاربران با معضل هایی همچون كمرنگ شدن مرزهای حقیقی در مناسبت های زیستی، ساختارشكنی در گفتار و كردار و انزوا طلبی همراه شود.
آنچه تاكنون در قالب آسیب شناسی فناوری های نو توسط كارشناسان علوم اجتماعی در ایران جمع بندی شده این است كه زنجیره ای از آسیب های نو پدید نظیر اعتیاد اینترنتی، تجاوز به حریم خصوصی افراد، سرقت اسناد هویتی و فردی، پایمال شدن حق تالیف در عرصه مجازی، عشق های غیرمجاز مجازی، كلاهبرداری های تحت وب، هرزه نگاری، ازدواج سفید، طلاق سرخ تاكنون محرز شده و نیاز است تا با شیوه های علمی در این آسیب ها مداخله شود و با عینك تیزبینی و رصد تحولات اجتماعی برای پیشگیری و مهار آسیب های جدید برنامه ریزی كرد.
آسیب در فرآیند فناوری نوین به این علت ایجاد می شود كه پیش زمینه های كارآمدی آن بدرستی دیده نشده با همین هدف خبرگزاری جمهوری اسلامی مركز اراك در میزگردی تخصصی دیدگاه های صاحب نظران و مسئولان این حوزه را جویا شده است.

** آسیب های نوپدید مولود نامبارك غفلت از درون زایی فناوری نوین
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراك گفت: آسیب های نوپدید عارضه خاص كشورهای در حال توسعه است كه در علم جامعه شناسی قابل پیش بینی است اما، باید با پیوست های برنامه ای و مدیریتی در زمان طلایی برای پیشگیری و مهار آن ها اقدام شود.
مریم یارمحمد توسكی افزود: خاستگاه آسیب های نوپدید انقلاب الكترونیكی است و سرعت بالای تحولات مدرن با خود لایه های رنگارنگ تغییر را دارد كه اگر در فرصت مناسب برای درون زایی آن تلاش نشود و گفتمان موثر و تمهیدات پیش آمادگی دیده نشوند، جامعه درگیر مسائل متنابه آن خواهد بود.
وی بیان كرد: فضای مجازی و فناوری تحت وب در سال های اخیر به دلیل ارزانی و قابل دسترس بودن با استقبال لایه های مختلف جمعیتی مواجه شده و دسترسی به شاهراهی عریض از ارتباطات مجازی كه مبادی اطلاعات آن مجاری رسمی و غیررسمی را شامل می شود، لزوم مدیریت اصولی این بخش را دوچندان كرده و این درحالیست كه سیاستگذاری و برنامه ها در این بخش برای كشور و استان با كندی همراه است.
این جامعه شناس گفت: اگرچه عرصه مجازی میهمانی چند ساله در بین جامعه ایرانی است اما، در همین فرصت كم توانسته هویت و زیست اجتماعی خود را جا بیندازد و تا اعماق خانواده و دورافتاده ترین مناطق شهری و روستایی نیز نفوذ كند.
توسكی ادامه داد: كاربران فضای مجازی آن را ابزاری سریع، آسان و جذاب در ارتباطات می بینند اما، نبود مهارت و سواد رسانه ای لازم در این بخش موجب شده كه ظرفیت های خودمراقبتی در حوزه آسیب ها و مشكلات ناشی از آن پایین باشد و مصادیق متعددی از آسیب های نوپدید در سال های اخیر بروز كند.
وی بیان كرد: برای مثال پدیده خودكشی های رایانه ای 'نهنگ آبی ' از مصادیقی بود كه در فضای مجازی مطرح شد اما در عرصه جامعه رخ داد و در بسیاری از كانال ها و شبكه های اجتماعی نیز گروه هایی شكل گرفته كه تبلیغات هنجارشكن دارند و این موضوع در شرایطی است كه تدابیر موثر هشدار و بازدارنده برای مصون سازی جامعه در حد انتظار نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراك یادآور شد: فناوری نو با هدف مسئله سازی ایجاد نشده و تكلیف آن خدمت به بشریت است و این تصمیم سازان و دولت ها هستند كه با هوشیاری، تدبیر، هدایتگری آن را باید به دست بگیرند و آسیب ها را تا كمترین سطح بیاورند.
یارمحمد توسكی افزود: برخورد قهری و حذف ابزار فناوری چاره مهار و كاهش آسیب نیست و تنها كشور را در روند توسعه باز داشته و با اختلال مواجه می كند، درحال حاضر بسیاری از كاربران فضای مجازی از موهبت های این ابزار نو در فعالیت های اقتصادی بهره می برند و محدودیت در این عرصه برای كشوری كه بیكاری دغدغه آن است نه تنها مشكلی را حل نمی كند بلكه خود آسیب زا است.
وی ادامه داد: یكی از مزایای فضای مجازی در تقویت مشاركت و انسجام ملی را در زلزله اخیر كرمانشاه مشاهده كردیم و اگر این ارتباطات در سطح وسیع نمی توانست ابعاد زلزله را نشر دهد، میزان كمك ها در این سطح نبود بنابراین فضای مجازی ابزاری دولبه است كه سراسر منفی نیست بلكه نیاز است راهبری اصولی بر جریان سازی آن حاكم شود تا سلامت و نشاط ارتباطی را رقم بزند.
این جامعه شناس خاطرنشان كرد: در برخی از مدارس از سوی دانش آموزان رفتارهایی دیده می شود كه در زمره آسیب های نوپدید جای می گیرد و باید علل ماهیتی و روانشناسی آن تا دیر نشده توسط روانشناسان و جامعه شناسان و حلقه مدیریتی كشور ارزیابی و نسخه موثری در پیشگیری از رواج آن ارائه شود.
یارمحمد توسكی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ سرمایه اجتماعی با آسیب های اجتماعی خاطرنشان كرد: پژوهش های علمی بیانگر آن است كه استان مركزی در برخی شاخص های سرمایه اجتماعی با مشكلاتی مواجه است كه این مهم می تواند آسیب های خود را در كاهش انسجام اجتماعی و پیوست های آن بروز دهد و احتمال بروز آسیب های سنتی و نوپدید با اشكال پیچیده تر و تركیبی را فراهم آورد و مدیریت اجتماعی در استان مركزی باید با اولویت و حساسیت خاص در مقوله آسیب ها مداخله گری كند.
این جامعه شناس اظهار كرد: طلاق توافقی یا مصلحتی و طلاق سرخ از دیگر آسیب های نوظهور هستند كه با هدف امتیازگیری و یا آزادی عمل در ولنگاری روابط رخ می دهد و اگر از اكنون برای این پدیده ها تدابیر پیشگیری و مداخله نباشد در آینده نه چندان دور به معضلی جدی در جامعه تبدیل می شود.
یارمحمد توسكی عنوان كرد: سه راس مثلث سلامت اجتماعی را نهادها و متولیان، فرهنگی، آموزشی و اجرایی، سیستم های حمایتی، انتظامی و امدادی و آسیب دیدگان و آسیب پذیران تشكیل می دهد و اگر این شاكله با برنامه ضعیف و مدیریت ناكارا در كنشگری مواجه شود عمق و اشكال آسیب های سنتی و نو در جامعه روز به روز بیشتر خواهد شد.
وی توضیح داد: تقویت اعتماد عمومی و مشاركت های اجتماعی همراه با سطح مطلوبی از آزادی مدنی كلید مهار آسیب های اجتماعی است و اگر مردم به اندازه كافی در تصمیم گیری ها نقش داشته باشند و آموزش های مهارتی و فرهنگی دریافت كنند كمتر از جاده سلامت خارج خواهند شد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراك بیان كرد: حاشیه نشینی یكی از علل آسیب زایی اجتماعی است و در شهرهای اراك و ساوه حدود نیمی از جمعیت در این بافت ها جای گرفته اند كه بالقوه پتانسیل آسیب دارند و اگر این حاشیه نشینی با مولفه های كمبود امكانات، آموزش، نقص در شاخص های اخلاقی و فرهنگی همراه باشد آسیب زایی به شدت افزایش می یابد.
یارمحمد توسكی گفت: وظیفه متولیان و تصمیم گیران اجرایی، فرهنگی و اجتماعی است كه سهم پذیری اجتماعی را در همه لایه های جمعیتی تنظیم كرده و افزایش دهند و نیاز است نگاه جدیدی در ترغیب و تنبیه هنجارشكنان تعریف شود و به جای زندان طیفی از محرومیت ها و طرد اجتماعی از امتیازات جایگزین شود تا فرد آسیب دیده به صورت عملی در خودپالایی آسیب وارد شود.
وی اظهار كرد: با رشد فناوری نوین فاصله نسلی در نهاد خانواده ایرانی در دهه های اخیر كوتاه شده و انتظارات و مناسبات اعضای خانواده دستخوش تغییراتی شده اند به طوری كه فاصله نسل ها در درك عمیق از هم به هفت تا هشت سال رسیده و فشار زیادی در خانواده ها وجود دارد كه در این شرایط توانمندسازی افراد در عبور از بحران و آسیب نیازی جدی است.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراك ادامه داد: تكلیف گروه های مرجع فكری و تشكل های مردم نهاد در راهبری و مدیریت فضای مجازی و آسیب های نوظهور بسیار سنگین است اما برخی از این گروه ها خود از انسجام و قدرت كافی بهره مند نیستند و این نیز عاملی است كه می تواند به بروز و گسترش دامنه آسیب های نوپدید بیفزاید.
یارمحمد توسكی عنوان كرد: ساز و كار پژوهش كاربردی در حوزه اجتماعی در كشور با نواقصی همراه است و می طلبد مسئولان با حمایت علمی و اصولی، این بخش را توانمند كنند تا با ایده پردازی، شناخت بهنگام پدیده های نو و نسخه مداخلات اثربخش به كمك ترمیم آسیب های اجتماعی بشتابند.

**آموزش و پیشگیری كشور پا به پای رشد فناوری به پیش نمی رود
یك روانشناس و معاون پیشگیری اداره كل بهزیستی استان مركزی نیز در این نشست گفت: ایران در حدفاصل پرش از سنت به مدرنیته است و درهم ریختگی در برخی هنجارها و مولفه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در آن دور از انتظار نیست اما باید به گونه ای مدیریت شود تا فرآیند تطبیق با ویژگی های نو در بازه زمانی كوتاه تری محقق شود.
كیانوش امینی افزود: ضریبی از آسیب های اجتماعی در هر جامعه ای قابل پیش بینی است و باید كوشید كه این آسیب ها به آنومی نرسد و از اكنون باید دورنمای آسیب های نوپدید و بازپدید در دایره تفكر و برنامه ریزی قرار گیرد تا بتوان ضمن پیشگیری و مهار آسیب های احتمالی طیفی از خودپالایی آسیب ها را نیز در جامعه ایجاد كرد.
وی توضیح داد: توانمندسازی مردم در مواجه به اشكال فناوری نو تكلیف تصمیم سازان و مسئولان است و باید خلاء آموزشی را در این زمینه از بین برد و با توانمندی مردم قدرت تشخیص آنان را در حوزه اطلاعات عرصه مجازی افزایش داد وگرنه با ایجاد محدودیت ، فیلتر و یا پاك كردن صورت مسئله از آسیب ها كاسته نمی شود.
معاون پیشگیری اداره كل بهزیستی استان مركزی خاطرنشان كرد: فضای مجازی ادامه زندگی واقعی است و نمی توان وجود آن را نادیده گرفت چراكه در فرصت كوتاه حضور خود توانسته با كارویژه های مثبتی در اشتغالزایی، تسهیل در خرید و ارتباطات آثار زیادی در زندگی مردم داشته باشد و این هنر مسئولان است كه خانواده ها را توانمند كنند كه با صرفه در وقت در بهره گیری از فضای مجازی در گام نخست اطلاعات و كاربری مناسب را داشته باشند و در گام های بعدی زمان های صرفه جویی شده را با فعالیت های مفید در رشد فكری و عملی پر كنند.
امینی گفت: در بسیاری از كشورها آموزش های خاص در این زمینه از سنین كودكی و در نهاد خانواده و آموزش آغاز می شود و سواد رسانه ای افراد را بالا می برند، اینكه فرد در شبانه روز چه میزان از فضای مجازی استفاده می كند باید بسته به نیاز و بهره اش نهادینه شود و فرصت سوزی های زیادی كه با اطلاعات پالایش نشده در حال حاضر بین كاربران وجود دارد نیازمند مدیریت است تا آسیب زا نشود.
وی توضیح داد: موازی كاری در دستگاه های اجرایی در حوزه مدیریت آسیب ها و پاس كاری امور بین متولیان خود آسیبی اساسی است كه باید یك بار برای همیشه برطرف شود.
معاون پیشگیری اداره كل بهزیستی استان مركزی اظهار كرد: كاركرد نهاد خانواده نیازمند حمایت و تقویت اساسی است چرا كه خانواده نقش كلیدی در پیشگیری و مهار آسیب های اجتماعی سنتی و نوپدید دارد و اگر در توانمندی خانواده غفلت شود یكی از حلقه های اصلی زنجیره مدیریت آسیب مغفول مانده است.
امینی اظهار كرد: تكیه بر پیشگیری ویژگی كشورهای توسعه یافته است و اگر قرار است ایران در افق آینده موفق و با دامنه آسیب و تنش كم باشد باید توانمندسازی از سن پایین در تمامی زمینه ها جدی گرفته و برای آن سرمایه گذاری شود، برجسته سازی بعد پرورش در كنار آموزش در مدارس و دانشگاه ها و خانواده ها امری الزامیست و از همه مهمتر باید گفتمان واحد ، نسخه مترقی و اجرایی و اعتقاد به مشاركت جمعی در آسیب شناسی و آسیب زایی متناسب با تحولات فناوری روز برای كشور و استان مركزی تعریف شود.
این روانشناس یادآور شد: توجه به مدیریت هیجان در جامعه و تعمیق مهارت های خودمراقبتی و تصمیم عقلایی از مسائلی است كه می تواند دامنه آسیب های نوپدید را كه اجتناب ناپذیرند محدودتر كند و این مهم باید در سطوح مختلف جامعه مدنظر باشد.

** فهم مشترك آسیب های نوپدید در متولیان ایجاد نشده است
مشاور استاندار و مدیركل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مركزی گفت: متولیان حوزه اجتماعی هنوز به فهم مشترك در برخورد با آسیب های نوپدید نرسیده اند و این مسئله خود آهنگ برنامه ها و مداخلات را در این عرصه كند می كند.
زهرا فرجی افزود: وضعیت آسیب های اجتماعی در ایران خوب نیست و به همین دلیل رهبر معظم انقلاب از دو سال پیش در این حوزه ورود پیدا كرده است و می طلبد كه دستگاه های متولی با انسجام بیشتر و برنامه های كارآمد در این زمینه چاره اندیشی كنند.
وی ادامه داد: عبور از شرایط كنونی كشور با كمترین هزینه، مدیریت هوشمندانه را می طلبد و باید بتوان آسیب های پنهان و احتمالی آینده را حدس زد و با استفاده از توان مردمی، ظرفیت های قانونی و نظام تعلیم و تربیت و خانواده هم شرایط كنونی را سامان داد و هم از آسیب های نوظهور پیشگیری كرد.
مدیركل دفتر امور زنان و خانواده عنوان كرد: آسیب از ناكارآمدی سیستم و كاردكردهای آن برمی خیزد و نیاز است كه با دانش روز و راهبری ظرفیت ها هر آسیب نوپدید را شناسایی و رصد كرد و مدیریت مجزا، علمی و دقیقی را برای آن اعمال كرد.
فرجی گفت: در برخورد با آسیب اجتماعی اقدامات قهری و بازدارنده آخرین راه است و با توجه به اینكه 30 درصد از جمعیت استان را جوانان 15 تا 29 سال شامل می شوند ، نیاز است تا پیش آمادگی و آموزش های اصولی برای این اقشار در حوزه آسیب های نوپدید اجرایی شود.
وی افزود: در گذار از جامعه سنتی به مدرن، كاركردهای نهاد خانواده ایرانی تغییراتی پیدا كرده كه متولیان باید به سرعت این تحولات را جمع بندی كرده و خانواده ها را برای مشاركت جویی در پیشگیری و مهار آسیب های نوپدید تجهیز و توانمند كنند.
مشاور امور زنان و خانواده استاندار مركزی گفت: در حوزه رفتارشناسی فضای مجازی خانواده هنوز الگوی مشخصی ندارد و در این شرایط نمی توان انتظار داشت كه هدایتگری مهار آسیب برای خود و مراحل تربیتی فرزندان را داشته باشد.
فرجی یادآور شد: فناوری نو آسیب زا نیست ای نحوه به كارگیری آن از سوی كاربران است كه مشكل آفرین می شود و باید نظام های حقوقی و اخلاقی جامعه با حضور آگاهانه و با برنامه های اثربخش آن را مدیریت كنند.
وی گفت: فرهنگ سازی پیش زمینه موفقیت در هر موضوعی است كه در این گام برای مدیریت فضای مجازی در كشور كمی غفلت كرده ایم و نمی توان تمامی هنجارشكنی در عرصه دنیای حقیقی را به فضای مجازی نسبت داد بدون اینكه با هوشیاری در زمان موثر آن ورود پیدا كرده باشیم.
مدیركل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مركزی توضیح داد: برخی آسیب ها اكنون در لایه های زیرین در حال تولد و رشد هستند و نباید با فرصت سوزی اجازه داد كه به سطح بیایند و در سایه غفلت از پیشگیری، سخت درمان شوند.
فرجی اظهار كرد: واقعیت آن است كه كودكان در درون خانواده و حتی در محل استراحت و بازی خود نیز امروز درگیر فضای مجازی هستند بدون آنكه نظارت اصولی خانواده بر چگونگی بهره گیری آنان از این درگاه اطلاعاتی بزرگ تعریف شده باشد و یا حتی پالایشی در اطلاعات در دسترس آنان باشد.
وی گفت: یكی از موضوعاتی كه می تواند در پیشگیری و مهار آسیب های نوظهور موفق جلوه كند، نقش دین است چرا كه میزان درونی شدن اعتقادات و تعهد اخلاقی افراد در كاهش انحراف و آسیب بسیار موثر است.
مشاور امور زنان و خانواده استانداری مركزی افزود: نیاز است كه برنامه های مداخله ای و پیشگیری از آسیب های اجتماعی بازنگری شوند و كارویژه های تاریخ گذشته آن حذف شده و مهارت های جدید مبنتی بر پژوهش های علمی و كاربردی جایگزین شوند چرا كه بدون مهندسی مجدد شیوه ها آسیب های نوپدید و بازپدید خواهند تاخت.
فرجی گفت: موازی كاری پاشته آشیل مدیریت آسیب های اجتماعی در كشور است و شاید زمان آن رسیده كه از تشتت و تفرق فاصله بگیریم و با تعیین متولی واحد و به كار گیری توان همه بخش ها طرح نوعی در مدیریت آسیب های اجتماعی درافكنیم.

** ضعف برنامه، پیشگیری و آینده نگری در آسیب های اجتماعی نوظهور
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری مركزی نیز در این میزگرد گفت: رشد آسیب های اجتماعی به صورت گسترده باعث شده تا مقام معظم رهبری به موضوع ورود كنند و ستاد كشوری در این زمینه و شورای اجتماعی شكل بگیرد و همچنین مركز امور اجتماعی به سازمان امور اجتماعی تغییر یافته است.
جواد اتابكی افزود: روند آسیب های نوپدید در ایران سرعت زیادی دارد، آسیب های ناشی از فضای مجازی زمانی در جامعه ما جایگاهی نداشتند اما اكنون نگاه كارشناسان و خانواده ها را به عنوان مشكل جدی به خود جلب كرده است.
وی اظهار كرد: آنچه به صورت كودتای خزنده در حال انجام است، این موضوع است كه كودكان و نوجوانان در اتاق خود، پا به دنیای خطرناكی می گذارند و خانواده ها با این تصور كه فرزندان در فضای امن خانه هستند، از خطراتی كه آنان را تهدید می كندغفلت دارند.
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری استان مركزی گفت: با توجه به توسعه آسیب ها كه اثر مستقیمی در بروز آسیب های اجتماعی از جمله طلاق، خشونت و پرخاشگری دارد باید برنامه ریزی دقیقی برای پیشگیری و مقابله با آن ها انجام شود.
اتابكی افزود: فضای مجازی پهنه ای گسترده و غیرقابل كنترل دارد اما آموزش به ویژه در خانواده ها می تواند از شدت و دامنه آسیب ها بكاهد.
وی اظهار كرد: در حالی كه بیش از 40 میلیون كاربر فضای مجازی در ایران فعالیت دارند فقط 20 درصد از خانواده ها در دوره های آموزش پیشگیری و مقابله با آسیب های اجتماعی در فضای مجازی شركت می كنند.
وی با یادآوری اینكه، در روسیه 10 درصد و در ایتالیا 6 درصد مردم عضو كانال های تلگرامی هستند، اظهار كرد: 28 درصد جمعیت ایران در 600 هزار كانال تلگرامی فعالیت می كنند كه 22 درصد از این كانال ها در حوزه اجتماعی، 11 درصد جنسی و 16 درصد با موضوعاتی متفرقه چون آشپزی فعال هستند.
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری استان مركزی گفت: استفاده از ظرفیت رسانه ها در آموزش صحیح از فضای مجازی به آگاه سازی و كاهش آسیب های اجتماعی كمك قابل توجهی می كند.
اتابكی افزود: نسل جوان به حضور در شبكه های مجازی اعتیاد پیدا كرده است و انجام هرگونه برخورد سلبی نتیجه بخش نیست بلكه باید آموزش در حوزه آسیب های اجتماعی را شاه كلید حل مسئله دانست.
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری مركزی گفت: ورود دیرهنگام دستگاه های متولی به حوزه آسیب های اجتماعی از ضعف های مدیریتی است و این شیوه غلط است كه تا رسیدن به مرحله بحران سكوت پیشه می شود.
اتابكی افزود: درحالی كه فضای مجازی مزایا و معایبی برای كابران به همراه دارد با تبیین مزیت های این فناوری نوین می توان از عواقب خطرناك احتمالی آن جلوگیری كرد.
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری مركزی گفت: درحالی كه موضوع آسیب های اجتماعی در ستاد فرهنگی، اجتماعی، مدیریت و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی ' فامسا ' استان در حال بررسی است اما پیگیری ها در این موضوع، خروجی آن در حد انتظار نیست چون برخی شاخص ها در حال افزایش است.
اتابكی افزود: دولتمردان در ترویج فرهنگ سواد رسانه ای ضعیف عمل كرده اند و آموزش و پرورش به عنوان دستگاهی كه با قشر نوجوان ارتباط مستقیم دارد می تواند در آگاهی سازی بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشد.
وی اظهار كرد: آموزش و پرورش در مقابله و پیشگیری از آسیب های اجتماعی باید پررنگ تر ظاهر شودو می طلبد همپای رشد فناوری آگاهی بخشی به نسل نوجوان داشته باشد.
كارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری مركزی با یادآوری برخی آسیب های اجتماعی نوپدید نظیر ازدواج سفید، گفت: ازدواج سفید به عنوان پدیده اجتماعی خطرناك می تواند در فرهنگ جامعه آثار سوء خود را بگذارد و كانون گرم خانواده را تهدید كند و ترویج ازدواج آسان و حمایت از جوانان می تواند در راستای مقابله با پدیده شوم ازدواج سفید راهگشا باشد و باید با برنامه ریزی منسجم و هدفمند مانع وقوع چنین پدیده نامطلوب فرهنگی در جامعه اسلامی شد.
اتابكی گفت: اعتیاد به فضای مجازی در حدی است كه ارتباطات فامیلی را تحت الشعاع قرار داده و به جای ارتباط چهره به چهره در میهمانی ها اغلب به خانواده ها به انتشار عكس و فیلم بسنده می كنند و نداشتن تعامل خانوادگی به آفت در بین بستگان منجر شده است.

** كاربری احساسی از فضای مجازی آسیب زا است
كارشناس دفتر آسیب های اجتماعی اداره كل بهزیستی استان مركزی گفت: فضای مجازی عرصه ای است كه باید استفاده از آن مدیریت شود و بهره گیری احساسی و فاقد نظارت كافی از آن آسیب زا است.
میلاد مشایخی افزود: جریان اطلاعات آزاد، شفافیت و آسانی ارتباطات در فضای مجازی باعث شده كه اقبال عمومی در بین كاربران ایجاد شود و اگر اتاق های فكر موثر، خوراك اطلاعات و مدیریت مناسب در آن نباشد بهره برداران آن كه اغلب آنان نسل جوان هستند آسیب می بینند.
وی بیان كرد: كشور ما همگام با فناوری نوین نتوانسته شبكه های بومی و ابزار متناسب با دامنه پذیرش بالا را ایجاد كند و نیاز است كه مدیریت در این حوزه در 2 جبهه زیرساخت های فناوری و فرهنگ سازی و مصون سازی با هم به پیش برود.
كارشناس دفتر آسیب های اجتماعی اداره كل بهزیستی استان مركزی ادامه داد: در حوزه پیشگیری از اعتیاد یكی از آسیب های نوپدید در پهنه مجازی، حضور تبلیغات مثبت در خصوص برخی مواد مخدر است كه خزنده و خطرناك قبح مصرف مواد را می شكند و اغلب كانون های اشاعه این تبلیغات نیز از كانال های بیگانه هستند.
مشایخی یادآور شد: متاسفانه در برخی از كانال های پرمخاطب تبلیغاتی منتشر می شود كه آسیب بدترین مخدرها مثل ماری جوانا و گل را كمتر از پسته شامی معرفی می كند و این درحالیست كه هیچ شیوه ضد تبلیغی اثرگذاری برای آن ارائه نشده است.
وی گفت: شیوه های تبلیغ محیطی در حوزه بازدارندگی آسیب های سنتی و نوپدید نیز مشكلاتی دارد و باید از بعد روانی و علمی در تبلیغات محیطی و دوره های مهارت آموزی و هشدار دهنده به صورت تخصصی دیده شود تا خطر نگر نباشند.

** آسیب های نوپدید و نبود سواد رسانه ای
رئیس اداره وضعی معاونت اجتماعی دادگستری استان مركزی نیز گفت: نبود سواد رسانه ای در جامعه موجب شده تا تمامی فعالیت دستگاه ها در كاهش آسیب های اجتماعی ابتر باقی بماند و با وجود همه تلاش ها بسیاری از شاخص های آسیب زا در جامعه رشد فزاینده ای پیدا كنند، فرهنگ سازی رسانه ای در فضای مجازی باید در كلان كشور در سطح وزارتخانه ها عملیاتی شود و به دستگاه های مسئول استانی و شهرستانی نیز تصری باید و گفتمان واحدی در این عرصه لحاظ شود.
حمید جودكی اظهار كرد: پیشگیری و كنترل آسیب های اجتماعی در جامعه نیازمند برنامه جامع علمی است و همه دستگاه ها باید در این موضوع همكاری داشته باشند.
رئیس اداره وضعی معاونت اجتماعی دادگستری استان مركزی گفت: خانواده ها باید برای كنترل فرزندان در فضای مجازی چشم امید از حاكمیت بردارند و خود به شكل مستقیم وارد عرصه مراقبت و پیشگیری شوند، خانواده باید با مسلح شدن به سواد رسانه ای از آسیب های غیرقابل جبران فضای مجازی مطلع شوند.
وی اظهار كرد: خانواده ها و حاكمیت در قبال توانمندی برای فضای مجاری هم عرض یكدیگر باید حركت كنند، دانش و آگاهی والدین در استفاده درست از فضای مجازی ناكافی است بنابراین خانواده ها در شرایط فعلی توان مدیریت برای حضور فرزندان در فضای مجازی را به تنهایی ندارند.
جودكی افزود: رواج اغلب آسیب های اجتماعی از بستر خانواده آغاز می شود بنابراین باید راه نفوذ و مقابله نیز از جایگاه خانواده با توانمندسازی اعضای آن فراهم شود.
رئیس اداره وضعی معاونت اجتماعی دادگستری استان مركزی گفت: فرهنگ سازی رسانه ای به عنوان مهمترین اولویت دستگاه های متولی در حوزه فضای مجازی مورد كم توجهی برخی مسئولان كلان كشور قرار گرفته است و همین موضوع باعث شده تا نقاط ضعف فضای مجازی از نقاط قوت آن بیشتر نمود پیدا كند.
جودكی یادآور شد: بخش مهمی از آسیب های اجتماعی در مجموعه وظایف بهزیستی گنجانده شده است اما محول شدن حجم متنوعی از وظایف به بهزیستی عاملی است تا كار از دست این دستگاه حمایتی خارج و آمار آسیب ها رشد چشمگیری پیدا كند، چند دستگاه متولی برای مقابله با آسیب های اجتماعی تعریف شده است اما عزم ملی متناسب با حجم معضلات اجتماعی با همكاری درون بخشی دستگاه ها ضروری است.
جودكی اظهار كرد: موازی كاری در لایه های مدیریتی در حوزه آسیب های اجتماعی موجب شده تا دامنه آسیب گسترده و مقابله با آن به كندی و در نتیجه، شدت آسیب ها مضاغف شود و باوجود اقدامات پیشگیرانه توسط نهادهای مختلف از جمله دادگستری و بهزیستی هم چنان برخی آسیب های اجتماعی رشد فزاینده ای دارند.
وی ادامه داد: فرزندان با الگوبردای از والدین، بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می گذراند و با نداشتن مدیریت زمان با پرسه زدن در كانال های تلگرامی برای خود سرگرمی فراهم می كنند.
رئیس اداره وضعی معاونت اجتماعی دادگستری استان مركزی گفت: دستگاه های متولی با انجام وظایف محوله باید در كاهش آسیب های اجتماعی اهتمام جدی داشته باشند و از انجام فعالیت موازی پرهیز كنند.
جودكی افزود: قوه قضاییه به عنوان متولی پیشگیری از وقوع جرم همواره حضور موثری داشته است اما همكاری سایر نهادها و دستگاه ها برای نتیجه بخش بودن اقدامات ضروری است.
وی اظهار كرد: دستگاه قضایی با وجود فقدان اعتبارات در این حوزه بزرگترین پویش را با عنوان سامانه جامع آماری دستگاه قضایی (سجا) با هدف كاهش زمان رسیدگی به پرونده ها در محاكم را كلید زده است.
بر اساس اعلام فامسا استان مركزی اعتیاد، طلاق و مفاسد اخلاقی به ترتیب بیشترین فراوانی را در بین آسیب های اجتماعی در استان مركزی دارد كه درصد قابل توجهی از علل طلاق را آسیب های اجتماعی نوپدید شامل می شود.
با اجرای سند كنترل و كاهش آسیب های اجتماعی كه با همكاری 47 دستگاه با اجرای یك هزار و 300 برنامه در سال جاری انجام شد، میزان طلاق در این استان پنج درصد كاهش یافته است.
همچنین امسال 9 هزار زوج جوان نیز 6 ساعت در دروه های آموزشی مشاوره خانوادگی و بهداشتی با هدف تبیین جایگاه خانواده و جلوگیری از هرگونه آسیب اجتماعی شركت كردند.
تهیه كنندگان: معصومه ابراهیمی و مژگان حیدری** انتشاردهنده: مژگان حیدری
6991/6013