اكثر ایستگاه‌های زلزله نگاری به روز شده اند/به 450 ایستگاه آنلاین برای ثبت خردلرزه ها نیاز داریم

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، ایران روی كمربند زلزله خیز آلپ - هیمالیا واقع است و هر روزه زلزله هایی با بزرگای مختلف در كشور ثبت می شوند اما گاه بعضی از لرزش ها مانند 21 آبان در منطقه ازگله كرمانشاه یا 29 آذر در ملارد و حوالی تهران بیش از بقیه احساس شده و ضمن صدمات مالی و جانی سووالاتی را در ذهن مردم پدید می آورد؛ مانند اینكه چطور می توان از شدت خسارات زلزله كاست یا به نوعی آن را پیش بینی كرد.
پیش بینی زلزله به هیچ وجه علمی نیست، اما رصد رفتار گسل های (شكستگی ها در سطح پوسته زمین) و شناخت فعال بودن آنها می تواند به رعایت موارد متعددی از جمله استانداردهای ساخت و ساز، اختصاص مناطق مختلف به فضاهای غیرمسكونی، آمادگی ذهنی و روانی مردم منطقه برای كاهش خسارات مالی و جانی منجر شود. با این حال، رصد این رفتار به داده های فراوان دستگاه های لرزه نگار و در قدم بعدی تحلیل این داده ها توسط كارشناسان ژئوفیزیك، زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیاز دارد.
پیامد رویداد زلزله در مناطق مختلف موجب شده كارشناسان از كمبود دستگاه های لرزه نگار در ایران و مقایسه تعداد آن با دیگر كشورهای زلزله خیز مانند ژاپن با 11 هزار دستگاه و شهر استانبول تركیه با 350 دستگاه سخن گفته اند. همچنین آنلاین بودن دستگاه ها كه اطلاعات تنش های منطقه را در لحظه مخابره می كند و آفلاین بودن برخی از دستگاه ها در شهر تهران و كل كشور موجب سوالاتی در این زمینه شده است.
رئیس مركز زلزله نگاری كشور روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در مورد تعداد دستگاه های لرزه نگاری در استان تهران توضیح داد: موسسه ژئوفیزیك، شبكه لرزه‌نگاری تهران در استان تهران 10 ایستگاه آنلاین و تا جایی كه می دانم پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز سه ایستگاه آنلاین، همچنین نهادهای دیگر مانند شهرداری تهران تعدادی دستگاه آفلاین دارند.
دكتر علی مرادی در مورد كیفیت این دستگاه ها از نظر فناوری گفت: خوشبختانه تجهیزات شبكه لرزه‌نگاری تهران و دیگر شبكه‌های موسسه ژئوفیزیك در سراسر كشور از بهترین تجهیزات دنیا هستند. در شبكه لرزه‌نگاری استان تهران كه قدیمی ترین شبكه در كشور است، با حمایت استانداری تهران در سال های گذشته به روزرسانی صورت گرفته است.
وی افزود: اكثر ایستگاه‌های ما تجهیزات جدید دارند یا به روزرسانی شده اند؛ اما در برخی شبكه ها به رغم مكاتبات فراوان با استانداری های مربوطه این امر صورت نگرفته است.
استادیار گروه آموزشی فیزیك زمین موسسه ژئوفیزیك با ابراز امیدواری برای تسریع در به روزرسانی دستگاه ها گفت: با توجه به مسئولیت ملی موسسه ژئوفیزیك در خصوص زلزله، تلاش بر این است كه تجهیزات مورد استفاده در مركز لرزه‌نگاری كشوری موسسه جزء بهترین و مطمئن ترین تجهیزات دنیا باشد.

** هنوز به تعداد دستگاه های قید شده در برنامه چهارم توسعه نرسیده ایم
مرادی در مورد كمبود دستگاه های لرزه نگاری در تمام كشور توضیح داد: در خصوص تعداد ایستگاه‌های لرزه‌نگاری در تمام كشور با مشكل كمبود ایستگاه ها مواجه هستیم.
وی گفت: اگر بخواهیم خُردلرزه هایی با بزرگی كمتر از 1 را برای پایش یا رصد گسل های فعال ثبت كنیم؛ حداقل به 450 ایستگاه آنلاین (بر اساس برنامه چهارم توسعه) نیاز داریم كه با توجه به 125 ایستگاه فعلی، یعنی كمبود 325 ایستگاه و سهم استان های تهران و البرز از این 325 ایستگاه، 17 ایستگاه لرزه‌نگاری است كه امیدواریم این 17ایستگاه با توجه به جمعیت بالای ساكن این دو استان هرچه سریع تر راه‌اندازی شوند.

*** نیاز به شبكه های آنلاین جدی است
وی در مورد آنلاین بودن دستگاه ها برای انتقال سریع داده ها نیز گفت: نگهداری ایستگاه‌های آنلاین بسیار هزینه بر و نصب و راه اندازی آنها نیازمند مطالعه و جایابی مناسب است؛ زیرا ایستگاه باید دهها سال كار كند.
رییس مركز زلزله نگاری كشور ادامه داد: اما گاهی اوقات می توان برای بررسی وضعیت یك منطقه به سرعت از ایستگاه‌های موقت لرزه‌نگاری استفاده كرد. این ایستگاه‌ها با توجه به اهمیت موضوع مورد بررسی در زمان های مختلف بازدید شده و داده های آنها با تاخیر متناسب با اهمیت كار تحلیل می شوند. البته شبكه های دائم آفلاین هم برای مقاصد مهندسی وجود دارد؛ اما شبكه هایی كه وظیفه اطلاع رسانی سریع را برعهده دارند، باید ایستگاه آنلاین داشته باشند.
وی در مورد اهداف شبكه های لرزه نگاری آنلاین توضیح داد: شبكه های لرزه‌نگاری آنلاین چند هدف را دنبال می كنند كه مهمترین آن پایش لرزه‌خیزی و فعالیت گسل ها است. با اینكه امكان پیش بینی وجود ندارد؛ تغییرات نرخ فعالیت یك گسل می تواند سبب ایجاد آمادگی در سازمان های مرتبط با بحران در كشور شود. البته این امر مستلزم داشتن تاریخچه‌ای قابل قبول از ثبت خردلرزه ها در یك منطقه است كه بتوان به پشتوانه آن نتیجه گرفت فعالیت كنونی غیرعادی است یا خیر و این گسل برای مثال همواره چنین فعالیت هایی را از خود بروز می دهد.
علمی**9157
خبرنگار: منصوره شوشتری**انتشار: محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@