مسجد تاريخانه دامغان يكي از چهار مسجد گنبدي جهان، نيازمند حمايت ويژه

به گزارش ايرنا، مسجد تاريخانه يا چهلستون يكي از اين بناهاي تاريخي و نماد شهر دامغان و از قديمي‌‌ترين بناهاي پس از اسلام در ايران به شمار مي‌رود كه به گفته كارشناسان تاريخ، نبايد به اين شناسنامه تاريخ سرزمين ايران كم توجهي كرد.
اين مسجد نمونه‌ي بسيار زيبا و كاملي از مساجد قرون اوليه‌ اسلامي در ايران است،كه پيش از تسلط اعراب بر ايران، مكاني مقدس بوده كه در آن آتشكده‌اي به نام 'تاري‌خانه' (خانه‌ي آتش) بنا كرده بودند، در هنگام ساخت اين مسجد از بقاياي به‌جامانده از آن آتشكده كه استحكام خوبي داشته است، در اجراي نقشه‌ مسجد استفاده و تغييراتي نظير قبيل ساخت شبستان و محراب اعمال كردند كه داراي ستون هاي زيادي است.
ساخت بناي اوليه‌ي مسجد مربوط به اواسط قرن دوم هجري بين سال‌هاي 130 تا 170 هجري قمري است، صحن اين مسجد مربع‌ شكل و به طول و عرض 27 متر است و اطراف آن را رواق‌هايي سرپوشيده (22 رواق) با طاق‌هاي ضربي و ستون‌هاي مدور احاطه كرده بودند كه تعدادي از اين رواق‌ها سالم هستند و بقيه آن‌ها يا به صورت كامل يا از جهت طاق خراب شدند.
ستون‌هاي اين تالار، 26 عدد است به اين ترتيب كه 18 عدد از اين ستون‌ها در سه رديف شش تايي و در قسمت داخلي شبستان و هشت ستون ديگر در مقابل اين 6 رديف در قسمت ورودي اين شبستان قرار دارد.
اين بناي تاريخي يك ظرفيت و سرمايه و از نگاه اقتصادي و صنعت گردشگري داراي اهميت است كه كارشناسان امر تاكيد دارند بايد با برنامه ريزي اصولي از اين ظرفيت براي توسعه اين صنعت و اشتغالزايي در منطقه نهايت بهره را برد.
يك كارشناس تاريخ با تاكيد بر ضرورت حفاظت همه جانبه از اين آثار از سوي مسوولان امر گفت : مسجد تاريخانه از جمله بناهاي ارزشمند تاريخ ايران است كه همه بايد نسبت به حفاظت آن حساسيت نشان دهيم.
رضا مسعودي در گفت و گو با ايرنا خاطرنشان كرد : متاسفانه تاكنون براي اين اثر تاريخي تدابير ويژه اي اتخاذ نشده است و در صورت رسيدگي نكردن اصولي آن، اين بنا در كمترين وقوع حوادث طبيعي آسيب مي بيند.
وي اظهار داشت : برايندها مبين اين است كه متاسفانه نسبت به حفاظت آثار تاريخي در كشور بي توجهي مي شود در حالي كه اين بناهاي تاريخي موتور توسعه صنعت گردشگري كشور هستند كه بايد از آن استفاده بهينه كرد.
يك شهروند علاقه مند به تاريخ دامغان تاكيد كرد : بايد براي آزاد سازي هر چه سريعتر حريم اين بناي تاريخي تدابيري انديشيد و براي حفاظت آن اعتبار ملي در نظر گرفته شود.
مصطفي ساداتي به ايرنا گفت : در چنين مكاني ارزشمندي بايد بازارچه صنايع دستي ، مكان مطالعه در نظر گرفته شود و راهنماي گردشگري مسلط به زبانهاي خارجي هم حضور داشته باشد تا گردشگران از اهميت و قدمت آن مطلع شوند.
نماينده مردم دامغان در مجلس شوراي اسلامي با تاكيد بر ضرورت حفظ و نگهداري مسجد تاريخانه گفت : يكي از مشكلات سال هاي گذشته دامغان، توجه كم به آثار باستاني و بناهاي تاريخي اين شهر بود كه خوشبختانه شرايط بهتري اكنون فراهم است اما همچنان نياز به فعاليت بيشتر در اين زمينه احساس مي شود.
ابوالفضل حسن بيكي اين مسجد را گنج با ارزش دامغان دانست و افزود : اين مسجد از اولين مساجد تاريخ اسلام است كه به عنوان يك گنج پنهان در دامغان نيازمند توجه بيشتر مسوولان و مردم است چرا كه يادگار ارزشمندي از تاريخ اين شهرستان است.
وي تاريخانه را نماد دامغان و عزتمندي تمدن دامغاني ها ذكر و اضافه كرد : مسجد تاريخانه امروز به پايگاه وحدت و همدلي تبديل شده است و به عنوان يك مسجد داراي قدمتي به قدمت اسلام، نيازمند توجه ويژه و تخصيص اعتبار از سوي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان است.
حسن بيكي تاكيد كرد : مرمت مسجد تاريخانه در زمان حاضر خواسته مردم و مسوولان دامغان است و اين در حالي است كه با درك اهميت آثار تاريخي، 12 بناي باستاني و تاريخي دامغان به دست مردم در حال احياست.
نماينده مردم دامغان در مجلس شوراي اسلامي با اعلام اين كه 2 هزار اثر تاريخي دامغان نياز به مرمت و بازسازي دارد، گفت: براي مرمت و باسازي اين تعداد بناي تاريخي اعتبار نياز است.
يك كارشناس ارشد علوم سياسي در گفت و گو با ايرنا، گفت : مسجد تاريخانه جزو نفايس ملي كشور است كه كار مرمت و نگهداري از آن بايد با وسواس خاصي اجرا شود.
وي خاطرنشان كرد : در زمان حاضر، ضرورت حفظ ميراث فرهنگي و آثار با سابقه كمتر در كشور وجود دارد در حالي كه اين اثر تاريخي با بيش از يك هزار و 200 سال قدمت نيازمند توجه بيشتر است.
حسين خليل نژاد تصريح كرد : حفظ مسجد تاريخانه دامغان به عنوان نماد تدين، تمدن و اثر فرهنگي و مذهبي در تاريخ ايران ضرورت دارد.
وي ادامه داد : آزادسازي حريم، سازمان دهي و جابه جايي مسجد الحاقي و انجام اقدامات حفاظتي و مرمتي در اين مسجد در حال انجام است.
علي اصغر خطيب زاده يك هنرمند با اشاره به فعاليت خانه تسنيم دامغان گفت : يكي از مهمترين اهداف و وظايف خانه تسنيم ، نظارت و بررسي به وضعيت آثار تاريخي شهرستان است.
وي به اقدامات اين مجموعه در خصوص احيا و حفظ مسجد تاريخانه اشاره كرد و گفت : مهمترين اقدامي كه خانه تسنيم در حوزه مسجد تاريخانه انجام داده، معرفي اين بنا به عنوان نماد دامغان بوده است تا بتواند دليل عظمت و معماري بنا را بيان كند چرا كه مسجد تاريخانه جزو اولين مساجد ساخته شده در ايران است كه قدمت آن به بيش از يك هزار و 300 سال قبل مي رسد.
خطيب زاده از طراحي لوگوي مسجد تاريخانه خبر داد و گفت : لوگوي در نظرگرفته شده برگرفته از نماي تاريخانه دامغان به همت گرافيست هاي ماهر كشور طراحي شده است كه اين لوگو روي تمامي بدنه آژانس هاي سطح شهرستان پياده خواهد شد.
وي تاريخانه را نگيني بر انگشتر كوير استان سمنان دانست و افزود : حك شدن نام و طرح مسجد تاريخانه بر روي اسكناس هاي كشور و ثبت جهاني تاريخانه در يونسكو از جمله خواسته هاي خانه تسنيم دامغان است.
وي بيان داشت : با ثبت جهاني مسجد تاريخانه دامغان و حمايت و نظارت هاي سازمان يونسكو از اين بنا، تاريخانه به يكي از مهم ترين مراكز گردشگري ايران تبديل خواهد شد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري دامغان ، تاريخانه را از اولين مساجد صدر اسلام ذكر كرد و گفت : اين مسجد به عنوان نماد ارزشمند آموزشي و مذهبي و نماد تاريخ در قلب شهر دامغان بوده و داراي بناهاي متعددي در اطراف است كه در گذشته محل حاكم و تدريس حقوق، فقه و دروس اسلامي و پرستش خداي يگانه بوده است.
معصومه داووديان به ضرورت حفظ اين بناي تاريخي اشاره و اضافه كرد : در سال جاري تاكنون مبلغ 160 ميليون تومان و در سال هاي گذشته نيز هر ساله 50تا 60 ميليون تومان هزينه از محل اعتبارات استاني و ملي هزينه مرمت اين مكان شده است.
وي تصريح كرد : اعتبار هزينه شده در اين مسجد صرف پي سازي ، پي بندي، ساخت ستون ها، ريزش گچ ها، تجديد كاهگل و سيمگل و سبك سازي گنبدها مي شود.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع ديتي و گردشگري دامغان مهمترين خواسته خود را ثبت جهاني تاريخانه ذكر كرد و افزود : اميدواريم با همكاري سازمان ها و ادارات مختلف، اطراف اين مسجد كه همچون نگيني در دامغان است آزادسازي شود تا درخشش آن بيشتر نمايان شود.
وي اضافه كرد : يكي از خواسته هاي جدي ما، توجه بيشتر به آتار تاريخي شهر دامغان است كه با قدمت بالاي هزار ساله نيازمند تخصيص اعتبار و مرمت هستند.
وي با اشاره به تپه حضار يكي از اثر تاريخي مهم اين شهرستان تصريح كرد : تپه حصار دامغان به عنوان يك نماد پيش از تاريخ و به عنوان نقطه كليدي سيلك است اميد كه راه آهن از داخل آن جمع شود تا ما بتوانيم كارهاي مفيدي را در اين قسمت انجام دهيم و با ايجاد سايت موزه بتوانيم بازديدكنندگان را به اين سمت بكشانيم و آثاري كه از دل خاك بيرون آمده را به نمايش بگذاريم.
رضا مددي يك شهروند تاريخ دوست دامغاني هم رسيدگي فوري مسوولان امر به اين مسجد تاريخي را خواستار شد و گفت : اگر براي حفظ و نگهداري اين بناي تاريخي تدابيري اصولي نينديشند به طور قطع اين نماد تاريخ كشور و دامغان تخريب مي شود.
به طور ميانگين سالانه حدود 700 گردشگر خارجي و بيش از 100 هزار گردشگر داخلي از مسجد تاريخانه دامغان بازديد مي كنند.
تا كنون 124 اثر تاريخي دامغان در فهرست آثار تاريخي به ثبت رسيده است.
در استان سمنان بيش از هزار اثر تاريخي شناسايي شده كه تاكنون بيش از 800 اثر تاريخي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
9856/6026
گزارش: ميثم اسماعيلي** انتشار دهنده : جانعلي فتحي
براي آگاهي از تازه‌ترين اخبار و رويدادهاي استان سمنان به نشاني IRNASEMNAN@ كانال اخبار ايرنا سمنان مراجعه كنيد.