معاون اداره كل محیط زیست یزد: زیستگاه نیمه طبیعی یوزپلنگ در دره‌ انجیر ایجاد می شود

حسن اكبری روز یكشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: بر پایه آخرین تصمیم حوزه معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، 35 هزار هكتار از پناهگاه حیات وحش دره انجیر برای تكثیر این حیوان در شرایط نیمه اسارت در نظر گرفته شد.
وی اظهار كرد: همچنین در صورت موفقیت این طرح، یوزهای متولد شده در سایر مناطق حفاظت شده سازمان و قرق‌های حیات وحش كه موفق به رفع عوامل تهدید یوز شدند، رهاسازی می‌ شود.
وی تاكید كرد: گرچه تكثیر گوشتخوران در اسارت به گونه ای كه بعدا قابل بازگشت به طبیعت باشند، كار بسیار دشواری است، به نظر می رسد این راه حل، آخرین هدف برای نجات اینگونه جانوری در حوزه مركزی ایران است.
اكبری افزود: در صورتی كه اعتبار مورد نیز برای طرح یادشده فراهم شود، اجرای آن در آینده نزدیك در منطقه مورد نظر آغاز می شود.
این كارشناس ارشد حفاظت محیط زیست یزد یادآور شد: در 2 سال اخیر رایزنی گسترده با سازمان مركزی انجام شد و در آخرین بازدید مشاور عالی رئیس سازمان از زیستگاه های استان و نیز بازدید معاون محیط طبیعی تنوع زیستی سازمان مركز از قرق های اختصاصی استان موضوع كاهش جدی جمعیت یوز در استان یزد مطرح شد.
وی ادامه داد: پس از آن جلسه ای در سازمان مركری برگزار شد كه نتیجه آن تصویب طرح ایجاد زیستگاه(ذخیره گاه) نیمه طبیعی اینگونه جانوری در استان شد.
معاون محیط طبیعی اداره كل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: همزمان با اجرای این طرح ضرورت دارد عوامل كاهش جمعیت یوز در دهه 80 آسیب شناسی شود و به منظور مساعدسازی زیستگاه ها برای بازگشت این گونه ارزشمند و پیشگیری از وقوع بحران های مشابه برای سایر گونه های حساس چاره اندیشی شود.
وی بدون اشاره به زمان مورد نظر یادآور شد: متاسفانه در مناطق حفاظت شده استان سه قلاده یوزپلنگ آسیایی رصد شد و در مناطق آزاد از تعداد یوزهای باقی مانده اطلاعاتی نداریم و نیاز به مطالعه است.
اكبری در ادامه با بیان اینكه یوزپلنگ از گونه های دشتی ایران است، افزود: این گونه در گذشته در بسیاری از زیستگاه های دشتی استان زندگی می كرد، اما به دلیل توسعه فعالیت های راهسازی، معدنی و شكار بی رویه طعمه این حیوان در استان، زیست را برای آن با مشكل روبه رو كرد.
وی اظهار كرد: اوایل دهه 80 حساسیت در مورد حفاظت از یوزپلنگ آسیایی بیشتر شد و عزم بین المللی برای نجات آن در ایران به وجود آمد.
اكیری ادامه داد: در نهایت پروژه حفاظت یوزپلنگ آسیایی در سازمان حفاظت محیط زیست شكل گرفت و فعالیت ها در زیستگاه های استان های یزد، سمنان، خراسان شمالی و جنوبی و دیگر استان ها آغاز شد و تا اواخر دهه 80، یزد مهمترین زیستگاه این گونه به شمار می رفت و بیشترین جمعیت را در آن شاهد بودیم.
وی اظهار كرد: اما نكته بسیار مهمی كه موجب شد، این تلاش ها به نتیجه مطلوبی نرسد، این بود كه یوزپلنگ به دلیل قلمروی وسیعش از مناطق حفاظت شده خارج می شود و در مناطق آزاد با انواع خطر روبه روست، جاده سازی و فعالیت واحدهای معدنی موجب ناامن شدن عرصه های زیستگاهی آزاد برای این گونه شد.
وی اظهار كرد: اواخر دهه 80 فعالیت های معدنی در استان شدت گرفت و اداره كل حفاظت محیط زیست از گردونه استعلام معدنی حذف شد، این امر سبب ایجاد جاده های دسترسی بیشتر به معادن واقع در زیستگاه های بكر، آزاد و موجب تردد بیشتر انسان در این مناطق و كاهش تعداد یوزپلنگ ها شد.
اكبری افزود: به طور كلی گربه سانان و خصوصا یوزپلنگ، شب ها ، هنگام عبور و مرور از جاده ها آسیب پذیرند و در مقابل نور خودروها برای لحظاتی توقف و به سمت نور خیره و در نهایت منجر به مرگ حیوان می شود.
وی اظهار كرد: در دهه 80، هفت قلاده یوز پلنگ در تصادف جاده ای كشته شد، این عدد برای اینگونه جانوری كمیاب در حال انقراض رقم بسیار بالایی است.
اكبری افزود: نتیجه تخریب طبیعت و حوادث جاده‌ای در دهه 80 این بود كه با وجود بهبود وضعیت طعمه در مناطق حفاظت شده و امنیت زیستگاه ها با جمعیت كاهش یوزپلنگ روبه رو شویم .
وی افزود: با ورود بخش خصوصی در قالب قرق های اختصاصی برای حفاظت از زیستگاه های آزاد وضعیت طعمه های یوز به ویژه قوچ و میش در زیستگاه های آزاد در اطراف مناطق حفاظت شده بهتر از گذشته شد، اما تقویت طعمه ها دیر اتفاق افتاد.
وی بیان كرد: طوری كه با مشكل كمبود جدی یوزهای ماده در یزد مواجه شدیم و تلاش ها برای پایش یوزهای ماده در مناطق حفاظت شده و آزاد استان نتیجه ای چندانی نداشت.
پناهگاه دره انجیر اردكان از سال 1381 به عنوان پناهگاه حیات وحش در زمره مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست استان یزد قرار گرفت.
مساحت آن 175 هزار و 302 هكتار و مهمترین مسیر دسترسی به آن جاده اصلی یزد – طبس است و این پناهگاه شامل سه منطقه ارتفاعی مهم به نام های « دره انجیر» ، « بوزوا» و « نی باز» و دشت های حدفاصل آنهاست.
مهمترین گونه های گیاهی منطقه یادشده درمنه ، قیچ ، گون ، رندك ، بهوه شور و از پستانداران وحشی یوزپلنگ ، كل و بز ، جبیر ، قوچ و میش ، خرگوش ، كفتار و مهمترین پرندگان آن كبك ، تیهو ، باقرقره شكم سیاه ، سنگ چشم خاكستری می توان نام برد.
سابقه مشاهده نخستین یوزپلنگ در استان یزد مربوط به سال 1354 در منطقه كلوت سرخابی شهرستان مهریز است .
علاوه بر یوزآسیایی، بیش از 800 گونه گیاهی، 190 نوع پرنده، 60 نوع پستاندار وحشی و بیش از 40 نوع خزنده در مناطق حفاظت شده استان یزد شناسایی شد.
60 نیروی محیط بان، یك میلیون و 270 هزار هكتار مناطق حفاظت شده استان یزد را محافظت می كنند.
2088/ 2047 / خبرنگار: كبری دانشی ** انتشار: عباسقلی اشكورجیری