توسعه كشت گلخانه اي نياز ضروري بخش كشاورزي، مصداق بازر اقتصاد مقاومتي

به گزارش ايرنا،كشاورزي ايران با چالشهاي زيادي از جمله استفاده بي رويه از منابع آب و خاك ، پايين بودن بهره وري از منابع و عوامل توليد، نداشتن راهبرد علمي منسجم، سنتي بودن كشت و كار مواجه است كه براي برون رفت از آن بايد رعايت الگوي كشت، ترويج كشت خزانه و گسترش محصولات گلخانه اي مورد توجه قرار گيرد.
افزايش توليدات گلخانه اي با توجه به ادامه خشكساليها، فرسايش خاكي و بحران كم آبي در كشور اجتناب ناپذير است چرا كه صاحبنظران علوم كشاورزي معتقدند كه براي دستيابي به موفقيت بيشتر، امروز راهي جز حركت به سمت كشاورزي درون زا، توليد محور و اشتغالزا وجود ندارد.
كشت گلخانه اي در واقع نمادي از عبور كشاورزي سنتي به علمي است كه صرفه جويي، اشتغالزايي ، استفاده ازحداقل زمين براي توليد محصول ، افزايش كارايي مصرف آب ، افزايش توليد برنامه‌ريزي‌شده، قابليت كنترل محصول و آفات، توليد و تنوع محصول به صورت خارج از فصل، تنظيم برنامه كشت مطابق نياز بازار از جمله مهمترين مزاياي آن اعلام شده است.
در استان سمنان 960 هزار مترمربع گلخانه با توليد سالانه حدود 19 هزار تن محصول وجود دارد، بر اساس برنامه ششم توسعه درسمنان سالانه هفت هكتارو در دوره پنج ساله بايد35 هكتار طرح كشت گلخانه اي اجرا شود.
طبق آمار موجود، اكنون 11 هزار و 200 هكتار گلخانه در كشور وجود دارد كه 16 هزار و 760 هكتار از ميزان 48 هزار هكتار برنامه ريزي شده تا پايان برنامه ششم توسعه گلخانه اجرا مي شود.
خبرگزاري ايرنا سمنان در همين ارتباط ميزگردي با عنوان' ضرورت توسعه كشت گلخانه اي در كشور و استان ' با حضور لطف‌الله رضايي معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهادكشاورزي، سعيد خادم ‌عباسي عضو هيات علمي دانشگاه،رشيد فرهام رييس هيات مديره نظام صنفي كشاورزي استان، محمدرضا نقمي رييس سازمان نظام مهندسي كشاورزي استان، رضا كلاهي بهره‌بردار و گلخانه‌دار استان، عباس مشيريان مدير حفظ نباتات و مهدي قرائيان مدير باغباني سازمان جهادكشاورزي استان سمنان برگزار كرد.
** حيات گلخانه‌داران در تنوع محصول و بازاريابي
معاون بهبود توليدات گياهي جهادكشاورزي استان سمنان گفت: شعار ابتداي انقلاب اين بود كه كشاورزي محور استقلال است و اكنون مي بينيم كه تنها جايي كه دشمن قادر به وارد كردن ضربه از آنجاست همين بخش كشاورزي است و شعار تعيين شده ابتداي انقلاب درست بوده است.
لطف الله رضايي با تاكيد بر اينكه كمبود آب در كشور از وضعيت بحران عبور كرده است، خاطرنشان كرد: بحراني بودن كمبود آب 10 سال است كه مطرح است، اگر روش علمي براي توليد با شعور و منطبق با روش هاي جديد باشد، كشاورزي همچنان مي تواند راهگشا باشد وگرنه زمين‌گير مي‌شود.
وي با بيان اينكه راهبرد اصلي جهادكشاورزي بهره وري از منابع آبي است يعني اينكه در هيچ كجا افزايش واحد سطح نخواهيم داشت بلكه كاهش واحد سطح داشته ايم، گفت : براي يك هكتار جاليز 15 هزارمترمكعب آب مصرف و 15 هزار تن محصول توليد مي شود، در حاليكه كشت گلخانه‌اي مي تواند در هر هكتار تا 700 تن توليد داشته باشد.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهادكشاورزي سمنان تاكيد كرد: نيازها و خواسته هاي گلخانه‌داران بايد به صورت اساسي و از سوي تشكل ها، صنوف، خوشه هاي توليد و بخش هاي غيردولتي اين حوزه به صورت قانوني دنبال شود، مانند بخش صنعت كه از اين آگاهي و فرهنگ برخوردار شده است.
رضايي با بيان اينكه خواسته هاي كشاورزي هميشه احساسي بوده كه بايد به صورت مدني نهادينه شود، گفت : لازمه اين كار تقويت اتحاديه و انجمن هاي غيردولتي به ويژه براي پيگيري خواسته هاي گلخانه‌داران به عنوان كشت مبتني بر دانش روز است.
وي اضافه كرد : باور داريم براي جامعه كشاورزي تسهيلات با سود دو رقمي گران است، ولي گلخانه‌داران مي توانند با تعيين راهبرد و برنامه ريزي مناسب براي بازارفروش، بر تمام مشكلات از جمله سود تسهيلات بانكي فائق شود.
وي با اشاره به چندوجهي بودن مديريت بازار، گفت: تنظيم بازار بر عهده بخش جهادكشاورزي است كه به معني مديريت توليد است و بخش هاي ديگر نيز در آن دخيل است.
رضايي خاطرنشان كرد: مديريت بازار اكنون به شكل منطقه اي و جهاني است، در بازار يك كشور همسايه يك محصول كشاورزي ايران به سختي فروش مي رود ولي از آن سو محصولي از آن كشور كه مورد نياز شديد ماست با قيمت بالا به ما فروخته مي شود
معاون بهبود توليدات گياهي جهادكشاورزي استان سمنان افزود: اكنون تمركز وزارت جهادكشاورزي بر تنوع توليد است و بايد اين مساله به آموزش داده شود، در فصلي محصولي توليد شود كه بازار مرغوبي داشته باشد، زيرا بازار نشان داده اگر توليد از يك سقف مشخص افزايش يابد، بحران در بازار ايجاد مي شود زيرا توليد در بيشتر بخش هاي تك‌‍محوره بوده است.
معاون بهبود توليدات گياهي جهادكشاورزي استان سمنان يادآورشد: تنوع بخشي به كشت، انديشه اي كه بايد در بين كشاورزي تزريق شود تا مشكل اصلي گلخانه‌اي يعني بازار برطرف شود، با توجه به اينكه بازار صادرات در اختيار ما نيست و شناسايي بازار داخلي نيز به همين مساله وابسته است.
رضايي بيان كرد: تشكل سازي ديگر رويكرد جهادكشاورزي است، زيرا تقويت كاركشاورزي به ويژه كشت گلخانه‌اي بدون تلاش و پيگيري انجمن يا صنف غيردولتي ميسر نمي شود.
معاون بهبود توليدات گياهي جهادكشاورزي استان سمنان با اشاره به ضرورت اشتغالزايي در دوره كنوني، افزود: يك هكتار گلخانه 12 شغل ايجاد مي كند و در بخش زميني كشاورزي هر پنج هكتار يك اشتغال ايجاد مي كند
** استفاده از مزيت بازارپسندي در توليد گلخانه‌اي
عضو هيات علمي دانشگاه و استاد رشته كشاورزي در اين ميزگرد ايرنا گفت: حتي در كشورهاي صنعتي هم كشاورزي مبحثي جدي است، در ايران بايد اين ذهنيت شكل بگيرد كه كشاورزي بحثي اقتصادي است و بايد در عرصه بازار توان رقابت داشته باشد، يعني بايد براي كشاورزي امتيازهايي آفريد كه مزيت رقابت پذيري آن تقويت شود.
سعيد خادم عباسي افزود : گلخانه در همه جا قابليت اسقرار دارد ولي اين كه آيا محصول توليدي آن قابليت رقابت براي فروش دارد يا نه بحث اصلي است، به همين دليل خيار به دليل مصرف بالا و رشد سريع، بيشترين سود و گرايش به كشت در گلخانه ها را دارد.
وي يادآور شد : كاهش مصرف آب و نهاده ها، بازارپسندي و افزايش كيفيت محصول از ويژگي هاي كشت گلخانه‌اي است، ولي بايد هدف از توليد در كشت گلخانه‌اي مشخص باشد كه هدف بازار داخلي است يا بازار خارجي.
خادم عباسي با بيان اينكه گلخانه تنها رهيافت براي خروج از بحران كمبود آب نيست و تنها يكي از راه هاست، تصريح كرد : گلخانه در جايي موفق است كه قابليت رقابت با كشت در فضاي باز را داشته باشد.
اين استاد رشته كشاورزي با اشاره به هزينه هاي بالاي داده ها، تجهيزات و هزينه هاي گلخانه نسبت به كشت زميني، گفت: كشت ديگر ارقام در گلخانه ها بايد با مددگيري از فناوري هاي نوين برنامه ريزي شود، فناوري كشت گلخانه وارد كشورشد ولي دانش آن را نداريم و هيچ متولي دراين زمينه وجود ندارد و خلا داريم.
خادم عباسي يادآور شد : اينكه شهرك هاي گلخانه‌اي نتوانستند ارزش افزوده ايجاد كنند به اين دليل بود كه فرد بهره بردار توان فني و علمي لازم براي افزايش و تنوع محصول را نداشته است.
وي با اشاره به اينكه در ايران از 13 نوع اقليم جهاني 11 نوع اقليم وجود دارد، خاطرنشان كرد: رقيب كشت گلخانه‌اي بازار خودمان است، يعني تنوع اقليم باعث توليد محصولات در نقاط مختلف شده كه بازار توليد گلخانه در شرايط خاص را از بين مي برد، در حالي كه تنوع يكدست در كشوري مانند تركيه ، باعث رونق كشت گلخانه‌اي شده است.
** بازار هم بايد مثل گلخانه مدرن شود
خادم عباسي ادامه داد : بازار نقش اصلي در بحث كشاورزي را دارد، گلخانه مانند يك صنعت بايد نگاه اصلي به بازار داشته باشد، هنوز بازار ايران حق‌العمل كاري و سنتي است، يعني محصول گلخانه در بازار سنتي به فروش مي رسد، بازار همپاي گلخانه مدرن نشده يعني بازار به درك محصول مدرن نرسيده است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه با بيان اينكه كشاورزي قراردادي در ايران هنوز چندان وجود ندارد در حالي كه در جهان به راهبرد اصلي توليد تبديل شده است، افزود: كشاورزي قراردادي يعني توليد بر اساس سفارش انجام مي شود و فروش از ابتدا تضمين شده است، اين مهم بايد با مشاركت نهادها و انجمن هاي غيردولتي و تخصصي كشاورزي پيگيري شود.
خادم عباسي با تاكيد بر اينكه جهادكشاورزي با همكاري فرابخشي در سطح ملي براي تامين بازار فروش در كشورهاي ديگر، بايد تسهيل كننده فروش محصولات كشاورزي به ويژه محصولات گلخانه‌اي از طريق صادرات باشد، گفت: اين مساله نياز به چانه‌زني دارد، بخش دولتي بايد در اين زمينه پيشگام باشد.
وي بيان داشت : در يك فرآيند واحد بايد تمام عواملي مانند تنوع نهاده ها، تسهيلات، مديريت توليد و برنامه ريزي كلان ديده شود زيرا هدف فروش و بازار است، هر كدام از اين عوامل دچار مشكل باشد، نتيجه دچار مشكل خواهد شد.
اين استاد دانشگاه تاكيد كرد : بهره بردار فقط يك بخش از توسعه كشاورزي است، خيلي از نهادها و سازمانها حتي سهميه آب بخش كشاورزي را قبول ندارند و اين روند كار كشاورزي از هر نوع ان را دچار مشكل مي كند.
** برنامه ريزي بلندمدت نياز اصلي گلخانه‌داران
گلخانه‌دار استان سمنان در اين ميزگردگفت: كشت گلخانه‌اي با وجود مصرف كم آب، چالش هاي ديگري دارد مانند تامين سوخت، با وجود اينكه كشور داراي انرژي هستيم در تامين سوخت گاهي دچار چالش هستيم.
رضا كلاهي افزود : امروز مساله تامين سوخت براي گلخانه‌داران تا جايي بحراني است كه 30 تا 40 نفر گلخانه‌دار به فكر تعطيل كردن گلخانه خود هستند، در اين حوزه كشاورزان بازيچه شده اند.
وي تامين آسان سوخت گلخانه ها را را از سوي مسوولان امر خواستار شد.
اين گلخانه دار سمناني ادامه داد : ديگر نياز بخش گلخانه، ارايه الگوي كشت به آنهاست اكنون راهبرد كلاني در اين زمينه وجود ندارد، آمار و برنامه اي به اين كشاورزان ارايه نمي شود.
كلاهي با بيان اينكه با نگاه به بازار هر محصولي كه كمياب و گران شد را كشت مي كنند كه در دوره برداشت با ازدياد محصول در بازار مواجه مي شوند، افزود: اين مساله نتيجه نبود راهبرد بازار و بازاريابي مشخص است.
وي اظهارداشت : كشت گلخانه نسبت به كشت زميني تا 80 درصد در مصرف آب صرفه جويي به همراه دارد كه ويژگي مهمي است و بايد با تعيين راهبرد از مزيت هاي اين نوع كشت استفاده شود.
اين كشاورز استان سمنان تاكيد كرد: نبود ثبات قيمت در بازار و ثابت نبودن سهميه آب، مشكل ديگر گلخانه است، بهره‌برداري كه براي سامانه آبياري بر اساس ميزان تعيين شده ابتدايي هزينه مي كند، بعد از كاهش سهميه آب با مشكل برخورد مي كند و در عمل بخشي از گلخانه ها از بين مي رود.
** ضرورت مشاركت‌ و تقويت بخش غيردولتي گلخانه‌داران
رييس هيات مديره نظام مهندسي كشاورزي استان سمنان در اين ميزگرد ايرنا سمنان خاطرنشان كرد: مديريت كشت مهمترين ويژگي كشت گلخانه‌اي است، از مشكلات اساسي اين نوع كشت اين است كه در اعتبارات كلان كشور به ويژه در 11 هزار ميليارد تومان اشتغالزايي در روستاها، كشت گلخانه جايي ندارد، در حالي كه بخش هاي دامپرري و صنعتي و صنايع تبديلي در اين اعتبار گنجانده شده است.
رشيد فرهام خاطرنشان كرد : برنامه ريزي از سوي متوليان كشاورزي بايد به گونه‌اي باشد كه دغدغه گلخانه‌دار فقط كشت و بهره‌برداري باشد نه فروش، اكنون دلال ها سود درآمد و محصول گلخانه‌داران را از آن خود مي كنند.
به تاكيد وي دولت بايد براي محصولات گلخانه‌اي با مشاركت وزارت خارجه بازار صادراتي تامين كند.
فرهام با اشاره به اينكه وجود 12 تا 14 ساعت آفتاب در استان سمنان، اين استان را به بهترين مكان براي كشت برخي ارقام گلخانه‌اي در كشور تبديل كرده است، گفت: فعاليت نظام مهندسي كشاورزي به ارايه مجوزها ختم شده و در ارايه مسايل كاربردي كوتاهي مي شود، زيرا بيشترين گلخانه‌داران دانش‌آموختگان بي‌تجربه كشاورزي هستند كه فقط در آموزش فني و حرفه اي دوره هاي آموزشي طي مي كنند.
وي با تاكيد بر ضرورت ارايه تسهيلات ارزان و آسان‌پرداخت به گلخانه‌داران به دليل ويژگي بهره‌وري مناسب از آب، افزود: تسهيلات با سود 15 درصد به درد گلخانه ‌داران نمي خورد، اگر سياست در استان كم آب سمنان، توسعه از طريق كشت گلخانه‌اي است، سود تسهيلات براي گلخانه‌داران بايد سه درصد باشد.
وي بهترين نوع كشت براي استان را كشت گلخانه دانست كه چالش آب را برطرف مي كند، يادآور شد : توسعه اين نوع كشت از آغاز ساخت گلخانه تا توليد محصول نيازمند حمايتهاي همه جانبه از سوي مسوولان است.
رييس هيات مديره نظام مهندسي كشاورزي استان سمنان تاكيد كرد: وزارت نيرو در تامين آب براي گلخانه‌داران نتوانسته رسالت خود را انجام دهد، براي بهره‌وري بهتر نياز است كه نظام بهره‌برداري بخش كشاورزي از اين پراكندگي خارج شود و به يك مكان واحد تبديل شود تا به ويژه در آب صرفه جويي شود.
وي گفت : به همين دليل، تئوري با تجربه و عمل در كشت گلخانه‌اي بايد تركيب شود.
** توجه به روزآمدي تجهيزات و سامانه‌هاي گلخانه‌اي
ديگر مدعو ميزگرد ايرنا، مدير باغباني سازمان جهادكشاورزي سمنان است كه گفت: وضعيت منابع آبي كشور براي همه مشخص است، مباحث پيچيده اي حاكم است كه چندوجهي است و رفع آن نياز به توجه زيادي دارد.
مهدي قرائيان افزود: اكنون مهمترين دلمشغولي گلخانه‌داران نابرابري هزينه هاي توليد، فروش و تسهيلات بانكي است، در نقاطي از كشور گلخانه هايي وجود دارد كه يكساله هزينه هاي احداث را كسب مي كند و امروز تا 95درصد توليد خود را صادر مي كند،ايجاد چنين جايگاهي نياز به هماهنگي و برنامه ريزي فرابخشي دارد.
وي با اشاره به مهم بودن زنجيره تامين نهاده، عرضه و ارزش براي گلخانه‌داران، افزود: گلخانه‌داران نياز به تشكل قدرتمند دارند تا در تامين تجهيزات و نهاده ها همكاري و در تامين بازار هدفگذاري نقش اساسي داشته باشند.
به گفته وي، اكنون از سوي وزارت جهادكشاورزي سياست گذاري هاي ويژه اي در بخش كشت گلخانه‌اي به ويژه براي تامين سازه هاي ارزان و سبك براي كاهش هزينه ها، تنوع كشت در گلخانه ها حتي براي محصولات باغي براي ايجاد ارزش افزوده بالاتر، در دستور كار قراردارد.
مدير باغباني سازمان جهادكشاورزي سمنان خاطرنشان كرد: كشت گلخانه در كنار توسعه كشت گياهان دارويي، سر عنوان‌هاي تسهيلات اشتغال پايدار روستايي است كه سودتسهيلات آن از چهارتا 10درصد درنظرگرفته شد.
قرائيان با تاكيد بر توجه ويژه وزارت جهادكشاورزي به كشت گلخانه‌اي به خاطر مزيت هاي آن، گفت: حتي اصلاح ساختار گلخانه هاي قديمي مورد توجه اين وزارتخانه است زيرا برخي از اين گلخانه ها سامانه هاي گرمايشي و سرمايشي به روز ندارند و برخي تجهيزات آن نيز مكانيزه نيست كه نياز به رسيدگي دارد.
وي با اشاره به اينكه بيشتر گلخانه هاي استان نيمه سنتي است، گفت: ايجاد گلخانه هاي كوچك‌مقياس نيز در دستور كار وزارت جهادكشاورزي است كه هدف از آن تولدي محصولات در مقياس كم با اشتغالزايي خرد است.
مدير باغباني سازمان جهادكشاورزي استان سمنان ادامه داد : توجه به سرمايه گذاران بزرگ با توليد برنامه ريزي شده به منظور صادرات محصولات در كشت گلخانه‌اي در شرايط كنوني ضروري به نظر مي رسد.
مدير باغباني سازمان جهادكشاورزي سمنان اضافه كرد: طرح الگوي كشت در استان تهيه شده و در شرف ارايه است، كشت گلخانه‌اي در گرمسار و آرادان نهادينه شده زيرا به بازار هدف در تهران نزديك تر هستند.
** كنترل توليد بزرگترين مزيت كشت گلخانه‌اي
مدير حفظ نباتات سازمان جهادكشاورزي سمنان افزود: گزينه هايي كه كشت گلخانه‌اي را متمايز مي كند شامل اقليم، بحران آب، قابل كنترل بودن عوامل موثر توليد، توليد خارج از فصل، كاهش نيروي كار و نهاده هاست، كه مهمترين مزيت گلخانه در اين بخش توليد خارج از فصل است كه كمتر به آن پرداخته مي شود.
عباس مشيريان نياز به دانش فني و بازاررا مهمترين مساله گلخانه‌داران برشمرد و گفت: بهره برداران گلخانه شناخت درستي از بازار ندارند، در بازار جهاني مطابق ذائقه مشتري محصول توليد مي شود نه اينكه مانند ايران ابتدا توليد كنيم سپس به دنبال مشتري آن باشيم.
وي يادآور شد : گلخانه‌داران نياز به اتحاديه اي دارند تا بر تمام جوانب مسلط باشد و در صورت مشكل ورود كند.
مدير حفظ نبارات جهادكشاورزي استان سمنان خاطرنشان كرد: سمنان جزو سه استان برتر كشور در مبارزه غيرشيميايي با آفات در كشت گلخانه‌اي است كه نشان از ظرفيت مطلوب استان دارد، اكنون بايد براي توليد برنامه ريزي شده مطابق خواسته مشتري در كشت گلخانه‌اي آمادگي ايجاد شود.
** نظام مهندسي در مسير خدمت به گلخانه‌داران
رييس سازمان نظام مهندسي كشاورزي سمنان گفت: اين سازمان مجري سياست وزارت جهادكشاورزي است و توسعه كشت گلخانه در اولويت كار نظام مهندسي هم قرار دارد.
محمدرضا نقمي خاطرنشان كرد : نظام مهندسي كشاورزي استان سمنان به منظور كمك به اجراي سياست هاي اين بخش و كمك به سعي دارد در ارايه مجوزها در كمترين زمان ممكن همراه با روانسازي اقدام كند.
وي صدور مجوزها را تقاضا محور ذكر و اضافه كرد : در پروانه هاي صادرشده نوع كشت تنها صيفي عنوان مي شود تا با شناخت درست از بازار به تنوع كشت در گلخانه ها اقدام كنند، بازاريابي و تعيين رويكرد در اين زمينه نيز بيشتر به اتحاديه ها و انجمن هاي غيردولتي بازمي‌گردد.
وي تاكيد كرد : اتحاديه هاي گلخانه‌داران بايد آن‌چنان تقويت شود كه مديريت توليد را برعهده داشته باشند زيرا هيچ نهاد دولتي نمي تواند به اندازه اتحاديه گلخانه‌داران در تعيين شاخص ها تاثيرگذار باشد.
بيش از 11 درصد وسعت خاكي كشور در چرخه توليد محصولات زراعي و باغي است.
6103 /6026
ميزگرد: مصطفي دهقان** انتشاردهنده : جانعلي فتحي