از تاسيس مركز كارآفريني تا پارك علم و فناوري؛ تلاش 17 ساله دانشگاه در ارزش آفريني

به گزارش ايرنا، حركت به سوي دانشگاه هاي نسل سوم كه گذر دانشگاه هاي نسل اول (آموزش محور) و نسل دوم (پژوهش محور) و رسيدن به دانشگاه هاي كارآفرين با هدف توليد ثروت است، مولفه هاي مختلفي از جمله توسعه مراكز رشد و پيش رشد، گسترش صندوق هاي پژوهش و فناوري، توجه به شتاب دهنده ها و كسب و كارهاي نوپايه و پارك هاي علم و فناوري را دربرمي گيرد.
پارك هاي علم و فناوري نهادي موثر در توسعه فناوري، اقتصاد دانش بنيان و اشتغال زايي تخصصي و محيط هايي مناسب براي استقرار شركت هاي فناور كوچك و متوسط، واحدهاي تحقيق و توسعه صنايع و مؤسسات پژوهشي هستند كه در تعامل سازنده با يكديگر و دانشگاه ها به فعاليت هاي فناوري اشتغال دارند.
اين پارك ها كه اكنون حدود دو دهه از تاسيس اولين آنها مي گذرد در بازارسنجي، ايده پردازي، پژوهش علمي، طراحي مهندسي، نمونه سازي، طراحي صنعتي، استانداردسازي، تدوين دانش فني، ثبت مالكيت فكري، تجاري سازي، فروش و پشتيباني هاي بعدي براي تحقق محصولات فناوري در عرصه توليد صنعتي و عرضه ساير خدمات تخصصي نقش دارند.
بر اساس آخرين آمار اكنون چهار هزار و 400 شركت در 41 پارك كشور مستقر هستند؛ با درنظرگرفتن اينكه طي 16 سال (از سال 1380) تعداد پارك هاي علم و فناوري از يك پارك به 41 و تعداد مراكز رشد از 17 مركز به بيش از 180 مركز و تعداد شركت هاي دانش بنيان از 676 شركت (سال 1384) به چهار هزار و 400 شركت در سال 1396 رسيده است.
همزمان با يك سالگي تاسيس پارك علم و فناوري دانشگاه صنعتي شريف با معاون اين پارك در مورد روند طي شده براي تاسيس آن، تعداد شركت هاي دانش بنيان مستقر در آن و مشكلات موجود سر راه اين شركت ها گفت وگو كرده ايم.

*** تلاش 17 ساله براي رسيدن به پارك علم و فناوري
مهندس مجيد دهبيدي پور با اشاره به تاريخچه كارآفريني در دانشگاه صنعتي شريف طي 17 سال گذشته گفت: بحث هاي كارآفريني در دانشگاه شريف از سال 79 شكل گرفت و اولين مركز كارآفريني با همكاري دانشكده مديريت و اقتصاد در اين دانشگاه تأسيس شد.
وي افزود: اين مركز با نگاه تغيير فضاي ذهني و نگرش دانشجوها و كمك به تغيير نگاه افراد به مساله كارآفريني و ارزش‌آفريني، ايجاد شد تا نشان دهد در كنار اينكه فرد مي تواند براي مجموعه اي كار كند يا به خارج از كشور مهاجرت كند، مسير مطلوب ديگري هم هست كه به ارزش آفريني براي خود و جامعه منجر مي شود.
وي ادامه داد: بنابراين اولين اقدام، فعاليت هاي ترويجي در دانشگاه و بحث دوم ارائه آموزش هاي تخصصي براي دانشجوها و ارتقاي مهارت آنها بود و در ادامه اين مسير دانشجوها مي خواستند ايده‌ها و طرح‌هاي خود را اجرايي كنند و بحث به اين سمت رفت كه بايد از كسب و كارهاي نوپا حمايت كرده و امكانات اوليه را در اختيار آنها قرار دهيم؛ بنابراين مركز رشد در سال 83 تاسيس شد و در حوزه هاي مختلف شايستگي هاي دانشگاه فعاليت را آغاز كرد. خدمات مركز تامين فضاي استقرار براي واحدها، ارائه خدمات مشاوره اي بازاريابي و تخصصي، خدمات مالي و اعتبار فناوري است.

*** حضور 260 واحد فناور در مركز رشد دانشگاه شريف
مدير پيشين مركز رشد دانشگاه شريف اضافه كرد: مركز رشد دانشگاه طي 13 سال بالغ بر 260 واحد فناور را پذيرفته است. همچنين در حوزه كارآفريني در سال حدود 100 رويداد از جنس هاي مختلف (همايش، جشنواره و نشست با كارآفرينان) برگزار مي‌شود و سالانه حدود 20 هزار نفر- ساعت آموزش كارآفريني به دانشجويان ارائه مي شود.
به گفته دهبيدي پور در ادامه سال 1388 متناسب با تعداد واحدهاي پذيرش شده و خدماتي كه نياز داشتند، خدمتي بايد ارائه مي شد كه ظرف مناسب آن موجود نبود و به سمت ايجاد صندوق پژوهش و فناوري رفتيم كه با همكاري دانشگاه و چند نهاد مالي بيروني شكل گرفت و اين صندوق خدمات مختلف (از جمله اعطاي وام، سرمايه گذاري خطر پذير و ضمانت نامه) ارائه مي‌دهد. اين صندوق ها ذيل ماده 100 برنامه سوم توسعه كشور تاسيس شده اند و حدود 20 صندوق از اين نوع در كشور وجود دارد.
وي با اشاره به اينكه اين دانشگاه بر اساس نياز مراكز مختلف را براي گسترش كارآفريني تأسيس كرده است افزود: مركز رشد، مركز كارآفريني و صندوق پژوهش و فناوري تا سال 89 تأسيس و فعال شده بودند؛ اما تعداد درخواست هاي ارائه شده به مركز رشد و درخواست هاي پذيرفته شده به دو دليل محدوديت امكانات و زيرساخت و متشكل نبودن برخي واحدها و تيم ها به نسبت 10 به يك بود؛ بنابراين نياز به احداث يك دوره توانمندسازي و پيش رشد وجود داشت بر همين اساس نسبت به تأسيس شتاب دهنده اقدام كرديم و شريف اكسلريتور/ sharif accelerator تاسيس شد كه به تيم ها در بازه زماني كوتاه تر خدمات فشرده تر در فضاي داخل دانشگاه ارائه دهد.

*** جذب 75 تيم استارتاپي در شتاب دهنده شريف
دهبيدي پور ادامه داد: تيم هاي فناور در اولين گام در شتاب دهنده مستقر مي‌شوند كه بيشتر تيم هاي نوپا هستند و اين تيم ها در مرحله بعدي مي‌توانند براي حضور در مركز رشد، جذب سرمايه‌گذار و متعاقباً دانش بنيان شدن اقدام كنند. خدمات شتابدهنده فضاي استقرار اشتراكي و تا 25 ميليون تومان كمك مالي و خدمات راهبري و كمك به رسيدن محصول اوليه يا ام وي پي (كمينه محصول پذيرفتني minimum viable product) و جذب سرمايه گذار است. حدود 75 تيم و استارتاپ از سال 92 در اين شتاب دهنده پذيرش شده اند و خروجي‌هاي موفق اين برنامه نيز توانسته‌اند در دوره‌هاي بعدي رشد، جذب سرمايه‌گذار كنند.
وي در مورد شتابدهند اين دانشگاه گفت: شتاب دهنده دانشگاه شريف ساختاري داخل دانشگاه است؛ به دليل همگن بودن و هماهنگي بيشتر با ساير بخش ها، شتاب دهنده را به بخش خصوصي واگذار نكرديم. البته تعامل بسيار نزديكي با بخش خصوصي داريم و خود را محتاج به كمك‌هاي فكري و محتوايي و اجرايي آن‌ها مي‌دانيم. در حال حاضر بيش از هر زمان ديگري به بخش خصوصي محتاجيم و بايد از آن‌ها ياد بگيريم و اموري را كه آن‌ها بهتر از ما انجام مي‌دهند به آن‌ها واگذار كنيم.
دهبيدي پور به تأسيس پارك علم و فناوري دانشگاه صنعتي شريف اشاره كرد و گفت: دانشگاه همه مولفه هاي پارك يعني مركز رشد، شتاب دهنده، صندوق پژوهش و فناوري را داشت و شركت ها بعد از گسترش و خروج از مركز رشد بايد در محلي مستقر باشند و در تعامل با دانشگاه و شركت‌هاي نوپاي جديد باشند.
وي ادامه داد: در اين مدت عملاً اكوسيستمي در داخل و كنار دانشگاه شكل گرفت كه نيازمند مديريت واحدي بود و براي رسيدن به مديريت هدفمند و چابك براي اخذ مجوز پارك علم و فناوي از وزارت علوم اقدام كرديم، سال 93 مجوز را گرفتيم و همه فعاليت ها زير چتر اين پارك هستند. استارتاپ ها، شركت هاي دوره رشد، شركت هاي رشديافته، دفاتر نوآوري و فناوري صنايع مختلف و شركت هاي تأمين كننده خدمات مخاطبان پنج گانه پارك هستند.
معاون پارك علم و فناوري دانشگاه صنعتي شريف ادامه داد: بنابراين فرايند طبيعي تأسيس پارك در اين دانشگاه پيش رفته است و اين نهادها به صورت طبيعي و بر اساس نياز شكل گرفتند.

***80 شركت دانش بنيان و 18 شركت در بخش شركت هاي رشديافته
وي ادامه داد: در بخش شركت هاي رشديافته 18 شركت را پذيرش كرده‌ايم و تعداد شركت‌هايي كه مجوز دانش‌بنياني گرفته‌اند نيز 80 مورد است كه در مركز رشد يا خارج آن مشغول فعاليت هستند.
دهبيدي پور در مورد اولويت هاي دانش و فناوري براي پذيرش شركت ها نيز توضيح داد: در مورد همه اين شركت ها تيم، توانمندي فناوري و نوآوري و ميزان كشش بازار بسيار مهم است و اين سه شاخص در همه ارزيابي ها مدنظر قرار مي گيرد. همچنين دانشگاه حوزه هايي را به عنوان شاخص هاي فعاليت خود انتخاب كرده؛ شامل حوزه هاي انرژي، فناوري اطلاعات، مهندسي پزشكي، سلامت، آب و محيط زيست كه جزو شايستگي هاي محوري دانشگاه هستند و دانشگاه به عنوان محور كليدي توسعه دنبال مي كند اما ما به عنوان مركز رشد و شتاب دهنده ضمن نگاه به اين اولويت‌ها، راه را براي همه حوزه ها باز گذاشته ايم به شرطي كه تيم ها سه مؤلفه يادشده را داشته باشند.
وي در مورد ارائه خدمات به محققان از ديگر دانشگاه ها نيز گفت: در پذيرش ها طبق قاعده كلي فرد اصلي و غالب تيم بايد از دانشگاه شريف باشند؛ ولي لازم نيست همه اعضاي گروه از دانشگاه شريف باشند در شركت هاي مستقر در پارك اين الزام را نداريم البته در شركت هايي كه بخش رشد يافته پارك هستند، شركت هاي برخاسته از دانشگاه شريف بيشتر بوده‌اند.

*** كشش بازار، جمعيت جوان و فراهم شدن زيرساخت هاي استارتاپ ها
معاون پارك علم و فناوري دانشگاه شريف در مورد اقبال بيش از حد استارتاپ ها به بخش خدمات پاسخ داد: اين فضا در سال هاي اخير به سمت فناوري اطلاعات و خدمات پررنگ شده است؛ دليل آن هم سرعت بالاي تجاري شدن ايده‌ها در اين بخش است و زيرساخت‌هايي كه در اين حوزه فراهم شده است. ضمن آنكه حوزه خدمات از حوزه‌هاي جذاب و با كشش بالا در شهري مثل تهران است. همچنين امكانات لازم براي اين كار قابل قياس با حوزه هايي مانند انرژي و نانوفناوري نيست. كشش بازار، جمعيت جوان و تعداد دستگاه هاي موبايل هوشمند، توسعه پهناي باند در سال هاي گذشته از لحاظ زيرساختي از عوامل كليدي مؤثر در ارتباط با توسعه كسب‌و‌كار مبتني بر فناوري اطلاعات بوده است.
دهبيدي پور گفت: شركت‌هاي موفق ما در مركز رشد، بيشتر در حوزه‌هايي مانند مواد نو(مثل پارسا پليمر) و انرژي هستند. در حوزه فناوري اطلاعات هم شركت‌هاي خوبي(مثل تلوبيون) داريم.
وي همچنين فعاليت هاي وزارت علوم، معاونت علمي و فناوري و صندوق نواوري و شكوفايي را در زمينه كارآفريني از جنس هاي مختلف و مكمل يكديگر دانست و افزود: وزارت علوم را نهاد حاكميتي مي‌بينم كه به موجب قانون عتف در حوزه آموزش و پژوهش و فناوري فعاليت مي‌كند و وظايف گسترده و متنوعي را برعهده دارد.
دهبيدي پور اضافه كرد: معاونت علمي و فناوري با همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها تعامل دارد و برنامه‌ريزي و هماهنگي بين بخشي و هم‌افزايي در نظام ملي نوآوري را براي تحقق اقتصاد دانش‌بنيان دنبال مي‌كند.
به گفته وي، شايد ذكر يك مثال در اين ارتباط روشنگر باشد؛ به عنوان مثال نهادي مانند مركز رشد براي ايجاد و فعاليت، مجوز لازم را از وزارت علوم اخذ مي‌كند و در چارچوب قواعد و الزامات تعيين شده از سوي وزارت علوم فعاليت مي‌كند. اين مركز براي اجرا و تحقق برنامه‌هاي خود يا رشد و توسعه شركت‌هاي دانش‌بنيان و يا گسترش سبد خدمات حمايتي خود، مي‌تواند از نقش تسهيل‌گري و حمايت معاونت علمي استفاده كند و معاونت هم برنامه‌هاي متنوع و مختلفي در اين ارتباط دارد؛ من به جنبه مكمل بودن اين نهادها نگاه مي‌كنم.
دهبيدي پور در پاسخ به اين سوال كه بيشترين مشكلات شركت هاي دانش بنيان چيست، توضيح داد: مهم‌ترين موضوع در ارتباط با ايجاد شركت دانش‌‌بنيان اين است كه نياز بازار را درست تشخيص دهد و متعاقب آن خدمت و پاسخ مناسبي براي آن نياز ارائه دهد.
وي افزود: شناخت درست و طراحي و توسعه محصول متناسب با ذائقه مخاطب، اولين و مهم‌ترين موضوعي است كه شركت‌هاي دانش‌بنيان بايد به آن توجه كنند. موضوع دوم تيم‌سازي درست و هوشمند است؛ بدون تشكيل تيم مناسب و منسجم و مكمل، نمي‌توان اهداف يك شركت دانش‌بنيان را محقق كرد.
معاون پارك علم و فناوري دانشگاه شريف تاكيد كرد: نكته بعدي توسعه مدل‌هاي مشاركتي و سرمايه‌گذاري خطرپذير است كه كشور ما نيازمند توسعه بيش از پيش در اين زمينه است. بايد مدل‌هاي مشاركتي مختلف و متنوعي را تمرين كنيم و به اين باور برسيم كه بدون مشاركت كردن، بزرگ نخواهيم شد. بنابراين اهميت بالايي براي موضوع وام و تسهيلات به شركت‌هاي دانش‌بنيان (علي‌الخصوص نوپاها) قائل نيستم و آن را در درجات بعدي اهميت مي‌دانم.
علمي**9157**1834
خبرنگار: منصوره شوشتري** انتشار: ناهيد شفيعي
براي اطلاع از اخبار متنوع علمي و فناوري، با كانال علمي ايرنا در تلگرام همراه شويد:
irnaelm@
https://telegram.me