بانوي جانباز قيام 29 بهمن: از ترس ساواك در بخش سوختگي جراحي شدم

' فريبا چلبي ' روز يكشنبه در گفت وگو با خبرنگار ايرنا، به خاطره فراموش ناشدني خود از روز 29 بهمن سال 1356 تبريز اشاره كرد و افزود: آن روز هرگز از ذهنم پاك نمي شود؛ روزي كه شهر بسيار شلوغ و وضعيت غيرعادي داشت، در كلاس چهارم ابتدائي مدرسه پروين كه امروز به شهيد توانا تغيير نام داده است، درس مي خواندم.
وي اظهار كرد: مدرسه ما در خيابان شريعتي (شهناز سابق) كه يكي از شلوغ ترين مناطق مركزي شهر است، قرار داشت كه آن روز وضعيت بسيار شلوغ تري به خود گرفته بود و ما كه داخل مدرسه بوديم سر و صداي بيرون را مي شنيديم و احساس مي كرديم كه شرايط عادي نيست.
چلبي ادامه داد: آن دوران همه معلمان بدون حجاب بودند كه با تداوم تظاهرات مردم و شعارهاي آنها، معلمان به شدت نگران شده و همگي دنبال چادر بودند كه از مدرسه فرار كنند و شرايط نگران كننده اي در مدرسه حاكم شده بود.
وي گفت: تا ساعات عصر دانش آموزان نمي توانستند از مدرسه بيرون بروند كه حوالي ساعت 17 بود كه برادرم براي بردن من به خانه دنبالم آمد و خيلي سريع خيابان ها را با پاي پياده پشت سر گذاشته تا زود به خانه برسيم.
چلبي ادامه داد: حوالي ميدان قطب (قورد ميداني) بود كه وضعيت خيلي شلوغ شد و درگيري شديد بين مردم و نيروهاي ارتشي به وجود آمد كه در همين اثنا تيري به پاي چپ من اصابت كرد كه توسط برادرم و ساير مردم به بيمارستان كودكان تبريز منتقل شدم.
وي با بيان اينكه توسط كادر درماني بيمارستان به بخش سوختگي انتقال داده شدم، اظهار كرد: اين اقدام به دليل وحشت از ساواك و دنبال كردن مجروحان قيام 29 بهمن بود كه به رغم پنهان كردن من در اين بخش، ساواك دنبال برادران من بود كه از من بزرگ تر بوده و يكي از آنها دانشجوي دانشگاه تبريز بود.
چلبي، شرايط ماه هاي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي را بسيار سخت دانست و گفت: ترس از دستگيري ها و دنبال كردن خانواده ها توسط ساواك به حدي بود كه پس از جراحي پاي من با همكاري عوامل بيمارستان كودكان، خيلي سريع از بيمارستان مرخص شدم و حتي بخيه هاي پايم به طور پنهاني در بيمارستان قلب تبريز باز كردم.
تنها بانوي جانباز قيام تاريخي 29 بهمن تبريز كه هم اكنون 50 سال سن دارد به عنوان كارشناس در يكي از آزمايشگاه هاي تبريز مشغول به كار بوده و صاحب دو فرزند دختر و پسر است.
چلبي كه ميزان جانبازي اش 10 درصد است، به خبرنگار ايرنا، گفت: در طول 40 سال گذشته تنها چند بار در سالگرد قيام 29 بهمن در مراسم هايي از بنده و ساير جانبازان و خانواده هاي شهداي آن روز تاريخي تجليل شده است.
به گزارش ايرنا، چند روز قبل از 29 بهمن سال 1356 با صلاحديد آيت الله شهيد محمدعلي قاضي طباطبايي تصميم بر اين شد براي بزرگداشت چهلمين روز شهداي 19 دي ماه سال 56 شهر قم مجلس ختمي در تبريز برگزار شود و به همين مناسب روز جمعه 28 بهمن ماه 1356 اعلاميه ‌اي با عنوان دعوت مردم به برگزاري مراسم چهلم شهداي قم در مسجد قزللي و در شهر پخش شد كه به امضاي 11 نفر از علما و روحانيون بزرگ آذربايجان همچون حضرات آيات قاضي طباطبايي، غروي، قزلجه‌اي و انگجي رسيد.
ساعت 9 صبح روز 29 بهمن ماه سال 56، مردم براي شركت در مراسم اربعين شهداي قم در مقابل مسجد قزللي تجمع و منتظر شروع مراسم بودند كه سرگرد ˈ حق شناس ˈ رييس كلانتري 6تبريز دستور داد درب مسجد را ببندند.
حق شناس، وقتي دوباره به همان محل مراجعه و رفت و آمد مردم را ديد، به جايگاه مسجد اهانت كرد كه در اين زمان مردم تاب تحمل اهانت به مسجد را نداشته و رفتار و گفتار او را بي‌ جواب نگذاشتند.
در اين هنگام نيروهاي شهرباني شروع به تيراندازي ‌كردند و 'محمد تجلا' اولين شهيدي بود كه در آن روز به­ دست سرگرد حق‌ شناس به شهادت ‌رسيد.
به دنبال اين جريانات، مردم به خروش آمده و جنازه شهيد تجلايي را بالاي دست گرفته و تظاهرات گسترده‌اي را ابتدا در منطقه بازار و سپس در خيابان هاي اطراف آغاز كردند، به طوري كه حركت مردم به سمت مركز شهر و پيوستن جوانان پرشور و انقلابي به آنها، با آتش زدن سينماها، مشروب فروشي‌ها، مقر حزب رستاخيز و بانك صادرات كه در اختيار بهايي‌ها بود، اين قيام گسترده تر شد.
تنها چند دقيقه از اين جريان ابتدايي نگذشته بود كه تمام شهر تبريز به دست تظاهركنندگان افتاد و نيروهاي شهرباني كه فاقد توانايي لازم براي مقابله بودند، راه چاره را تيراندازي مستقيم به مردم ديدند كه البته با ادامه ناآرامي ها نيروهاي كمكي از ارتش نيز براي جلوگيري از سرايت قيام به نقاط ديگر شهر نيز وارد شهر شدند.
مردم انقلابي كه تا ساعات ظهر كنترل شهر را از دست مأموران رژيم خارج كرده بودند، به دستور سپهبد آزموده استاندار وقت آذربايجان شرقي، ارتش وارد عمل شد و با كاميون‌هاي پر از سرباز و تانك‌هاي خود صحنه ‌اي خونين در شهر به وجود آورده و ده‌ها نفر را به شهادت رسانده و صدها نفر را زخمي كردند.
در برخي منابع رسمي رژيم ستمشاهي از جمله روزنامه هاي كيهان و رستاخيز، تعداد شهدا را شش تا 9 نفر اعلام و بعضي منابع نيز با توجه به ابعاد و وسعت قيام و كشتاري كه نيروهاي امنيتي و مأموران ساواك به راه انداخته بودند، شمار تلفات اين قيام را 560 نفر اعلام كردند.
در اين حال اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان اروپا در 9 اسفندماه سال 1357 با صدور اعلاميه اي تعداد شهدا و مجروحان قيام تبريز را 400 نفر ذكر كرد.
بيشتر منابع، تعداد مجروحان اين قيام تاريخي را 125 نفر ذكر كردند كه البته نبايد از نظر دور داشت كه بسياري از مردم به دليل هراس از اينكه مجروحانشان به دست ساواك بيفتد، از انتقال آنان به بيمارستان خودداري كرده بودند.
تعداد دستگير شدگان قيام 29 بهمن تبريز نيز بين 504 تا 608 نفر متغيير بوده است.
آمار دقيق شهداي اين قيام خونين كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي به دست آمد، 14 نفر بود كه عبارتند از: محرم جبراييلي، سيدحسن جديري، محمدباقر رنجبرآذرفام، پرويز حسن زاده، بهمن اره چي، حبيب تقي نژاد شترباني، ضربعلي فتحي، محمد تجلايي، جعفر درگاهي، اصغر عليزاده شيخ احمدلو، قربانعلي شاكري، بالاآقا كشاورزي، سيدفيض صالح الوندي و غلامعلي نجفيان پور.
خبرنگار: سيديحيي مرتضائي ** انتشار: رستگار
3038/6183