كاهش سطح خزربا سرعت 100 برابراقيانوس ها

دكترهمايون خوشروان روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا افزود: با اين روند كاهش، يعني آبي كه بايد وارد خليج گرگان شود طي سال 2016 و 2017 حدود 16 ميليارد متر مكعب كسري بيلان داشت چون درياي خزر طي يك سال گذشته چهار سانتي متر افت آب داشته است.
وي ادامه داد: بنابراين اگر اين ميزان را به مساحت درياي خزر احتساب دهيم اكنون معادل 16 ميليارد متر مكعب آب كم داريم و اين آب كم يعني اثر كاملا مشخص بر روي تراز آب خليج گرگان و تالاب ميانكاله كه بايد جدي گرفته شود.
عضو هيات علمي گروه پژوهشي مديريت محيط زيست وزارت علوم تحقيقات و فناوري با اشاره به مطالعه 10 ساله خود بر روي خليج گرگان گفت: خليج گرگان اكنون در وضعيت اضطرار قرار دارد، يعني مانند بيماري است كه به اورژانس مراجعه كرده و بايد بستري شود تا بعد از ريكاوري سلامتي خود را به دست آورد اما متاسفانه عده اي از متخصصان و مديران هنوز باور ندارند كه اين بيمار به اتاق مراقبت هاي ويژه نياز دارد و آنرا را به حال خود رها كرده اند و حتي در تصميم گيري ها به گونه اي عنوان مي كنند كه فعلا فعاليتي را براي نجات خليج گرگان انجام ندهيم.
وي اظهار كرد: در اينجا دو واقعيت وجود دارد يكي اين كه درياي خزر كه منبع تامين كننده آب خليج گرگان و تالاب ميانكاله است با سرعت 100 برابر آب اقيانوس ها دچار كاهش مي شود.
عضو كميته ملي نجات خليج گرگان گفت: تا دو هفته پيش كه در منطقه بودم بيش از 90درصد تالاب ميانكاله خشك شده بود؛ همچنين خليج گرگان هم حدود 23 درصد مساحت خود را از دست داده است متاسفانه آن بخشي از خليج گرگان در حال خشك شدن است كه در منتهي اليه غربي قرار گرفته و از لحاظ اكولوژيكي يكي از مهمترين قسمت هاي خليج گرگان است.
وي افزود: اين بخش يك محيط بسيار كم عمق، غني از غلظت اكسيژن ، نور كافي و المان هايي است كه باعث مي شود يك اكوسيستم پويا باشد، در حال از بين رفتن است بنابراين اگر فرصت سوزي كنيم و مشكل خليج گرگان را حل نكنيم مي بينم كه غناي ژنتيكي اين خليج و تالاب ميانكاله خيلي سريع نابود مي شود و ديگر نمي توانيم كاري كنيم .
خوشروان كه به ارائه مقاله اي با عنوان نوسانات سطح تراز آب درياي خزر و راهكار نجات خليج گرگان در چهارمين كنفرانس بين المللي اقيانوس شناسي خليج فارس پرداخته، گفت: رسيدن خليج گرگان به اين وضعيت دو علت اصلي دارد.
وي افزود: يكي كاهش تراز آب درياي خزر كه مهمترين علت است و دوم كاهش حقابه تالاب است در واقع جلوي آبهاي شيرين در قالب آب بندها و رودخانه ها كه بايد به عنوان حقابه وارد تالاب شود گرفته شده چون يا براي پرورش ماهي يا كشاورزي استفاده مي شوند بنابراين ديگر خليج گرگان نمي تواند آبگيري كند.
خوشروان ادامه داد: بنابراين تالاب در حال از دست دادن آب شيرين خود است، از طرف ديگر هم آب درياي خزر در حال كاهش است و ديگر وارد خليج نمي شود بنابراين دو منبع ورودي آب در خليج گرگان دچار مشكل شده است.
وي افزود: بنابراين دو علت اصلي خشك شدن خليج گرگان يكي كاهش دبي رودخانه ها به علت فعاليت هاي انساني، مهار آبهاي سطحي با هدف فعاليت هاي اقتصادي و در نهايت كاهش سطح تراز آب خزر به عنوان مهمترين دلايل خشك شدن خليج گرگان است.
وي به ارائه سه راهكار در كميته ملي نجات خليج گرگان اشاره كرد و گفت: اولين راهكار لايروبي كانال هاي ورودي مانند كانال هاي آشوراده، خزيني و چوپ اوغلي به خليج است، دو كانال آشوراده و چوپ اوغلي تبادل آب را انجام مي دهند اما به علت كاهش عمق آب خزر به شدت كارايي خود را از دست داده اند، كانال خزيني هم از خليج گرگان وارد زبانه ماسه اي ميانكاله مي شود اما در نيمه راه متوقف مي شود چون درياي خزر عقب نشيني كرده و ديگر نمي تواند به درياي خزر برسد.
رييس گروه پژوهشي مديريت محيط زيست وزارت علوم تحقيقات و فناوري افزود: البته اين راهكار مردود است چون پيش بيني مي شود درياي خزر تا سال 2100 بيش از يك و نيم متر كاهش سطح تراز آب خواهد داشت بنابراين اگر آب درياي خزر تا اين اندازه پايين رود، اگر لايروبي نيز انجام شود عملا ديگري آبي نيست كه وارد خليج گرگان شود.
وي به راهكار دوم اشاره كرد و گفت: دوم بحث اين است كه بيايم با احداث يك كانال مصنوعي در بخش منتهي اليه غربي خليج گرگان در مقابل جزيره اسماعيل ساي كه شيب نسبتا مناسبي دارد، آب خزر را از اين طريق در يك فاصله يك و نيم كيلومتري وارد خليج گرگان كنيم .
وي افزود: اين موضوع هم مي تواند به صورت كوتاه مدت مشكل خليج گرگان را حل كند اما اين كانال هم اگر درياي خزر به عقب نشيني خود ادامه دهد مي تواند مشكل آفرين شود.
خوشروان اظهار كرد: سومين راهكار به نيروگاه حرارتي نكاء بر مي گردد ، به اين معنا كه نيروگاه حرارتي نكاء روزانه 10 متر مكعب بر ثانيه آب حرارتي مازاد خود را وارد درياي خزر مي كند و اكنون چون آب دريا به علت گرمايش زمين گرم شده اين آب گرم براي نيروگاه مشكل ايجاد مي كند كه پيشنهاد داديم آب نيروگاه را از طريق يك خط لوله 14 كيلومتري به بخش غربي خليج گرگان كه در حال خشك شدن است انتقال دهيم تا خليج نجات يابد.
وي افزود: اين گزينه خوبي است كه بتوانيم از طريق آب مازاد اين نيروگاه خليج گرگان را پرآب كنيم، البته اين كار خودش هم نياز به يك سري ملاحظات مهندسي دارد ما نمي توانيم آب شور خزر را بدون اين ملاحظات وارد خليج گرگان كنيم يك سري از فرايندهاي ژئوشيميايي است كه روي آب در مرحله انتقال بايد صورت گيرد تا آب ايده آل منطبق با شرايط اكولوژيك خليج گرگان وارد آن شود تا توازان آب شور و شيرين به هم نخورد.
وي ادامه داد: براي اين منظور مي توانيم با استفاده از آب حرارتي نيروگاه و رودخانه نكارود تلفيقي ايجاد كنيم تا يك آب مناسب با توجه به شوري منطقه وارد بخش غربي خليج گرگان شود تا مشكل براي حداقل يك مدت 10 ساله حل شود تا در طولاني مدت بتوانيم راهكارهاي اساسي را به كار ببريم.
وي درباره آب حرارتي نيروگاه نكاء توضيح داد: اين آبي است كه براي خنك شدن توربين ها استفاده مي شود و آبي پاك است فقط حرارت آن بالا است كه در اين فاصله 14 كيلومتري طول كانال انتقال خنك مي شود و با فرايندي شوري را هم كاهش مي دهيم .
عضو كميته ملي نجات خليج گرگان گفت: اما متاسفانه هنوز مجريان امر به اين باور نرسيده اند كه از اين راه مي توان مشكل را حل كرد.
وي اظهار كرد: اعضاي كميته ملي نجات خليج گرگان هنوز به اين راهكار جوابي نداده اند و مي گويد نياز به مطالعات بيشتري دارد اما مي دانيم هرچقدر زمان را از دست بدهيم به ضرر ما خواهد بود.
وي گفت: يكي ديگر از نگراني ها از خشك شدن خليج گرگان ورود ريزگردها است يعني اگر بخش غربي خليج خشك شود و رطوبت خود را از دست بدهد ريزگردها جان كشاورزي سه استان گلستان، مازندران و گيلان را تهديد مي كند.
علمي 9014**1440