به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، پادشاهی عربستان سعودی یك بار دیگر طی دو سال گذشته تغییرات گسترده ای را در رده های ارشد مدیریتی این كشور تجربه كرد؛ تغییراتی كه این بار در حوزه نظامی انجام شده و به عزل و نصب هایی در میان فرماندهان ارشد نیروهای مسلح انجامیده است.
«سلمان بن عبدالعزیز» پادشاهی عربستان روز سه شنبه هشتم اسفندماه طی احكامی سلطنتی ارتشبد «عبدالرحمن بن صالح البنیان» رئیس ستاد مشترك ارتش این كشور را بركنار و «فیاض الرویلی» را به جای او منصوب كرد.
دامنه این تغییرات به مقام های ارشد دیگر نیروهای ارتش عربستان نیز كشیده شده است. بر اساس حكم ملك سلمان، «تركی بن بندر بن عبدالعزیز» به فرماندهی نیروی هوایی و «فهد بن عبد الله المطیر» به فرماندهی نیروی زمینی منصوب شده‌اند. همچنین پادشاه «فهد بن تركی» را به عنوان فرمانده نیروهای مشترك این كشور تعیین كرد. «جارالله بن محمد العلویی» نیز با ارتقا به درجه سپهبدی، به فرماندهی نیروهای موشك‌های استراتژیك منصوب شده است.
این تغییرات به گفته رسانه های رسمی سعودی در چارچوب سند تحول در وزارت دفاع عربستان انجام شده است. پادشاه همچنین طی حكمی سند توسعه وزارت دفاع به ریاست «محمد بن سلمان» را امضا كرد.
**زمینه سازی نظامی برای ولیعهد سعودی
جا به جایی مناصب ارشد نظامی در پادشاهی عربستان سعودی در حالی رخ داده است كه از دید ناظران «محمد بن سلمان» ولیعهد و وزیر دفاع این كشور در پشت پرده این تغییرات قرار دارد.
از دید برخی ناظران عزل و نصب های نظامی را باید در چارچوب بزرگتر زمینه چینی برای كسب قدرت از سوی بن سلمان تفسیر كرد. ملك سلمان كه از سال 2015 پسر جوان خود را به سمت وزارت دفاع گمارده و سكان اداره نیروهای مسلح این كشور را به او سپرده بود، در خرداد 96 او را به ولیعهدی منصوب كرد و اختیاراتش را افزایش داد.
از آن پس اقدامات بسیاری در هیات حاكمه عربستان صورت گرفت تا زمینه های پادشاهی پسر 31 ساله ملك سلمان فراهم شود.
در آبان ماه بود كه خبر صدور حكم بركناری دو تن از مقام‌های كلیدی در سازوكار تصمیم سازی و سیاست‌گذاری و حدود یازده تن از شاهزادگان، ده ها تن از وزیران فعلی و پیشین آن كشور در قالب طرح مبارزه با فساد همه را متعجب كرد.
وارث تاج و تخت سعودی از این طریق بسیاری از مدعیان قدرت را از گردونه اصلی سیاست در عربستان خارج كرد. بسیاری از تحلیلگران تغییرات كنونی در وزارت دفاع عربستان را تداوم سیاست حذف مخالفان و رقیبان در عرصه نظامی ارزیابی می كنند.
از نظر كارشناسان، این اصلاحات اهداف استراتژیكی را دنبال می كند. ولیعهد در حال حذف لایه هایی از مقامات در حوزه سیاسی و نظامی است كه مورد اعتماد او نیستتند و قصد دارد كسانی را جایگزین كند كه وفاداری بیشتری به او نشان می دهند. حذف لایه های مزبور و جایگزینی آنها با بروكرات هایی كه وفاداری بیشتری به او نشان می دهند، در دستور كار محمد بن سلمان قرار دارد.
با توجه به حجم گسترده نارضایتی ها از شیوه های مدیریت سیاسی و نظامی كشور به ویژه در عرصه منطقه ای در میان افكار عمومی و مقام های ارشد عربستان، ولیعهد به حذف افرادی كمر بسته كه اعتماد او را جلب نمی كنند. پادشاه و ولیعهد عربستان در چنین شرایطی، از احتمال كودتای برخی نظامیان واهمه دارند و به دنبال جایگزینی افراد حلقه به گوشی می گردند كه نه تنها قدرت یابی ولیعهد را با چالشی مواجه نكنند، بلكه اسباب پادشاهی او را هم فراهم كنند.
این، همان مساله ای است كه از دید تیزبین مقام های جمهوری اسلامی ایران پنهان نمانده است. «حسین دهقان» مشاور رهبر جمهوری اسلامی و وزیر دفاع پیشین كشورمان، دو روز پیش فرامین پادشاه عربستان سعودی در بركناری فرماندهان عالی‌رتبه این كشور را تلاشی برای یكدست‌سازی حاكمیت جهت به سلطنت رسیدن محمد بن سلمان عنوان كرد. به گفته دهقان، در این راستا هر كسی كه احتمال می‌رود نسبت به حاكمیت فعلی عربستان وفاداری ندارد یا به سمت شاهزاده‌های دیگر گرایش پیدا خواهد كرد كنار گذاشته می‌شود.
**ناكامی در جنگ یمن و فرافكنی مسوولیت وزیر دفاع
در حالی اغلب تحلیلگران هدف از عزل و نصب های سیاسی را هموارسازی مسیر دستیابی به قدرت مطلق ولیعهد ارزیابی می كنند كه برخی ناظران از مواهب دیگر این تغییرات برای ولیعهد پرده بر می دارند.
محمد بن سلمان از سال 2015 كه زمام امور نظامی عربستان را به واسطه پست وزارت دفاعی خود در دست گرفت، حمله به یمن را به منظور بازگرداندن مشروعیت به دولت مستعفی «عبدربه منصور هادی» كلید زد.
ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی و حمایت آمریكا، جنگی تمام عیار را علیه مردم یمن به راه انداخت. عملیات «طوفان قاطعیت» كه قرار بود طی سه ماه طومار نیروهای انصارالله را در هم بپیچد، به جنگی فرسایشی بدل شده و جز ناكامی و هزینه های هنگفت برای عربستان ثمری نداشته است. حتی این روزها پایتخت عربستان هم در تیررس موشك های نیروهای انصارالله قرار دارد.
از سوی دیگر بر اساس گزارش های سازمان ملل، یمن در بحران گسترده ای از قحطی، جنگ و بیماری به سر می برد. ادامه حملات هوایی نیروهای ائتلاف و سال ها تحریم علیه این كشور فقیر عربی، فاجعه ای گسترده را در آن رقم زده است و مسوول این همه ویرانی و مصیبت كسی نیست جز ولیعهد عربستان.
به گفته تحلیلگران، ولیعهد با بركناری فرماندهان ارشد نظامی، به دنبال فرافكنی مسوولیت ناكامی در یمن است. او می خواهد با مقصر جلوه دادن مقام های ارشد نظامی، چهره خود را برای به دست آوردن وجهه پادشاهی عاری از خطا و اشتباه نگه دارد.
حتی به گفته برخی ناظران ممكن است وزیر دفاع با تغییر كلان در مدیریت نظامی كشور، به دنبال تغییر جدی استراتژی جنگ در یمن باشد. با توجه به سفر هفته آینده محمد بن سلمان به لندن، پاریس و واشنگتن، زلزله نظامی در عربستان می تواند به ولیعهد این توانایی را بدهد كه متحدان غربی را قانع كند كه در تلاش است تا شرایط را در یمن بهبود بخشد.
مشاوران ولیعهد عربستان سعودی، احتمال برگزاری تظاهرات در جریان سفر ولیعهد سعودی به لندن را كه با هدف محكوم كردن دولت انگلیس بخاطر حمایت از عربستان سعودی در بمباران های یمن صورت می گیرد، با نگرانی دنبال می كنند و شاید با این جابجایی ها قصد دارند تیغ تیز انتقادها را كند كنند.
این در حالی است كه برخی رسانه های غربی علت اصلی تغییرات در وزارت دفاع را ارتقای كارایی آن عنوان می كنند. به نوشته روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» محمد بن سلمان پیشتر آشكارا در مورد لزوم بهبود عملكرد وزارت دفاع متناسب با تجهیزات نظامی گران قیمتی كه پادشاهی عربستان خریداری كرده است سخن گفته بود.
او دو سال پیش در مصاحبه ای تلویزیونی اظهار داشت: قابل قبول نیست كه كشور ما چهارمین كشور بزرگ دنیا از نظر صرف هزینه های نظامی باشد، ولی ارتش ما از نظر توانمندی نظامی دررتبه بیستم دنیا قرار گیرد.
به نوشته این روزنامه، اصلاحات تنها به خاطر نیاز به افزایش كارایی و بهره وری ارتش انجام شده است و ضرورت بازبینی در نحوه اداره وزارت دفاع و مدیریت آن، این عزل و نصب ها را موجب شده است.
**دیگر تغییرات در حكم تازه ملك سلمان
فرمان سلطنتی اخیر ملك سلمان به وزارت دفاع محدود نماند و دیگر نهادهای سیاسی و حكومتی این كشور را هم دربرگرفت. بر اساس این دستور، «فیصل بن فهد بن مقرن بن عبدالعزیز» به عنوان معاون امیر منطقه «حائل» و «سلطان بن احمد بن عبدالعزیز» نیز به عنوان مشاور دیوان ملكی منصوب شد. پادشاه عربستان همچنین استاندار «الجوف» را عزل و «فهد بن بدر» را به عنوان وزیر مشاور خود تعیین كرد. او «سلطان بن احمد» را هم به سمت مشاور دیوان پادشاهی گمارد. ملك سلمان همچنین «احمد السالم» معاون وزیر كشور را عزل كرد و «خالد بیاری» به عنوان معاون نیروهای مشترك در امور اجرایی تعیین شد.
همچنین شماری به عنوان معاون جدید وزیران در وزارتخانه‌های امور اقتصادی و امنیتی تعیین شدند. در این چارچوب پادشاه عربستان درحكمی، «تماضر الرماح» را به عنوان نخستین زن در دولت عربستان و به عنوان معاون وزیر كار و توسعه اجتماعی تعیین كرد. او اكنون بالاترین مقام رسمی را در میان زنان عربستانی دارد. به باور تحلیلگران، با توجه به آزادی های كه در ماه های اخیر به زنان عربستانی داده شده است، این انتصاب را می توان نشانه دیگری از تعهد ولیعهد به ایجاد تحمل پذیری اجتماعی بیشتر و مدرن سازی پادشاهی محافظه كار تعبیر كرد.
بنابراین پادشاهی عربستان از این عزل و نصب ها اهدافی چندوجهی را دنبال می كند كه مقدمه چینی برای پادشاهی ولیعهد و زمینه سازی برای كاهش موج مخالفت های داخلی و بین المللی با سیاست های تجاوزكارانه عربستان در منطقه را می توان مهمترین آنها دانست.
پژوهشم**9275**9279
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- دگرگونی های اخیر در رده های بالای ارتش سعودی، با اهدافی چندگانه صورت می گیرد. پایان دادن به مقاومت ها در برابر ولیعهد جوان عربستان و فرافكنی مسوولیت شكست در جنگ یمن را می توان از مهمترین اهداف آن دانست.
