پرواز صادرات از باند دلا‌ر

در ادامه اين گزارش مي خوانيم: اين رقم نسبت به بهمن سال گذشته بيش از 86 درصد و نسبت به ماه گذشته (دي‌ماه)، 53 درصد رشد داشته است. اين جهش صادراتي منجر به مثبت شدن تراز تجاري كشور در بهمن‌ماه شده و آن را به يك ميليارد و 226 ميليون دلار رسانده است. اين در حالي است كه در دي‌ماه تراز تجاري كشور منفي يك ميليارد و 262 ميليون دلار ثبت شده بود. حجم تجارت خارجي در 11 ماه منتهي به بهمن امسال 89 ميليارد و 347 ميليون دلار ثبت شده است.

كارشناسان در تحليل جزئيات آماري تجارت خارجي كشور بر اين نكته اشاره مي‌كنند كه با وجود نوساني بودن قيمت ارز در بهمن‌ماه، اما افزايش نسبي آن در اين ماه، اثرش را روي صادرات گذاشته و آمارهاي گمرك شهادت مي‌دهند بين نرخ ارز و ميزان صادرات غيرنفتي كشور رابطه مستقيمي وجود دارد. در واقع تعديل تدريجي نرخ ارز براساس مابه‌التفاوت تورم داخلي و تورم جهاني در صورت اجرا، مي‌تواند موجب گسترش صادرات و توان‌بخشي رقابت با محصولات خارجي باشد. اين در حالي است كه تصميمات غلط در مساله ارز، عملا منجر به واردات مازاد مي‌شود و كالاهاي خارجي را جايگزين توليد داخل خواهد كرد.

** پرواز صادرات از باند دلا‌ر
دومين ماه زمستان در حالي سپري شد كه آمارهاي تجارت خارجي متفاوت از ماه‌هاي گذشته بود. رشد چشمگير صادرات و تراز مثبت تجاري در اين ماه، ركورد جديدي را در صادرات ماه به ماه امسال ثبت كرده است. سبقت صادرات از واردات در بهمن ماه موجب مثبت شدن تراز تجاري به رقم يك ميليارد و 226 ميليون دلار شده است. از سوي ديگر شاهد رشد بيش از 53 درصدي صادرات اين ماه نسبت به ماه گذشته بوديم و افت بيش از 7 درصدي نيز در واردات رقم خورده است. بررسي آمار كل تجارت خارجي از ابتداي امسال تا انتهاي بهمن نشان مي‌دهد كه صادرات، رشد حدود 5 درصدي را تجربه كرده است. اما به‌دليل آمار و ارقامي كه پيش از اين در تجارت ماه‌هاي گذشته رقم خورده، تراز تجاري 11 ماه منتهي به بهمن همچنان منفي است. به هر حال بررسي‌ها نشان مي دهد روند رو به بهبود صادرات كه در ماه گذشته هم وجود داشت، در اين ماه نيز تداوم يافته است.

كارشناسان درباره افزايش صادرات ايران در دو ماه اخير عنوان مي‌كنند كه افزايش نرخ ارز مهم‌ترين عامل رشد صادرات به لحاظ ارزش در اين دو ماه است. بنابراين دور از ذهن نيست كه به‌واسطه جهش ارزي بهمن ماه، ارزش صادرات نيز رشد داشته باشد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در بهمن ماه بيشترين جهش ارزي در بازار رقم خورده و اين امر توانسته تاثير خود را در صادرات نشان دهد. آمار تجارت خارجي منتشر شده از سوي گمرك نشان مي‌دهد در يازده ماه منتهي به بهمن سال‌جاري، 33 ميليون و 933 هزار تن كالا به ارزش 47 ميليارد و 657 ميليون دلار به كشور وارد شده و رشد حدود 13 درصدي را به لحاظ وزني و رشد حدود 24 درصدي را به لحاظ ارزشي نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به‌دنبال داشته است.

صدور كالا نيز با ثبت رشد ارزشي حدود 5 درصدي و رشد وزني حدود يك درصدي نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته روبه‌رو بوده كه بر اين اساس، 117 ميليون و 959 هزار تن كالا به ارزش 41 ميليارد و 690 ميليون دلار صادرات در يازده ماه منتهي به بهمن امسال رقم خورده است. تراز تجاري در مدت زمان مذكور به نفع واردات (تراز منفي) و معادل 5 ميليارد و 967 ميليون دلار بوده و حجم تجارت خارجي به 89 ميليارد و 347 ميليون دلار رسيده است. اين درحالي است كه تراز تجاري يازده ماه منتهي به بهمن سال 95 مثبت و معادل يك ميليارد و 166 ميليون دلار بوده است.

** در بهمن ماه چه گذشت؟
بررسي‌هاي آماري نشان مي‌دهد در بهمن ماه امسال صادرات روزهاي خوبي را سپري كرده است و نه‌تنها نسبت به ماه قبل، بلكه نسبت به سال گذشته، صدور كالا رشد قابل‌توجهي داشته است. ارزش صادرات در بهمن ماه امسال 6 ميليارد و 78 ميليون دلار بوده و ارزش واردات به 4 ميليارد و 852 ميليون دلار رسيده است. بنابراين تراز تجاري كشور در يازدهمين ماه سال، مثبت يك ميليارد و 226 ميليون دلار است. اين درحالي است كه تراز تجاري در ماه گذشته منفي يك ميليارد و 262 ميليون دلار بود كه اين امر نشان مي‌دهد صادرات در بهمن نسبت به دي ماه رشد بيش از 53 درصدي را تجربه كرده كه ركورد جديدي را از ابتداي امسال در اين بخش تجارت خارجي به‌ثبت رسانده است. اما واردات در بهمن نسبت به دي ماه با افت بيش از 7 درصدي روبه‌رو بوده است. آمارهاي بهمن سال گذشته نشان مي‌دهد صادرات در ماه يازدهم سال 95 ارزشي معادل 3 ميليارد و 262 ميليون دلار داشته و واردات هم 3 ميليارد و 447 ميليون دلار بوده است. بنابراين تراز تجاري در اين ماه منفي 184 ميليون دلار رقم خورده است. اين آمارها نشان مي‌دهد در بهمن ماه امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل (بهمن 95) صادرات از رشد ارزشي بيش از 86 درصدي برخوردار بوده و واردات نيز رشد حدود 41 درصدي را نسبت به بهمن سال گذشته تجربه كرده است.

** عمده اقلام صادراتي
تركيب نقش‌آفرينان اصلي صادرات در يازده ماه منتهي به بهمن نسبت به 10 ماه منتهي به دي متفاوت است. گاز طبيعي مايع شده درحالي عنوان دومين قلم صادراتي يازده ماه منتهي به بهمن را از آن خود كرده كه در 10 ماه منتهي به دي جايي در عمده اقلام صادراتي نداشت. در ازاي آن سنگ‌آهن هماتيت دانه‌بندي كه در آمارهاي 10 ماه منتهي به نخستين ماه فصل زمستان جزو اقلام عمده صادراتي بود، در آمار جديد جزو 5 قلم عمده نيست.

اقلام عمده صادراتي در يازده ماه منتهي به بهمن 96 شامل ميعانات گازي به ارزش 6 ميليارد و 330 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 15 درصد، گاز طبيعي مايع شده به ارزش 2 ميليارد و 509 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 6 درصد، پروپان مايع شده به ارزش يك ميليارد و 338 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 3 درصد، متانول به ارزش يك ميليارد و 77 ميليون دلار و سهم ارزشي حدود 2.5 درصد و روغن‌هاي سبك و فرآورده‌ها به جز بنزين به ارزش يك ميليارد و 67 ميليون دلار و سهم ارزشي حدود 2.5 درصد است. آمارهاي صادرات قطعي به تفكيك ميعانات گازي، پتروشيمي و ساير كالا در يازده ماه منتهي به دي نيز حكايت از آن دارد كه در اين مدت 35 ميليون و 448 هزار تن از اين كالا به ارزش 14 ميليارد و 222 ميليون دلار، سهم ارزشي بيش از 34 درصد و سهم وزني بيش از 30 درصد را از كل صادرات به خود اختصاص داده است. همچنين صادرات اين كالا نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته با افت وزني بيش از 6 درصد و افت ارزشي بيش از 4 درصد روبه‌رو بوده است. صادرات 15 ميليون و 796 هزار تن ميعانات گازي به ارزش 6 ميليارد و 330 ميليون دلار نيز در يازده ماه منتهي به بهمن، سهم ارزشي بيش از 15 درصد و سهم وزني بيش از 13 درصد از كل صادرات را براي اين كالا رقم زده است. اما صدور ميعانات گازي نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزني افت بيش از 7 درصد و به لحاظ ارزشي افت بيش از 5 درصد را تجربه كرده است. اما سهم بيش از 50 درصدي از ارزش كل صادرات و سهم حدود 56.5 درصدي از وزن كالاهاي صادراتي متعلق به ساير كالاها است. در يازده ماه منتهي به بهمن، 66 ميليون و 715 هزار تن از اين گروه كالايي به ارزش 21 ميليارد و 138 ميليون دلار به بازارهاي مختلف صادر شده است. صدور اين كالاها نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته هم به لحاظ وزني رشد حدود 15 درصدي را تجربه كرده و هم به لحاظ ارزشي بيش از 14 درصد افزايش داشته است.

** تغيير در تركيب مقاصد صادراتي
چين، امارات، عراق، تركيه و كره‌جنوبي مهم‌ترين مقاصد صادراتي ايران در 11 ماه منتهي به بهمن هستند. اين درحالي است كه در 10 ماه منتهي به دي، در تركيب بازارها به‌جاي تركيه، هند قرار گرفته بود. براساس آمارهاي منتشر شده از سوي گمرك ايران، 31 ميليون و 472 هزار تن كالاي ايراني به ارزش 8 ميليارد و 229 ميليون دلار به بازارهاي چين تزريق شده است. سهم وزني كالاهاي صادراتي به چين حدود 27 درصد و سهم وزني آن حدود 20 درصد است. صادرات به چين در مدت زمان مورد بررسي نسبت به مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزني افت بيش از 5 درصدي و به لحاظ ارزشي رشد بيش از 11 درصدي را در كارنامه صادراتي كشور ثبت كرده است. از ابتداي امسال تا پايان بهمن ماه 16 ميليون و 41 هزار تن كالاي ايراني به ارزش 5 ميليارد و 862 ميليون دلار به مقصد امارات صادر شده كه سهم حدود 14 درصدي در وزن و سهم بيش از 14 درصدي در ارزش را به‌دنبال داشته است. اما صادرات به اين كشور نسبت به‌مدت زمان مشابه سال گذشته، به لحاظ وزني افت حدود 7 درصدي و به لحاظ ارزشي افت بيش از 14 درصدي را تجربه كرده است. عراق سومين مقصد صادرات كالاهاي ايراني است كه براساس آخرين آمار، 11 ميليون و 560 هزار تن كالا به ارزش 5 ميليارد و 578 ميليون دلار را از ايران خريداري كرده است. سهم وزني اين بازار از كل صادرات حدود 10 درصد و سهم ارزشي آن بيش از 13 درصد است. صدور كالا به عراق نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزني با افت بيش از 12 درصد مواجه بوده و به لحاظ ارزشي رشد نيم درصدي را به ثبت رسانده است. تركيه نيز براساس آخرين آمار در جمع مقاصد عمده صادراتي جاي گرفته و خريدار 12 ميليون و 617 هزار تن كالا به ارزش 3 ميليارد و 874 ميليون دلار از ايران بوده است. سهم اين كشور از كل وزن صادرات حدود 11 درصد و از كل ارزش آن بيش از 9 درصد است. صادرات به تركيه در 11 ماه منتهي به دي سال‌جاري نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشي رشد حدود 31 درصد و به لحاظ وزني رشد بيش از 28 درصد داشته است. همچنين 9 ميليون و 9 هزار تن كالا به ارزش 3 ميليارد و 797 ميليون دلار به كره‌جنوبي صادر شده و سهم وزني حدود 8 درصد و سهم ارزشي بيش از 9 درصد از كل صادرات را عايد اين كشور كرده است. رشد بيش از 45 درصدي در وزن و رشد بيش از 41 درصد در ارزش نيز حاصل عملكرد صادركنندگان در 11 ماه منتهي به بهمن امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در اين بازار است. متوسط قيمت هر تن كالاي صادراتي 353 دلار بوده كه نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته بيش از 4 درصد افزايش داشته است.

** اقلام وارداتي؛ كشورهاي واردكننده
تركيب كالاهاي عمده وارداتي به كشور در 11 ماه منتهي به بهمن سال‌جاري نسبت به 10 ماه منتهي به دي تفاوتي نداشته است. براساس آخرين آمار منتشر شده از سوي گمرك اقلام عمده وارداتي در يازده ماه منتهي به بهمن امسال شامل «قطعات منفصله جهت توليد اتومبيل‌سواري رديف 8703 بنزيني با حجم سيلندر 2000سي‌سي با ساخت داخل 14 تا كمتر از 30 به استثناي لاستيك» به ارزش يك ميليارد و 573 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 3درصد، «ذرت دامي» به ارزش يك ميليارد و 434 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 3 درصد، «برنج» به ارزش يك ميليارد و 26 ميليون دلار و سهم ارزشي بيش از 2 درصد، «لوبياي سويا» به ارزش 838 ميليون دلار و سهم ارزشي حدود 2 درصد و «وسايل نقليه موتوري با حجم سيلندر 1500 تا 2000 سي‌سي به‌جز آمبولانس و هيبريدي» به ارزش 739 ميليون دلار و سهم ارزشي حدود 2 درصد بوده است.

ميزان واردات به تفكيك پنج كشور عمده طرف معامله در يازده ماه منتهي به بهمن سال‌جاري نشان مي‌دهد چيني‌ها 4 ميليون و 232 هزار تن كالا را به ارزش 11 ميليارد و 534 ميليون دلار به ايران فروخته‌اند و با اين حجم مبادله توانسته‌اند سهم بيش از 12 درصدي به لحاظ وزن و سهم بيش از 24 درصدي به لحاظ ارزش را از آن خود كنند. واردات از چين نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته بيش از 8 درصد در وزن و بيش از 22 و نيم درصد در ارزش رشد داشته است. همچنين 5 ميليون و 739 هزار تن كالا به ارزش 8 ميليارد و 759 ميليون دلار از امارات به ايران وارد شده و سهم ارزشي بيش از 18 درصد و سهم وزني حدود 17 درصد را از كل واردات به اين كشور تخصيص داده است. واردات ايران از امارات در يازده ماه منتهي به بهمن امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، از نظر وزني بيش از 33 درصد و از نظر ارزشي حدود 51 درصد رشد داشته است.

واردات يك ميليون و 338 هزار تن كالا به ارزش 3 ميليارد و 292 ميليون دلار از كره‌جنوبي در مدت زمان موردبررسي، موجب شده تا سهم وزن كالاهاي وارداتي كره‌اي از كل واردات، حدود 4 درصد و سهم ارزش آنها از كل ارزش واردات حدود 7 درصد باشد. رشد بيش از 2 درصدي در وزن كالاها و رشد بيش از 8 درصدي در ارزش آنها نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حاصل عملكرد فروشندگان كره‌اي در تجارت با ايران است. يك ميليون و 670 هزار تن كالا به ارزش 2 ميليارد و 863 ميليون دلار در يازده ماه منتهي به بهمن سال‌جاري از تركيه به ايران وارد شده كه سهم وزني حدود 5 درصد و سهم ارزشي بيش از 6 درصد از كل واردات را به خود اختصاص داده است. واردات كالا از تركيه به لحاظ وزني با رشد بيش از 17 درصد و به لحاظ ارزشي با رشد حدود 19 و نيم درصدي نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته مواجه است. آلمان تنها كشور اروپايي است كه در جمع عمده‌ترين طرف‌هاي معامله ايران قرار دارد. آلماني‌ها توانسته‌اند 835 هزار تن كالا به ارزش 2 ميليارد و 641 ميليون دلار را به ايراني‌ها بفروشند و سهم بيش از 2 درصدي در وزن و سهم حدود 5.5 درصدي در ارزش كل واردات را به خود اختصاص دهند. وزن كالاهاي وارداتي از آلمان در مدت زمان مورد بررسي نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود 4 درصد افت داشته و ارزش آنها در همين بازه زماني با 21 درصد رشد همراه بوده است. متوسط قيمت هر تن كالاي وارداتي 1404 دلار بوده كه نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل بيش از 9 درصد افزايش در ارزش دلاري داشته است.

*منبع: روزنامه دنياي اقتصاد؛ 1396،12،16
**گروه اطلاع رساني**1699**2002