تب «آلودگی هوا» سرد شده و فرارسیدن بهار تهران را از بحران آلودگی هوا نجات داده است. همزمان با سال جدید، اولین تولیدات موتورسیكلت های برقی داخلی نیز وارد بازار می شود؛ نسخه ای كه گفته شده می تواند درد آلودگی هوای تهران را تا حدی تسكین دهد.
كلانشهر تهران امسال 106 روز آلوده را از سر گذرانده است؛ 19 روز آلوده بیشتر از پارسال.
بر اساس فهرست یا سیاهه انتشار (emission inventory)تهران، 85 درصد آلودگی هوای پایتخت ناشی از منابع متحرك است كه سهم موتورسیكلت های بنزینی 18 درصد از آن است.
آنطور كه شركت كنترل كیفیت هوای تهران اعلام كرده، برخلاف تصور عموم كه گمان می كنند خودروها سهم بیشتری در آلودگی هوا دارند، موتورسیكلت ها در جدول متهمان آلودگی هوا صدرنشین هستند و با اندازه ای كوچك بیش از یك چهارم آلودگی هوای تهران را تولید می كند.
با وجود تولید خودروها با استاندارد بسیار پایین (یورو 2) باز هم میزان آلودگی هر موتورسیكلت بنزینی چهار برابر بیشتر از اتومبیل است؛ چرا كه به واكنش گر شیمیایی مجهز نیستند و در نتیجه گاز ناشی از احتراق این موتورها وارد هوا می شود.
عمده آلودگی تولیدی از موتورسیكلت ها منوكسیدكربن ،ذرات معلق و هیدروكربن های خام هستند كه به شدت بر سلامت شهروندان تاثیر گذار است.
شهرداری تهران تعداد موتورسیكلت ها را بیش از سه میلیون دستگاه برآورد كرده كه بیش از 95 درصد آنها بنزینی هستند. این موتورها بیش از 3.2 میلیون تن آلودگی هوا تولید و 67 هزار تصادف جرحی خسارتی بر تهران تحمیل می كنند و هر كدام 12.6 دسی‌بل بالاتر از حد مجاز آلودگی هوا دارند.
*موتورهای برقی به جای بنزینی
معاون نظارت و پایش اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: برای جایگزینی موتورسیلكت های برقی جلسات متعددی برگزار شده و فرآیند سرمایه گذاری برای تولید این موتورسیكلت ها در حال طی شدن است.
محمد رستگاری اظهار كرد: موتورهای برقی تولید خارج اكنون به صورت محدود در بازار عرضه می شوند.
وی گرانی موتورسیكلت های برقی و اختلاف قیمت آنها با نوع بنزینی را از عوامل استقبال كم متقاضیان از این وسیله نقلیه دانست.
رستگاری با اشاره به قانون هوای پاك تاكید كرد: با توجه به اینكه بر اساس مصوبه دولت شماره گذاری موتورسیكلت های كاربراتوری متوقف شده، از این پس خرید و فروش موتورسیكلت های برقی توجیه اقتصادی خواهد داشت.
*ورود 7 هزار موتور برقی
رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران نیز از تولید هفت هزار دستگاه موتورسیكلت برقی برای نخستین بار در كشور تا پایان امسال خبر داد.
حمیدرضا پورسعید با اشاره به مصوبه كارگروه آلودگی هوای تهران در زمینه جایگزینی موتورسیكلت های بنزینی اظهار كرد: سه شركت تا كنون متقاضی تولید موتورسیكلت برقی هستند كه برای یكی از آنها پروانه تولید صادر شده است.
وی افزود: این شركت 2 هزار دستگاه موتورسیلكت برقی تولید كرده و به تازگی استاندارد آنها را نیز اخذ كرده است و مقرر شده تا پایان سال تولید خود را به هفت هزار دستگاه (با رعایت استانداردها) برساند.
پورسعید اظهار كرد: با توجه به ممنوعیت صدور جواز تاسیس واحدهای صنعتی در محدوده 120 كیلومتری تهران، صدور مجوز با موانعی روبروست كه در این زمینه در حال مذاكره با سازمان حفاظت محیط زیست هستیم.
وی تاكید كرد: برای تشویق مردم به استفاده از موتورسیكت برقی باید زیرساخت های لازم به ویژه ایستگاه های شارژ باتری در تهران ساخته شود.
پورسعید نیز تفاوت زیاد قیمت موتورسیكلت های برقی و بنزینی را مهمترین دلیل عدم استقبال شهروندان از آنها دانست و افزود: دادن تسهیلات می تواند انگیزه شهروندان را برای استفاده از موتورسیكلت های برقی افزایش دهد.
وی با اشاره به اینكه موتورسیلكت در شهر تهران بیشتر به عنوان ابزار كار و برای حمل و نقل افراد و بار استفاده می شود، گفت: موتورسیكلت های برقی برای تردد در مسیرهای شیبدار تهران ضعیف هستند كه باید با توجه به این مساله موتورسیلكت های جدیدی متناسب با شرایط شهر ساخته شود، البته نوع برقی برای تردد شخصی افراد قابل استفاده است.
پورسعید، درباره ممنوعیت تولید موتورسیلكت های بنزینی از مهر ماه امسال نیز اظهار كرد: بعد از این تاریخ درخواستی برای تولید كاربراتوری ها نداشتیم و فقط موتورسیكلت انژكتوری تولید شده است.
*بودجه برای یك دهم برنامه
شهرداری تهران سوم بهمن ماه امسال برنامه پیشنهادی كاهش آلودگی هوای شهر را رونمایی كرد.
این طرح قرار است با سرمایه گذاری هفت هزار و 500 میلیارد تومان در مدت چهار سال، نشر آلاینده ها را به میزان 55 درصد و سایر آلاینده های گازی را به میزان 45 درصد كاهش دهد.
در این برنامه برای جایگزینی 800 هزار دستگاه موتورسیكلت بنزینی با برقی برنامه ریزی شده است. در سال اول 100 هزار دستگاه، سال دوم 200 هزار دستگاه، سال سوم و چهارم 250 هزار دستگاه. هزینه سال اول این برنامه 750 میلیارد تومان و در مجموع 6 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
این در حالیست كه عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران می گوید: در بودجه سال آینده شهرداری 187 میلیارد تومان اعتبار برای تسهیل حمل و نقل مصوب شده كه شامل جایگزینی یك هزار و 600 دستگاه ون، 550 اتوبوس و 10 هزار دستگاه موتورسیكلت است و مقرر شده 50 درصد قیمت این موتورسیكلت ها به صورت تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
زهرا نژادبهرام با اشاره به اینكه موتورسیكلت ها منشا آلودگی هوا و آلودگی صوتی در تهران هستند، افزود: برآوردهای اولیه در سال های گذشته موتورسیكلت های بنزینی تهران را در حدود یك میلیون دستگاه دانسته اما آمارهای فعلی تردد 2.5 تا سه میلیون دستگاه را نشان می دهد، كه با توجه به سهم بالای موتورسیكلت ها در آلودگی هوا مساله بسیار جدی است.
وی گفت: شهرداری تهران از سال 93 برای حمایت از موتورسیكلت های برقی برنامه ریزی و لایحه ای به شورای شهر ارائه كرده بود كه این لایحه در سال 95 در شورا تصویب و بر اساس آن مقرر شد، منطقه 12 شهر تهران به عنوان پایلوت برای راه اندازی ایستگاه های شارژ رایگان انتخاب شود چراكه به دلیل محدودیت ترافیكی، خودروها كمتر به این منطقه وارد می شوند.
نژادبهرام تصریح كرد: از این طرح استقبال خوبی نشد و ساخت ایستگاه های شارژ رایگان در مرحله جانمایی متوقف ماند كه امیدواریم با مصوبه امسال شورای شهر این طرح اجرایی شود.
وی با بیان اینكه موتورسیكلت ها اغلب برای حمل و نقل بار و مسافر در تهران استفاده می شود، اظهار كرد: یكی از موانع استفاده از موتورسیكلت های برقی شرایط جغرافیایی این شهر است، زیرا موتورسیكلت های برقی شتاب لازم را برای تردد در مناطق شیب دار تهران ندارند.
به گفته وی، قیمت موتورسیكلت های برقی گران و در حدود 12 میلیون تومان است كه فاصله زیادی با موتورهای كاربراتوری 2 میلیون تا 2.5 میلیون تومانی دارد و این اختلاف قیمت باعث می شود كه استقبال از آنها كم باشد.
*چالش های مدیریت چند پاره
به گفته نایب رییس شورای اسلامی شهر تهران، اگر چه تصویب قانون هوای پاك یك اتفاق مبارك بود اما آنچه در این قانون قید شده از جمله عدم تولید موتورسیكلت های بنزینی و ممنوعیت شماره گذاری آنها و الزام معاینه فنی فقط شامل ممنوعیت هاست در حالی كه طرح جایگزینی موتورسیكلت های برقی نیازمند حمایت جدی و دولت باید اقداماتی را انجام دهد.
وی تاكید كرد: حمایت از جایگزینی موتورسیكلت های برقی یك اقدام اجتماعی به شمار می رود و نیاز به اعمال سیاست های تشویقی و همراهی دولت دارد، بنابراین انتظار داریم دولت در زمینه پرداخت تسهیلات وارد عرصه شود؛ البته این حمایت ها نباید فقط مالی باشد بلكه ارائه خدمات به مالكان موتورسیكلت های برقی به طور مثال از ظرفیت های وزارت رفاه و یا وزارت بهداشت، می تواند راهگشا باشد.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به راه اندازی سامانه ثبت نام متقاضیان موتورسیكلت برقی برای پرداخت یارانه از سوی شهرداری، اظهار كرد: توان شهرداری تهران در پرداخت یارانه و تسهیلات محدود است از سوی دیگر شورای شهر و شهردار تهران، تنها چند ماه است كه كار خود را آغاز كرده اند و پیگیری مصوبات در دستوركار جدی قرار دارد.
وی چالش اصلی محقق نشدن بسیاری از برنامه ها را نبود مدیریت یكپارچه شهری و تعدد مراكز تصمیم گیری دانست و گفت: در تهران با هر مشكل جدی كه روبرو می شویم در نهایت به این نقطه می رسیم كه مدیریت شهری تنها تصمیم گیرنده نیست و طرح جایگزینی موتورسیكلت های بنزینی تنها یك نمونه آن است.
*سرانجام مبهم شماره گذاری ها
مصوبه خرداد ماه 95 هیات وزیران، تولید و شماره گذاری موتورسیكلت های كاربراتوری را از ابتدای مهر ماه 95 ممنوع كرد، اما طبق یك تبصره، مقرر شده 700 هزار موتور ثبت سفارش شده از این مصوبه مستثنی شد. بر همین اساس ممنوعیت تولید و شماره گذاری موتورسیكلت های كاربراتوری باید از ابتدای سال 96 اعمال می شد.
اگر چه رستگاری معاون اداره كل محیط زیست و پورسعید رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران، تولید و شماره گذاری موتورسیكلت های كاربراتوری را در سال جاری رد می كنند؛ اما پورسیدآقایی معاون حمل و نقل و ترافیك شهردار تهران گفته كه به رغم مصوبه دولت مبنی بر ممنوعیت شماره گذاری موتورسیكلت های كاربراتوری هنوز شماره گذاری و تولید می شوند.
زهرا نژادبهرام عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران نیز در یادداشتی به بهانه روز ملی هوای پاك با انتقاد از تولید مجدد موتورسیكلت های كاربراتوری، می گوید: با وجود مصوبه «حذف موتورسیكلت های كاربراتوری»، گویا هنوز تولید این دستگاه آلاینده ادامه دار است. همچنین به جای تولید موتورسیكلت های انژكتوری واقعی موتورهای انژكتوری ناقص تولید می شود. تا الان هم گویا سه هزار دستگاه انژكتوری غیراستاندارد تولید و شماره گذاری شده؛ محیط زیست كه وظیفه نظارت بر خط تولید را بر عهده دارد، متاسفانه تاكنون فعالیت قابل توجهی در این زمینه انجام نداده است و تنها به تست نوع بسنده می كند.
پلیس راهور استان تهران اما با وجود پیگیری های خبرنگار ایرنا حاضر نشد به شائبه ادامه پلاك(شماره) شدن یا نشدن موتورسیكلت های كاربراتوری پاسخ دهد.
*نتیجه خطا در سیاستگذاری
كارشناسان، رو آوردن مردم تهران به استفاده از موتورسیكلت را نتیجه سیاستگذاری اشتباه سال های گذشته در اجرای طرح ترافیك می دانند. البته از نقش فقر و بیكاری در گسترش مشاغل موتوری نیز نمی توان غافل شد.
چند سال لازم است تا موتورسیكلت های دودزا از پایتخت برچیده شود؟
تهرام/ 9754**1625
تهران - ایرنا - هفت هزار موتورسیكلت برقی ساخت داخل در حالی از سال آینده وارد بازار می شوند، كه طرح جایگزینی موتورسیكلت های برقی به عنوان یكی از پایه های برنامه كاهش آلودگی هوای تهران همچنان با چالش هایی روبروست.
