بیجار(مشهور به بام ایران) یكی از شهرهای مناطق كوهستانی استان كردستان، و از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. مورد اطمینان‌ترین ریشه‌یابی نام شهر بیجار، برگرفته از درختان بید فراوان در منطقه بوده كه آنجا «بیدزار» نام داشته است.
شهر بیجار در 142 كیلومتری سنندج مركز استان كردستان قرار دارد، در بسیاری از منابع تاریخی این شهر به «بیجارگروس» شهرت داشته است و گروس ولایت بزرگی به مركزیت بیجار بود كه تا قبل از تقسیم‌بندی استانی در دوره پهلوی اول وجود داشت.
منطقه بیجار گروس از دوران مادها و هخامنشیان نیز از مراكز مهم اقتصادی و كشاورزی غرب ایران بوده و اسب‌های ممتاز و قالی های گروس در دوران هخامنشیان در كشور مشهور بوده‌اند.
علاوه بر زیبایی های شگفت انگیز طبیعی و سرسبزی و آب و هوای پاك، این منطقه دارای بیش از ۶۰ اثر باستانی و تاریخی است كه تعدادی از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بیش از ۱۱۰ تپه باستانی در منطقه بیجار گروس كشف شده است.
** قلعه اسرارآمیز حسن آباد چاروق یا قمچقای
دژ و قلعه «حسن آباد چاروق» با وجود اینكه بخش اعظم آن در روستای چاروق قرار دارد به دلیل شكل قرار گیری دهانه قلعه به سمت روستای همجوار«قمچقای» به قلعه قمچقای شهرت پیدا كرده، به (دره شاهان) مشرف است.
این قلعه شگفت انگیز كه بسیاری احتمال می‌دهند كه پربهاترین جام تاریخی ایران یعنی «جام مارلینگ» در آنجا مدفون باشد، با شمارهٔ ثبت ۱۷۲۱ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موقعیت جغرافیایی این قلعه از عظمت خاص برخوردار است، زیرا از سه طرف به دره‌ای مشرف است كه در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه‌های بلند و هولناك این كوه با پرتگاه‌های مخوف و بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می‌كند.
ارتفاع دیواره‌های این قلعه به ۲۰۰ متر می‌رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریكی میباشد كه ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است كه یك نفر به دشواری می‌تواند از آن عبور كند. وسعت قلعه بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع با مخازن متعدد آب است كه در سنگ كنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن با عمق ۴۱ پله به صورت تونلی از سنگ كنده شده و به زیر قلعه هدایت می‌شود.
باستان شناسان مشخص كرده اند كه فقط بنای اولیه این قلعه باشكوه به سده‌های ۲۱ تا ۲۵ قبل از میلا بازمی‌گردد به این معنا كه بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. گواه این امر وجود كتیبه‌ای در نزدیكی این قلعه است كه به خطی نیمه تصویری (هیراتیك) نوشته شده است، و با توجه به این امر كه اولین واضعان خط سومریان بوده‌اند، تصور می‌شود كه قلعه و كتیبه قمچقای در اصل متعلق به سومریان بوده است.
** پیست اسكی نسار
پیست اسكی نسار در داخل شهر بیجار قرار گرفته است، این پیست یكی از پنج تفرجگاه مهم استان كردستان به‌شمار می‌رود.
پیست اسكی نسار بیجار استثنایی‌ترین پیست اسكی كشور است چون مشرف به شهر و دسترسی به آن آسان است. به علاوه طول و شیب پیست به گونه‌ای است كه به راحتی میتوان مسابقات كشوری و بین‌المللی را در آن برگزار نمود.
** بازار بیجار
مجموعه بازار بیجار مربوط به دوره صفویه است و در بیجار، خیابان شهید اردلان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۹۱ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
بازار قدیمی این شهر به نام «بازار بزرگ» مشهور است.
همچنین بازار افتخار نظام، قیصریه سالار و قیصریه سید لشكر و بازار امیر تومان كه با دو سرا به نام‌های سرای كهنه و سرای تازه در گذشته محل تجارت تاجرهای افغان، تبریزی، همدانی و زنجانی بوده است و اكنون نیز دارای دو تیمچه به نام شهبازخان و تیمچه امیر تومان است كه جایگاه دكان‌های بازاریان میباشد.
** چهارباغ گروس
چهارباغ گروس عمارت و باغی در جنوب شهر بیجار، منسوب به دوره صفویان، دارای كوشكی دو طبقه، آب‌نماها و مجسمه‌های مرمرین بود. در مرآة البلدان احداث آن به سال ۱۱۰۴ ه.ق نسبت داده شده است.
این چهارباغ در زمان لطفعلی‌خان حاكم گروس و هم‌زمان با دوره صفویه بنا شده‌است. دورادور پارك را درختان صنوبر احاطه كرده بود، همچنین درختان میوه.
** پل تاریخی صلوات آثار باقی مانده از دوره صفویان
پل زیبا و تاریخی صلوات آباد در 15 كیلومتری بیجار بر روی رودخانه قزل اوزن و نزدیكی روستا و قلعه تاریخی صلوات آباد بنا شده كه به منظور عبور كاروان‌های زائر منطقه آذربایجان به عتبات عالیات در عراق و عربستان ساخته شده است. پل تاریخی صلوات آباد یكی دیگر از نماد و نشانه‌های قدمت بیجار گروس است كه در سال 1337 در ردیف 420 آثار ملی ثبت شده و هر ساله پذیرای گردشگران زیادی است.
** مسجد خسروآباد نگینی در دل گروس
از جمله آثار موجود در گروس كه متعلق به دوران زندیه است مسجد تاریخی روستای خسرو آباد در 45 كیلومتری شهر بیجار است. این مسجد با سقف‌هایی كوتاه وگنبدهایی كوچك و بدون مناره به دستور محمد امین خان گروس ساخته شده كه شامل مصلای تابستانی در ضلع شمالی، ایوان جنوبی و حجره هایی بررای استراحت طلاب و خادمین است. این اثر باستانی زیبا با شمارهٔ ثبت 2607 به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
** سد گلبلاغ جاذبه شگفت انگیر بام ایران
این سد زیبا و پر جاذبه دیار گروس در 15 كیلومتری محور بیجار قروه بر روی رودخانه اوزن دره احداث شده است كه با حجم مخزن هشت میلیون متر مكعبی ظرفیت آبیاری حداقل 800 هكتار از اراضی پایاب سد را دارد.
سد گلبلاغ بیجار یكی از مكانهای بسیار دیدنی و تفریحی شهرستان بیجار است كه در هر فصل زیبائی های خاص خود را دارد و مردم از هر نقطه ای برای گذراندن اوقات خود به این منطقه سفر می كنند تا برای لحظاتی و به دور از دغدغه های روزمره زیبایی های آن را نظاره گر باشند.
** طبیعت سبزمفروش به گل زار
منطقه حفاظت شده محیط زیست بیجارنیز از دیگر جاذبه های این شهرستان میباشد در این منطقه انواعی از جانوران وگیاهان كه برخی از آنها كمیاب هستند زندگی می كنند.
قوچ و میش ارمنی، گراز، گرگ، روباه و شغال و گونه های دیگری از پستانداران و همینطور انواع خزندگان و مارها و پرندگان كمیابی همچون عقاب طلایی نمونه هایی از جانداران هستند كه در مراتع و حاشیه رودخانه های این منطقه زیست میكنند.رودخانه های این منطقه نیز انواعی از ماهی ها و دیگر جانوران آبزی و كنار آبزی را در خود جای داده اند.از ماهی های جالب این رودخانه‌ها میتوان اسبله(گربه ماهی)و نوعی ماهی كه در زبان محلی زرده ماهی خوانده می شود را نام برد.
** آیین‌های سنتی
مردم بیجار از دیرباز دیدن روباه را به فال نیك می‌گرفتند.
پشت سر مسافر آب می‌پاشند.
یكی از مراسم نوروز شال گردش نام دارد كه رسمی پرطرفدار است. در این رسم جوانان به پشت بام‌ها رفته و با آویختن شال گردن خود یا پارچه‌ای دراز از صاحب خانه عیدی طلب میكنند. صاحبخانه نیز آجیل، شیرینی، تخم مرغ پخته، پول و شكلات را داخل شال گره زده و با گفتن این عبارت «خدا مرادت را بدهد» شال را رها می‌كند.
مراسم تاسوعا و عاشورای بیجار در ایران كم نظیر است و مردم در برگزاری آ ن مشاركت فعال دارند و هر ساله خبر نگاران داخلی و خارجی زیادی جهت تهیه گزارش در آ ن شركت میكنند.
در شب یلدا برای نو عروس‌ها عیدی می‌برند.
** صنایع دستی و سوغات بیجار
قالی بیجار یكی از اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی است و زیبایی و دوام آن شهرت جهانی دارد. گلیم بیجار نیز از نظر مرغوبیت شهرت دارد. از دیگر سوغاتی‌های این شهر میتوان به حلوا سوهانی، نان شیرمال مخصوص بیجار و انواع ترشی‌های خوشمزه اشاره نمود.
فراهنگ ** 3079 ** 1071
تهران - ایرنا - اگر در ایام نوروز عاشق طبیعتی نظیر شمال كشور اما بی هوای دم كرده و ترافیك جانفرسا هستید، اگر علاقه مند به آثار اسرارآمیز باستانی هستید و اگر سفری ارزان و مفرح می خواهید به بیجار گروس سفر كنید.
