دو متهم بي‌نظمي بازار نفت

در ادامه اين گزارش مي خوانيم: در آخرين گزارش‌هاي اوپك و آژانس بين‎المللي انرژي در سال 2018 نيز پيش‌بيني شده بازار اين كالا تا پايان سال جاري ميلادي همچنان در مسير تعادلي قرار داشته باشد. با اين حال در اين گزارش‌ها از دو ريسك پيش روي بازار نفت ياد شده است كه مي‌تواند بازار نفت را از ريل تعادلي خارج كند. اول اينكه اعمال تعرفه بر واردات فلزات از سوي ترامپ، تهديد بزرگي براي تقاضاي نفت است؛ چراكه ممكن است اين اقدام با واكنش‎هاي مقابله‌اي از سوي ديگر كشورها مواجه و موجب شروع جنگ تجاري بين اقتصادهاي بزرگ جهان شود. بنابراين اقدام ترامپ ريسك بزرگي براي رشد اقتصاد جهاني و به دنبال آن ميزان تقاضاي نفت است. متهم ديگري كه مي‌تواند بازار نفت را نامتعادل كند، ونزوئلا است.

توليد نفت اين كشور به سرعت در حال كاهش است و پيش‌بيني مي‌شود امسال به كمترين سطح طي 70 سال اخير برسد. اما با توجه به شرايط نامساعد اقتصاد و صنعت نفت ونزوئلا، افت توليد ممكن است شديدتر از پيش‌بيني‌ها باشد و بازار نفت را با كمبود شديد عرضه مواجه كند كه ناپايداري قيمت‌ها را به همراه خواهد داشت.

در روزهاي اخير دو سازمان بزرگ بين‌المللي برآورد خود از بازار نفت در سال 2018 را منتشر كردند. اوپك كه در راستاي حمايت از منافع كشورهاي توليدكننده نفت تاسيس شده است، در اين گزارش بالاخره بعد از ماه‌ها اعتراف كرده است امسال رشد عرضه نفت از سوي كشورهاي خارج از اين سازمان بيشتر از ميزان رشد تقاضا خواهد بود. با اين حال براساس گزارش اين سازمان در مجموع سال 2018 ميزان عرضه همچنان كمتر از مقدار تقاضا خواهد بود كه به معناي تداوم كاهش سطح موجودي انبارهاي نفتي است. آژانس بين‌المللي انرژي، سازماني تاسيس شده در حمايت از كشورهاي مصرف‌كننده نفت نيز با وجود برخي اختلافات در ارقام ميزان عرضه و تقاضا، در نهايت نظري مشابه اوپك دارد و بر اين باور است كه بازار به سمت تعادل در حركت است. اما گزارش هر دو سازمان، دو ريسك بزرگ براي عدم تحقق اين برآوردها را مطرح كرده‌اند. آژانس بر اين باور است كه ريسك كاهش عرضه ونزوئلا مي‌تواند بازار را با قاطعيت با كمبود نفت مواجه كند. اين سازمان به همراه اوپك همچنين از ريسك سمت تقاضا به دنبال وقوع جنگ تجاري بعد از اعمال تعرفه بر واردات فلزات در آمريكا، هشدار داده‌اند.

نكته قابل‌توجه اين است كه با وجود تشديد تهديد‌هاي ترامپ و افزايش احتمال خروج آمريكا از برجام، هيچ كدام از اين دو سازمان از احتمال افت توليد ايران به عنوان ريسك پيش‌روي بازار نفت ياد نكرده‌اند.

** تقاضاي نفت در اوج
در سه سال گذشته تقاضا براي نفت به خوبي رشد كرده است. آنطور كه گزارش‌هاي اخير اوپك و آژانس بين‌ا‌لمللي انرژي نشان مي‌دهد، تقاضا امسال نيز رشد بسيار خوبي را تجربه خواهد كرد، به‌طوري‌كه امسال شاهد بيشترين رشد تقاضا در تاريخ نفت خواهيم بود.IEA: آژانس بين‌المللي انرژي در گزارش ماه مارس، برآورد خود از رشد تقاضا در سال جاري ميلادي را 100 هزار بشكه افزيش داده و به 1.5 ميليون بشكه در روز رسانده است. اين موسسه تقاضا براي نفت از سوي كشورهاي OECD را به دليل بهبود رشد اقتصادي در اروپا، تركيه، آمريكا و همين‌طور ژاپن 240 هزار بشكه در روز افزايش داده است.

با اين حال آژانس بر اين باور است كه به دليل رشد مصرف گاز در پاكستان و عراق، رشد تقاضاي كشورهاي خارج از OECD كمتر از برآوردهاي اين سازمان خواهد بود، از اين رو IEA پيش‌بيني خود از رشد تقاضاي نفت اين كشورها را 150 هزار بشكه كاهش داده است. OPEC: اوپك نيز ميزان رشد تقاضا در سال 2018 را افزايش داده و به 1.6 ميليون بشكه در روز رسانده است. براساس گزارش اين سازمان نيز رشد اقتصادي كشورهاي OECD يكي از عوامل افزايش پيش‌‍‌بيني از رشد تقاضاي جهاني نفت بوده است. رشد تقاضاي اين كشورها 320 هزار بشكه در روز برآورد مي‌شود، در حالي كه تقاضاي كشورهاي غير OECD حدود 1.27 ميليون بشكه در روز خواهد بود. با اين حال هم آژانس و هم اوپك نسبت به عدم تحقق ارقام اعلامي خود براي رشد تقاضا هشدار داده‌اند. آنها بر اين باورند كه تصميمات اخير ترامپ در آمريكا مي‌تواند تهديدي براي رشد تقاضاي بازار نفت باشد.

آژانس مي‌گويد تصميمات اخير ترامپ مبني بر اعمال تعرفه واردات بر فولاد، مي‌تواند زمينه‌ساز وقوع جنگ تجاري در جهان باشد و رشد تقاضاي نفت را تهديد مي‌كند. اوپك نيز با اشاره به همين عامل از احتمال افت رشد اقتصاد جهاني و همچنين تقاضا براي نفت سخن گفته است. اين سازمان همچنين هشدار مي‌دهد كه افزايش نرخ بهره در آمريكا مي‌تواند به خروج سرمايه‌گذاران از اين كشور منجر شود و تقاضا براي نفت را با كاهش مواجه كند.

** رشد عرضه، بيش از رشد تقاضا
اما در برآوردها از سمت عرضه، افزايش توليد آمريكا، فصل مشترك گزارش هر دو موسسه بود. IEA: بر اساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي، به دليل رشد قوي توليد در آمريكا، پيش‌بيني مي‎‌شود كه عرضه نفت از سوي كشورهاي غيراوپك امسال 1.8 ميليون بشكه در روز رشد كند كه اين مقدار 750 هزار بشكه در روز بيشتر از رشد عرضه اين كشورها در سال 2017 است. اين سازمان همچنان رشد عرضه آمريكا در سال جاري را 1.3 ميليون بشكه در روز برآورد مي‌كند. كاهش توليد اوپك با افزايش 210 هزار بشكه‌اي عرضه نفت آمريكا در فوريه و ژانويه جبران شده است. در واقع در ماه فوريه به دليل افت توليد نفت در ونزوئلا و امارات متحده عربي، عرضه اوپك در اين ماه 70 هزار بشكه كاهش يافته و به 32.1 ميليون بشكه در روز رسيده است.

آژانس با برآورد توليد 1.02 ميليون بشكه‌اي ليبي در فوريه اعلام كرده كه احتمالا تغييرات عرضه ليبي در سال جاري كاهش يافته و اين كشور با ثبات بيشتري در سطوح بالاتر به توليد بپردازد. آژانس ونزوئلا را بزرگ‌ترين‌ ريسك پيش‎روي عرضه نفت از سوي كشورهاي عضو اوپك معرفي مي‌كند. بر اساس گزارش اين سازمان، عرضه ونزوئلا در ماه فوريه 60 هزار بشكه كاهش يافته است. ميزان پايبندي اوپك به توافق در ماه فوريه 147 درصد بوده كه ونزوئلا در اين ميزان پايبندي نقش مهمي ايفا كرده است. افت توليد اين كشور موجب شده كه ميزان عرضه اوپك در فوريه 420 هزار بشكه كمتر از نقطه هدف باشد، با اين حال حتي اگر ونزوئلا را در نظر نگيريم ميزان پايبندي ديگر اعضا همچنان حدود 100 درصد برآورد شده است.

براساس گزارش آژانس توليد نفت ونزوئلا در سال جاري به 1.38 ميليون بشكه در روز سقوط خواهد كرد كه بدون در نظر گرفتن افت مقطعي توليد در سال 2002 و 2003 به دنبال اعتصابات كارگري، اين ميزان كمترين سطح توليد نفت اين كشور در 70 سال اخير است. آژانس با توجه به روند كاهشي توليد نفت ونزوئلا و شرايط آسيب‌پذير صنعت نفت اين كشور، اين احتمال را مطرح كرده كه بدون رشد توليد جبراني از سوي ديگر كشورهاي عضو اوپك، كاهش عرضه نفت ونزوئلا در نهايت عاملي براي كمبود قاطع نفت در بازار شود.

OPEC: اوپك تغيير محسوسي در برآورد خود از ميزان عرضه اعمال كرده است. اين سازمان رشد عرضه نفت از سوي كشورهاي غيرعضو را 280 هزار بشكه افزايش داده و به 1.66 ميليون بشكه رسانده است. اين در حالي است كه در ماه نوامبر اوپك رشد عرضه كشورهاي خارج از اين سازمان را 870 هزار بشكه در روز برآورد كرده بود، بنابراين در عرض چهار ماه ميزان برآورد اوپك از رشد توليد كشورهاي غيرعضو حدود دو برابر شده است. اوپك مي‌گويد رشد توليدات آمريكا به دنبال بهبود قيمت نفت در كنار افزايش توليد كانادا، انگليس و برزيل از عوامل رشد عرضه غيراوپكي‌ها هستند. اين سازمان پيش‌بيني مي‌كند عرضه نفت‌خام آمريكا در سال جاري با 1.04 ميليون بشكه رشد روزانه به 10.36 ميليون بشكه در روز برسد.

بر اساس آمار منابع ثانويه اوپك، توليد اين سازمان در فوريه 77 هزار بشكه كاهش يافته و به 32.19 ميليون بشكه در روز رسيده است. ونزوئلا با 52 هزار بشكه بيشترين افت توليد را به خود اختصاص داده و بعد از اين كشور، عراق و امارات ديگر كشورهايي هستند كه با كاهش توليد مواجه شده‌اند. توليد نفت ونزوئلا در ماه فوريه به 1.55 ميليون بشكه در روز رسيده در حالي كه توليد نفت اين كشور به‌طور متوسط در سال 2017 حدود 1.92 ميليون بشكه در روز بوده است. آمار‌هاي رسمي دولت ونزوئلا توليد نفت اين كشور در ماه فوريه را 1.58 ميليون بشكه در روز اعلام كرده‌اند.

** ذخاير انبارهاي نفتي
بر اساس گزارش هر دو موسسه ميزان ذخاير انبارهاي نفتي در ماه ژانويه افزايش يافته، با اين حال اين رشد كمتر از مقدار افزايش معمول در اين فصل از سال است. از اين رو ميزان نفت موجود در انبارهاي نفتي در مقايسه با متوسط 5 ساله كاهش يافته است. IEA: بر اساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي، موجودي انبارهاي نفتي براي اولين بار بعد از 7 ماه در ژانويه گذشته افزايش يافته و به 2.871 ميليارد بشكه رسيده است. با اين حال ميزان رشد ذخاير انبارهاي نفتي 18 ميليون بشكه بوده كه حدود نيمي از مقدار معمول افزايش سطح انبارها در اين فصل از سال است.

مازاد نفت در ذخاير انبارهاي نفتي در اين ماه به 53 ميليون بشكه رسيده است. همچنين بر اساس آمار اوليه، ذخاير انبارهاي نفتي در ماه فوريه 24.8 ميليون بشكه كاهش يافته است.OPEC: ميزان ذخاير انبارهاي نفتي 13.7 ميليون بشكه افزايش يافته و به 2.865 ميليارد بشكه رسيده كه 206 ميليون بشكه كمتر از فوريه 2017 بوده است. اما همچنان حدود 50 ميليون بشكه بالاتر از متوسط 5ساله است. اوپك نفت موجود در ذخاير نفتي را معادل 60روز تقاضاي نفت كشورهاي OECD برآورد كرده كه اين مقدار 0.6 روز كمتر از متوسط 5ساله خود است.

** تعادل بازار نفت
آژانس بر اين باور است كه تعادل در بازار نفت به وضوح در حال پيشروي است. چراكه تقاضا و عرضه به همترازي بسيار نزديك شده‌اند، ميزان ذخاير انبارهاي نفتي به سطح متوسط 5 ساله نزديك و از سويي ساختار بك‌وارديشن(شرايطي كه قيمت‌هاي آتي كمتر از قيمت‌هاي نقدي است) بر بازار نفت به شكل پايداري حاكم شده است. آژانس بين‌المللي انرژي با فرض ثابت ماندن توليد اوپك در سال جاري، پيش‌بيني كرده در سه ماهه اول مقدار كمي مازاد عرضه وجود داشته باشد، اما در كل سال عرضه نفت كمتر از تقاضا بوده كه به كاهش سطح ذخاير نفتي منجر مي‌شود. بر اساس گزارش اين سازمان، تقاضا براي نفت اوپك در نيمه دوم 2018 به 32.6 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد كه 480 هزار بشكه بيشتر از توليد فعلي اين سازمان است. متوسط تقاضا براي نفت اين سازمان 32.4 ميليون بشكه در روز برآورد شده است.

اوپك اما پيش‌بيني كرده ميزان تقاضا براي نفت اين سازمان به 32.6 ميليون بشكه در روز برسد كه 200 هزار بشكه در روز كمتر از پيش‌بيني قبلي اين سازمان و 250 هزار بشكه كمتر از مقدار سال 2017 است. تقاضا براي نفت اوپك در نيمه دوم سال به 33.5 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. هرچند بر اساس برآورد اوپك رشد عرضه از رشد تقاضا بيشتر خواهد بود و اين تهديدي براي تعادل شكننده بازار نفت محسوب مي‌شود كه مي‌تواند موجب افت قيمت‌ها شود. اما با توجه به مقدار پيش‌بيني شده براي تقاضاي نفت اين سازمان، در صورتي كه اوپك ميزان عرضه خود را در سطح ماه فوريه نگه دارد و ديگر پارامترهاي بازار نفت نيز تغيير نكند، بازار با 420 هزار بشكه كمبود نفت مواجه خواهد شد. اين موضوع نشان مي‌دهد كه كاهش ذخاير انبارهاي نفتي بر اساس آمار اوپك نيز به كاهش ادامه خواهند داد.

*منبع: روزنامه دنياي اقتصاد؛ 1396،12،26
**گروه اطلاع رساني**1699**2002