به گزارش خبرنگار ایرنا؛ وجود مساجد تاریخی در هر منطقه‌ای بیانگر روح عرفانی و تدین مردمان آن منطقه است كه استان كرمانشاه با وجود داشتن ده‌ها مسجد تاریخی كه هر كدام با معماری خاصی از دوره‌های مختلف اسلامی بنا شده‌اند، در این حوزه از میراث فرهنگی نیز سرآمد است.
در شهر یك میلیون نفری كرمانشاه به عنوان مركز استان 13 مسجد تاریخی وجود دارد كه هر كدام از این مساجد متعلق به یكی از دوره های بعد از اسلام است.
**مسجد جامع كرمانشاه
مسجد جامع كرمانشاه یكی از قدیمی‌ترین مساجد استان است كه در بافت قدیمی شهر كرمانشاه و در خیابان مدرس واقع شده است.
مسجد جامع كرمانشاه به لحاظ ساخت، شبیه مساجد دوره زندیه است و طبق كتیبه موجود در سال 1196 هجری قمری مصادف با حكومت 'علی مرادخان زند' ساخته شده كه در بخش جنوبی مسجد، مسجد دیگری با صحن و شبستان كنونی وجود دارد كه به مسجد 'ایمری' معروف است.
بانی این مسجد امیرنظام زنگنه از نوادگان شیخ علیخان زنگنه و از امرای دوره محمدشاه قاجار و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بوده است.
این مسجد تاریخی شهر كرمانشاه به تازگی توسط مرمت كاران اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان كرمانشاه مورد بازسازی و بهسازی قرار گرفته است.
**مسجد آقا رحیم آل‌آقا
مسجد 'آقا رحیم آل‌آقا' یكی دیگر از صدها بنای مذهبی كرمانشاه است كه در مركز این شهر واقع شده، این مسجد در خیابان شهید مصطفی امامی (جوانشیر) در جنب بازار سابق علاف خانه قرار دارد.
بانی این مسجد میرزا عبدالمحمد وزیر زنگنه از طایفه نامیوند ایل بزرگ زنگنه بوده است كه در اراضی نزدیك به تیمچه ملاعباسعلی كزازی یا میدان كنونی مرحوم آیت‌الله طالقانی (ره) در سال 1220 هجری قمری مبادرت به احداث مسجد مذكور كرده است.
علت نامگذاری این مسجد به نام آقا رحیم یا آقا رحیم آل‌آقا، اقامه نماز در مسجد مذكور توسط مرحوم آقا رحیم آل‌آقا بوده است.
مرحوم آقا رحیم آل‌آقا فرزند آقا محمدهادی فرزند آقا محمدصالح فرزند آقا محمد اسماعیل فرزند آقا محمدعلی مجتهد آل آقا بوده است.
این مسجد دارای بنایی ساده و شكیل است كه به تازگی نیز از سوی میراث فرهنگی استان اقدام به مرمت و بازسازی بخش‌هایی از آن شده است.
مسجد آقارحیم آل آقا كرمانشاه به دلیل قدمت تاریخی‌اش در بین مردم كرمانشاه دارای احترام و جایگاه خاصی است.
**مسجد حاج شهبازخان
مسجد حاج شهبازخان از دیگر بناهای مذهبی استان كرمانشاه محسوب می‌شود كه در مركز این شهر واقع شده، این مسجد در چهار راه اجاق، كوچه شهید داوود شهلایی قرار دارد و از آثار دوره قاجاریه استان كرمانشاه به شمار می‌آید.
بنای مسجد در سال 1235 هجری قمری توسط حاج شهبازخان و 6 برادر او كه مؤسس طایفه معروف به حاجی زادگان بودند، در بیرون از كرمانشاه آن روزگار، بنا شده است.
این بنا سالیان دراز محل درس طلاب علوم دینی و تبلیغات مذهبی بوده و امروز نیز به عنوان مدرسهٔ علوم دینی مورد استفاده است.
این مسجد دارای شبستانی بزرگ است كه 12 ستون سنگی یكپارچه در آن قرار دارد و طاق‌های شبستان بر آن استوارند كه برخی از طاق چشمه‌ها به شیوه معقلی كاری تزیین شده است.
در سال‌های اخیر این مسجد توسعه پیدا كرده و ساختمان جدیدی با استفاده از شیوه و سبك مسجدالنبی در مدینه منوره در كنار آن ساخته شده است.
**مسجد شاهزاده كرمانشاه
مسجد شاهزاده در محله فیض آباد و خیابان كزازی شهر كرمانشاه واقع است كه از آثار دورهٔ قاجاریه به شمار می آید. این مسجد در حدود سال 1237 هجری قمری توسط محمدعلی میرزای دولتشاه بنا شده است.
صحن اصلی مسجد، مستطیل شكل و مفروش به سنگ تیشه‌ای و نوساز است كه در ضلع شمالی آن، حسینیه‌ای نوساز و در ضلع‌های غربی و شرقی آن، كلاس‌ها و كانون‌های فرهنگی قرار دارند.
بخش اصلی مسجد در ضلع جنوبی قرار دارد و شبستان ستون‌دار آن به شكل مستطیل است كه پوشش تاق و گنبد آن بر روی هشت ستون و دیوارهای كناری قرار گرفته است.
محراب بنا در میانهٔ ضلع جنوبی قرار دارد و با كاشی و سنگ مرمر پوشش یافته است. از دیگر ویژگی‌های این بنا، انباری است كه در میانهٔ صحن ساخته شده و ورودی آن در داخل كوچهٔ مجاور قرار دارد.
**مسجد معتمدالدوله كرمانشاه
مسجد معتمدالدوله در كوچه جنب سبزه میدان، خیابان معروف به مرحوم آیت‌الله آقا اسدالله سلطان العلما آل آقا معروف به امام جمعه بزرگ كرمانشاه واقع شده كه این بنا از آثار دوره قاجاریه به شمار می‌آید.
این بنا در زمان سلطنت محمدشاه قاجار (1250 تا 1264 هجری قمری) توسط منوچهر خان معتمدالدوله گرجی حاكم كرمانشاهان و سرحدان عراقین ( 1252 تا 1255 هجری قمری) بنا شده كه در سال های اخیر نیز مرمت و بازسازی شده است.
بنای كنونی این مسجد مشتمل بر هشتی ورودی، صحن، شیستان ستون‌دار، حیات هشت ضلعی و بخش‌های خدماتی است. هشتی ورودی به صورت هشت ضلعی است و از طریق دالان نسبتا درازی به صحن مسجد راه پیدا می‌كند. بخش اصلی مسجد شبستان ستون‌داری به شكل مستطیل است كه در ضلع جنوبی صحن قرار دارد و پوشش تاق و گنبد این شبستان بر روی دو ردیف ستون پنج تایی قرار گرفته است.
ستون‌ها آجری و به تعداد تقریبی 90 در 90 سانتی متر هستند كه به كمك دیوارهای كناری، 18 پوشش گنبدی را حمالی می‌كنند، گنبدها به جز گنبد میانی دهانه محراب، از نوع چهار بخشی هستند.
گنبد میانی دهانه محراب از نوع عرق چینی و دارای تزئینات آجر لعاب‌دار است، به نظر می‌رسد كه دهانه یا ناو ضلع شرقی شبستان بعدها به فضای شبستان اضافه شده و به همین دلیل است كه محراب دقیقا در میانه ضلع جنوبی قرار ندارد.
به غیر از محراب و گنبد فوق‌الذكر كه با آجرهای لعاب‌دار تزیین شده‌اند بقیه سطوح شبستان، آجركاری ساده است. در ضلع غربی بنا حیاط كوچك و هشت ضلعی با حوضی در میانه آن وجود دارد كه احتمالا وضوخانه بوده و امروز نیز در كنار آن سرویس بهداشتی ساخته شده است.
از آثار دیگر قدیمی این بنای مذهبی، مجراهای سنگی هدایت آب پشت بام‌ها هستند كه در دور تا دور صحن تعبیه شده‌اند.
**مسجد هاشمی كرمانشاه
مسجد هاشمی كرمانشاه در ورودی بازار چال حسن خان به یك عبارت و به عبارت دیگر در خروجی بازار چال حسن خان منتهی به خیابان سید جمال‌الدین اسد آبادی بالاتر از چهار راه دروازه شرقی قرار دارد.
مسجد هاشمی ورودی به مسجد امیرالمومنین علی علیه‌السلام و حسینیه جدید الاحداث اباعبدالله الحسین (ع) و بقعه سید صالح حیران علیشاه و قبر مرحوم آیت الله آخوند ملاعبدالجلیل كركوكی زنگنه و فضای سبز كناره آن یا قبرستان متروك پیشین اهالی شهر كرمانشاه قرار گرفته است.
بنیانگذار مسجد هاشمی كرمانشاه مرحوم حاج سید حسن هاشمی بوده است. تاریخ احداث این بنای مذهبی شهر كرمانشاه به سال 1340 هجری خورشیدی بر می‌گردد. بنای این مسجد از لحاظ معماری، بنایی بسیار ساده و شكیل است كه دارای روحی خاص و معنوی است.
**مسجد حضرت آیت‌الله حاج ابوتراب آل آقا (دولتشاه سابق)
مسجد حضرت آیت‌الله حاج ابوتراب آل آقا (دولتشاه سابق) یكی از مساجد قدیمی شهر كرمانشاه است كه در محله قدیمی فیض‌آباد قرار دارد. این بنای مذهبی شهر كرمانشاه از بناهای اسلامی مربوط به دوران قاجاریه است كه با معماری خاص خود توجه بازدیدكنندگان را همواره به خود جلب می‌كند.
این مسجد باشكوه از آثار و بناهای اسلامی دوره قاجاریه است كه توسط محمدعلی میرزا دولتشاه حاكم كرمانشاه در سال‌های 1221 تا 1237 هجری قمری بنا شده است.
ستون‌های سنگی مارپیچ، محراب مقرنس كار شده و گچ بری‌های زیبای شبستان زنانه، به این مسجد زیبایی خاصی بخشیده است.
بنای حضرت آیت الله حاج ابوتراب آل آقا (دولتشاه سابق) در دوره اخیر نیز تعمیر و مرمت شده و دارای سردر، صحن و شبستان زنانه و مردانه است.
این مسجد نیز در بین مردم شهر كرمانشاه دارای احترام خاصی و جایگاه والایی است.
**مسجد عمادالدوله
مسجد عمادالدوله یكی از باشكوه‌ترین مساجد قاجاریه در شهر كرمانشاه است. این مسجد زیبا در سال 1285 هجری قمری توسط امام قلی میرزا عمادالدوله والی غرب در بازار زرگرهای كرمانشاه ساخته شده است.
این مسجد دارای صحن مركزی است كه در پیرامون آن، حجره‌هایی برای سكونت طلاب علوم دینی ساخته شده كه طبق وقف نامه با شرایط خاصی باید در آن ساكن و به تحصیل اشتغال بورزند.
بازار و كاروانسرای عمادالدوله كه از صدها مغازه و حجره تشكیل شده وقف بر مصارف این مسجد است.
پس از بنای این مسجد، بانی آن یكی از درهای حرم حضرت علی (ع) را به كرمانشاه آورد و در مسجد نصب كرد و به جای آن دری از نقره وقف آستانه علوی كرد. این درگاه امروزه در مدخل مسجد و بازار زرگرها قرار گرفته و به 'بقایی شاه نجف' شهرت دارد كه این درگاه چوبی متعلق به دوره صفویه است.
**مسجد نواب عالیه خانم كوچك كرمانشاه
مسجد نواب عالیه خانم كوچك كرمانشاه كه امروزه به نام مسجد نواب معروف است در خیابان قبلی برزه دماغ و خیابان كنونی براداران شهید اشك تلخ شهر كرمانشاه بنا شده است. نواب عالیه خانم كوچك فرزند فتحعلی شاه قاجار در سال 1222 هجری قمری در زمان حكومت شاهزاده محمد علی میرزای دولتشاه بر كرمانشاهان، مبادرت به احداث و سپس وقف این مسجد كرده است.
تا چند سال گذشته كه حضرت آیت‌الله سید مرتضی نجومی در قید حیات بودند در این مسجد امامت جماعت را بر عهده داشتند و در گذشته یكصد ساله كرمانشاه مرحوم آقا ابوالقاسم رییس العما در مسجد مذكور اقامه نماز و موعظه می‌كرده است.
ناصرالدین شاه در سفر كربلا و نجف كه از كرمانشاه دیدار كرده، در كتاب سفرنامه اش نوشته است 'مسجد نواب عالیه همشیره‌ی محمد علی میرزای مرحوم، زن زین العابدین خان پسر حسینقلی خان قاجار از مساجد معتبر شهر كرمانشاه است'.
**مسجد جلیلی كرمانشاه
مسجد آیت‌الله جلیلی كرمانشاه نیز از دیگر بناهای مذهبی استان كرمانشاه است كه در مركز این شهر واقع شده است. بنای اصلی این مسجد در حدود سال 1185 هجری شمسی در روزگار سلطنت كریم خان زند به وجود آمده و اولین مسجدی بوده كه در كرمانشاه احداث شده است.
بانی اصلی مسجد جلیلی كرمانشاه، شفیع خان زند بوده كه این مسجد را برای اقامه نماز جماعت آیت‌الله آخوند ملاعبدالجلیل زنگنه كركوتی (كركوكی) ساخته و بعدا در سال 1295 هجری شمسی آیت الله آقا عبدالرحمن نواده آن مرحوم به تعمیر و توسعه مسجد اقدام كرده است.
تجدید بنای این مسجد به همت آیت‌الله حاج آقا عبدالجلیل جلیلی از محل ثلث مرحوم حاج سلطان مراد اشجاری و با مساعدت حاج حسن كرمانیان در اسفند 1353 هجری شمسی پایان پذیرفت و به وضعیت كنونی درآمد.
این مسجد اكنون به صورت میدانی درآمده است كه دور تا دور آن را خیابان گرفته است. این مسجد دارای معماری اسلامی خاصی است و از آنجایی كه در بخشی از مركز شهر واقع شده، مناره‌های بلند آن از چند طرف قابل رؤیت است.
**مسجد جامع شافعی كرمانشاه
مسجد شافعی‌ها یا شافعیان واقع در حاشیه میدان آیت‌الله طالقانی، علاف‌خانه و محله‌های برادران اهل سنت یكی از مكان‌های مذهبی شهر كرمانشاه است كه از دیرباز مورد توجه برادران اهل تسنن قرار گرفته است.
این مسجد از سال 1326 هجری شمسی تاكنون محل اقامه نماز عبادی سیاسی جمعه اهل تسنن كرمانشاه است.
در سال 1325 مكان مسجد شافعیان در محلی كه پیش‌تر زائرسرا بود توسط تعدادی از مردمان خیر و مومن به سرپرستی مرحوم حاج ملاسید حسین مسعودی خریداری و احداث ساختمان مسجد را می‌توان مرهون مساعدت‌های مادی و معنوی خیرینی چون خلیفه محمد صالح محمدی، حاج خلیفه سید علی نقش‌بندی، حاج جعفر شریفی، حاج احمد مدللی، میرزا حبیب بلندی، حاج علی محمد شیانی و جمع دیگری از مردم مسلمان كرمانشاه كه در تأمین هزینه‌های ساختمان مسجد در مدت زمان یك سال از هیچ كوششی دریغ نكرده و بعد از سپری شدن مدت زمان یكسال موفق به احداث مسجد جامع شافعیان در سال 1326 شمسی شدند.
این مسجد باشكوه از آن زمان تاكنون همواره در حال توسعه و زیباسازی بوده است كه اكنون مسجد شافعی‌ها با گلدسته‌های زیبا و بلندش بر رونق شهر كرمانشاه افزوده است.
در احداث این بنا از معماری بسیار زیبا و اصیل اسلامی استفاده شده كه دارای روح خاصی معنوی است.
**مسجد كوچیكه شهر كرمانشاه
مسجد كوچیكه كرمانشاه یا مسجد امام حسن مجتبی علیه‌السلام نیز از دیگر بناهای مذهبی استان كرمانشاه است كه در مركز این شهر واقع شده، این مسجد در خیابان آیت‌الله جلیلی نرسیده به سبزه میدان كرمانشاه قرار دارد.
این مسجد در سال 1296 هجری شمسی و به همت حاج ملاقاسم، احداث و در حدود سال 1328 هجری شمسی نیز دوباره تجدید بنا شده است.
مسجد كوچیكه كرمانشاه كه با نام مسجد امام حسن علیه‌السلام نیز شناخته می‌شود دارای دو قسمت زنانه و مردانه است كه دارای معماری ساده و زیبایی است.
تولیت این مسجد در زمان حیات حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا كاظمی موموندی به انضمام 2 مسجد دیگر شهر كرمانشاه كه به عنوان مسجد ثلاث شناخته می‌شدند از جمله مسجد امام جعفر صادق علیه‌السلام واقع در شهرك جعفرآباد و مسجد سركانی‌ها واقع در خیابان شهید صدر كرمانشاه به عهده ایشان بود.
**مسجد وكیل الدوله كرمانشاه
مسجد وكیل الدوله كرمانشاه كه در مركز این شهر واقع شده، در گذشته به نام مسجد ترك‌ها نامیده می‌شد و در زمان جنگ تحمیلی به نام پایگاه صلواتی و اكنون مسجد المهدی نامیده می‌شود.
این مسجد به همت وكیل الدوله در رمضان 1287 هجری قمری ساخته شده كه در طول سال های متمادی نیز مورد بازسازی‌ها و مرمت‌هایی قرار گرفته است.
ساختمان مسجد وكیل الدوله در گذشته یكصد ساله شهر كرمانشاه در امتداد بازار سرپوشیده كرمانشاه، بازار علاف‌خانه، درطویله و گاوكش‌ها قرار داشته و بعد از تخریب بخشی از بازار و احداث خیابان‌های شهید مطهری غربی و شرقی كنونی در كنار ساختمان مهدیه در فاصله اندكی از خیابان اصلی قرار گرفته است.
به واسطه اینكه در گذشته مردم ترك آذری در مسجد وكیل‌الدوله در ایام سوگواری سالار شهیدان علیه‌السلام مبادرت به اجرای مراسم روضه خوانی و سینه زنی و زنجیرزنی می‌كردند، مسجد وكیل‌الدوله به مسجد ترك‌ها معروف شد.
**كرمانشاه استانی با 100هزار سال قدمت
در استان كرمانشاه علاوه بر مساجد تاریخی و جاذبه های طبیعی بسیار زیاد و دلنواز بیش از 2 هزار و 200 اثر تاریخی ثبت ملی شده نیز وجود دارد كه مجموعه تاریخی طاق بستان، محوطه باستانی بیستون، معبد آناهیتا و سنگ نوشته و نقش برجسته آنوبانی نی با چهار هزار و 800 سال قدمت در سرپل ذهاب از مهمترین این آثار هستند.
براساس آثار موجود تاریخی، كرمانشاه 100 هزار سال قدمت دارد و بخش كوچكی از شاهكارهای خلفت پروردگار را می توان در این استان زیبا به چشم دید.
سال گذشته بیش از 2 میلیون گردشگر وارد استان كرمانشاه شدند.
3033/8066
كرمانشاه- ایرنا- كرمانشاه كه از قدمت و پیشینه تاریخی زیادی برخوردار است همواره مامن انسان های عارف و متدین بوده و وجود مساجد فراوان در این شهر نشانگر میزان تدین مردم این دیار به دین اسلام ست.