شهرستان اهر مركز منطقه ارسباران در 95 كيلومتري مركز استان و در شمال شرق آذربايجان شرقي واقع شده و از شمال به كليبر، از جنوب به هريس، از شرق به مشكين شهر و از غرب به ورزقان محدود شده است.
اين منطقه به جهت واقع شدن در شاهراه گردشگري استان به خصوص مناطق جنگلي ارسباران و جاذبه هاي متنوع و آثار تاريخي و همچنين به عنوان پل ارتباطي بين استان اردبيل و دشت مغان با مناطق مرزي جمهوري آذربايجان و ارمنستان يكي از شهرهاي مهم گردشگري استان به شمار مي رود.
از جمله مناطق مهم گردشگري اهر مي توان به بقعه شيخ شهاب الدين اهري اشاره كرد كه در پارك شيخ شهاب الدين قرار گرفته و آرامگاه شيخ شهاب الدين محمد اهري عارف بزرگ قرن هفتم هجري است.
تاريخچه اين بقعه به عصر شاه عباس اول مي رسد، ولي قدمت بعضي از قسمت هاي آن از جمله حصار سنگي مقبره و درب شرقي به قبل از دوره صفويه (دوره ايلخاني) مربوط است.
وسعت اين بقعه يكهزار و 497 مترمربع و ساختماني مشتمل بر خانقاه، مسجد، ايواني بلند، مناره ها و غرفه هاي متعدد است.
بازار سرپوشيده اهر كه با طاق هاي آجري ساخته شده و در زمان حكمران ارسباران(رشيدالملك) مرمت و بازسازي شده است، داراي راسته بازار، بازار نصيربيك و بازار جعفرقلي خان و بازار كفاشان مي باشد، اين بازار همچنين داراي تزئينات گچبري نفيسي است.
اين بنا داراي حمامي بود كه در زمان هاي قديم از بين رفته است و اكنون از آن بنا فقط محوطه اي ديده مي شود.
از نقاط تاريخي ديگر اين شهر، كاروانسراي شاه عباسي است كه با طاق هاي آجري و معماري زيبا در مسير جاده اهر- تبريز و گردنه گويجه بيل واقع شده كه داراي يك سالن بزرگ و غرفه هاي متعدد است و منصوب به دوره صفويه مي باشد.
جنگل طبيعي انداب (پارك جنگلي فندقلو) نيز در 25 كيلومتري اهر- مشگين شهر بر فراز كوه هاي سرسبز روستاي انداب قديم واقع است كه بيشتر پوشش گياهي آن درختان فندق مي باشد؛ جنگل طبيعي تنباكولو نيز كه در بخش هوراند واقع شده به عنوان يكي از مناطق جنگلي ارزشمند رويش گاه گونه هاي متنوع گياهي و يكي از جاذبه هاي مهم گردشگري شهرستان به شمار مي آيد.
از آثار تاريخي ديگر كه مسافران نوروزي بسياري را جذب خود مي كند، خانه دكتر قاسم اهري در خيابان حزب الله از قديمي ترين خانه هاي موجود در اهر است كه سرسرا و اتاق هاي متعددي دارد.
زيباترين قسمت بنا، نورگيرها و تزئينات داخل آن است و در سال هاي اخير قسمت هايي از بنا آسيب ديده كه توسط ميراث فرهنگي و گردشگري استان در دست مرمت و استحكام بخشي است.
مسجد جامع اهر با 21 گنبد به ارتفاع پنج متر و روي 14 پايه در وسط و 14.5 پايه در اضلاع شمالي و جنوبي و با طاق هاي آجري و ستون هاي عريض و استوار بنا شده كه يادگاري از دوران سلجوقيان و اتابكان آذربايجان است.
در گذشته و در قسمت شمالي اين مسجد مدرسه علوم ديني داير بود كه علماي بسياري در آن تلمذ كرده اند؛ اين مسجد در سال هاي اخير از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته است.
كاروانسراي شاه عباسي نيز با طاق هاي آجري و معماري زيبا در مسير جاده اهر- تبريز و گردنه گويجه بيل واقع شده و داراي يك سالن بزرگ و غرفه هاي متعدد و منصوب به دوره صفويه است.
جنگل هاي متعددي نيز از ديدني هاي منطقه ارسباران است كه از جمله آنها مي توان به جنگل طبيعي انداب (پارك جنگلي فندقلو) اشاره كرد كه در 25 كيلومتري اهر به مشگين شهر و بر فراز كوه هاي سرسبز روستاي انداب قديم واقع شده كه بيشتر پوشش گياهي آن درختان فندق مي باشد.
سد ستارخان اهر نيز كه يكي از جاذبه هاي ديدني اين شهر مي باشد، در 15 كيلومتري جاده اهر- ورزقان واقع است؛ اين سد به زيست گاه پرندگان مهاجر تبديل شده كه در تابستان مرغابي، لك لك و مرغ ماهي خوار و در فصل زمستان انواع مختلف پرندگان آبزي سياحان بسياري را به اين منطقه مي كشاند.
همچنين امكان صيد انواع ماهي در آب هاي اين سد و فضاي سبز اطراف آن موجب شده تا اين محل به تفرجگاهي براي خانواده ها و جوانان باشد.
اين منطقه داراي قلعه هاي متعددي است كه از جمله آنها قلعه پشتوي هوراند است؛ اين بنا در روستاي پيشتاب از توابع بخش هوراند در ارتفاع سه هزار متري ساخته شده كه متعلق به دوره اورارتوها مي باشد و تنها يك ورودي دارد كه مسير آن داراي پله هاي سنگي است.
يكي از باارزش ترين و جالب ترين آثار تاريخي بخش هوراند شهرستان اهر، قلعه پشتو يا پشتاب است كه بر بلندترين كوه بين روستاهاي پشتاب و كوجان قرار گرفته است، اين روستا در 12 كيلومتري غرب هوراند و 50 كيلومتري اهر واقع است.
تنها راه ورودي به قلعه معبري از سمت شمال با 220 پله سنگي است؛ در ساخت ديوارهاي قلعه از سنگ هاي لاشه اي، ملات گل رس، ساروج و تعدادي آجر استفاده شده است.
آثار بدست آمده از درون قلعه كه سفال هاي بدون نقش و نگار قديمي است، نشان مي دهد كه اين قلعه در اوايل تسلط اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ ساخته شده است، از اين قلعه كه شبيه قلعه بابك و شايد همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاكم بر منطقه استفاده نظامي مي شده است.
قلعه نودوز نيز در 34 كيلومتري شرق اهر كنار جاده اهر به مشكين شهر واقع شده است.
همچنين قلعه كلهر در سمت شمال روستاي كلهر در 20 كيلومتري اهر كه مربوط به دوره صفويه است، خودنمايي مي كند.
اين قلعه از ديگر آثار واقع در دهستان يافت از توابع بخش هوراند شهرستان اهر است و ارتفاع آن از سطح دريا 2 هزار و 500 متر و داراي ديوارهاي بلند طبيعي و در ميان صخره ها واقع شده است.
دور تا دور اين قلعه پرتگاه خطرناك و عمودي شكل طبيعي است كه گويي صخره ها به دست انسان پيرايش شده است.
7225/6132/518
تبريز-ايرنا- شهرستان اهر و منطقه ارسباران يكي از پرجاذبه ترين مناطق كشور و جلوه گاه شكوه طبيعت ايران است كه باچشم اندازي زيبا و كوه هاي سر به فلك كشيده و آثار منحصربه فرد تاريخي و گردشگري،سال هاي متمادي بافت طبيعي و چهره استوارش را حفظ كرده است.
