در ادامه این گزارش می خوانیم: او اعلام كرد كه جان بولتون قرار است به‌زودی به‌عنوان مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریكا مشغول به كار شود. بولتون كار خود را از نهم آوریل، یعنی ٢٠ فروردین، به جای هربرت مك‌مستر آغاز خواهد كرد. بولتون، سیاست‌مدار تندروی جمهوری‌خواهی كه به نظرات تند و بی‌محابا و خصمانه علیه ایران شهرت دارد.
این تغییر كمی پس از تغییرات در دستگاه سیاست خارجی رئیس‌جمهوری آمریكا به وقوع پیوست. ترامپ پیش‌تر هم در توییتر خود، وزیر خارجه این كشور، یعنی تیلرسون را بركنار كرده و مایك پمپئو، رئیس سازمان سیا را به‌عنوان وزیر جدید خارجه ایالات متحده و جینا هسپل را به‌عنوان اولین زنی كه در رأس سازمان سیا قرار می‌گیرد، معرفی كرده بود.
همه بركناری‌های ترامپ از جمله موافقان توافق‌نامه برجام بودند و چهره‌های جدید همگی با ضدیت با ایران و مخالفت با برجام شناخته می‌شوند. در‌این‌میان جان بولتون شاید رادیكال‌ترین گزینه‌ای بود كه ترامپ می‌توانست او را انتخاب كند. بولتون از جمله حامیان گروهك منافقین (سازمان مجاهدین خلق) است و البته در چند برنامه‌ای كه این گروهك ترتیب داده شركت داشته و به سخنرانی پرداخته است.
**نخستین مصاحبه بولتون
جان بولتون در نخستین مصاحبه‌اش بعد از معرفی از سوی رئیس‌جمهوری آمریكا، در گفت‌وگویی با رادیو New York AM ٩٧٠ درباره برجام گفت: كاملا با ارزیابی رئیس‌جمهوری درباره این توافق موافقم و تصور نمی‌كنم كه این توافق از طریق مذاكراتی كه با اروپایی‌ها داشته‌ایم، اصلاح‌پذیر باشد. به گزارش ایسنا، به‌نقل از العالم، بولتون ادامه داد: گاهی باید با واقعیت روبه‌رو شد و پذیرفت كه این توافق، همان‌طور‌كه رئیس‌جمهور هم گفت، از همان ابتدا توافق بدی بوده است و بهتر نمی‌شود. او احتمالا اواسط «می» تصمیم نهایی‌اش را در این زمینه اتخاذ می‌كند. این هم یكی‌دیگر از موضوعاتی است كه زمانی كه وارد كاخ سفید شوم، سخت روی آن كار خواهیم كرد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریكا، هم به‌تازگی اعلام كرده بود كه «توافق هسته‌ای با ایران مشكل‌دار است و اگر كنگره و طرف‌های اروپایی حامی آمریكا در برجام (یعنی فرانسه و آلمان كه به‌طور مشخص قرار است به اصلاح برجام بپردازند) این اشكالات را تا میانه ماه می، یعنی دهه آخر اردیبهشت سال جاری، اصلاح نكنند، ایالات متحده از این توافق كنار می‌كشد. اصلاحات مدنظر ترامپ، درباره برنامه موشك بالستیك ایران و بازرسی از تأسیسات نظامی ایران است. او همچنین خواهان این است كه محدودیت‌های وضع‌شده برای برنامه هسته‌ای ایران، تاریخ انقضا نداشته باشد.
**انتقاد وندی شرمن به تصمیم ترامپ
بااین‌حال وندی شرمن، عضو ارشد تیم مذاكره‌كننده آمریكایی در جریان مذاكرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی، بعد از انتصاب بولتون در یادداشتی كه در اختیار نیویورك‌تامیز قرار داده، انتخاب جدید ترامپ را مصادف با كوتاه‌بودن عمر برجام ارزیابی كرده است. شرمن در این یادداشت نوشته است: «علی‌رغم پایبندی ایران به برجام، دولت ترامپ به‌دنبال ازبین‌بردن این توافق هسته‌ای است و انتصاب «جان بولتون» تأیید‌كننده كوتاه‌بودن عمر برجام است». براساس گزارش العالم، شرمن در این یادداشت ضمن تأیید پایبندی ایران به برجام متذكر شده كه ظاهرا ترامث متعهد به ازبین‌بردن این توافق است. او در ادامه گفته است كه اگر ترامپ به تاریخ دوازدهم می تعلیق تحریم‌های هسته ایران را تمدید نكند، احتمال ازبین‌رفتن برجام بسیار زیاد است.
شرمن در ادامه به اثرات این اقدام احتمالی ایالات‌متحده پرداخته و نوشته است: «در وهله اول و مهم‌تر از همه، احتمالا (ایران) سریع‌تر و بدون محدودیت برای غنی‌سازی اورانیوم پیش می‌رود، سپاه پاسداران اعلام خواهد كرد كه غرب هرگز قابل‌اعتماد نبوده است. این مسئله می‌تواند امنیت اسرائیل و دیگر هم‌پیمانان آمریكا را در معرض خطر قرار دهد». او بعد از آن نتیجه‌گیری كرد كه در پی این پیامدها، درخواست‌های آمریكا برای اقدام نظامی علیه ایران به‌عنوان تنها گزینه موجود افزایش می‌یابد و با توجه به اینكه بولتون، هدایت شورای امنیت ملی آمریكا را برعهده خواهد داشت، توقف پیش‌روی به سوی یك درگیری نظامی دشوار خواهد بود.
شرمن كه بعد از امضای توافق هسته‌ای، یعنی برجام بازنشسته شد، در نهایت نوشته است: «ترامپ با لغو برجام، ایران را منزوی نمی‌كند بلكه آمریكا را به انزوا می‌كشاند و موجب می‌شود كه شركا و هم‌پیمانان این كشور، چین و روسیه را به عنوان شركای قابل پیش‌بینی‌تر و معتمدتر مورد ارزیابی قرار دهند. هیچ‌چیز درخصوص این تصمیم لغو برجام، به افزایش امنیت آمریكا منجر نمی‌شود و پیامدهای ناشناخته و مخربی را به همراه خواهد داشت. اگر اعتماد و اعتقاد به آمریكا كه به‌سختی به دست آمده است، زمانی از بین برود، به سادگی برنمی‌گردد. بولتون و ترامپ نباید این اشتباه بزرگ را مرتكب شوند». جیمی كارتر، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده، هم انتصاب بولتون را بزرگ‌ترین اشتباه ترامپ تا به امروز دانسته است.
**افشاگری وزیر پیشین دفاع اسرائیل
روزنامه اسرائیلی هاآرتص به نقل از شائول موفاز، وزیر پیشین دفاع اسرائیل در سال‌های ٢٠٠٢ تا ٢٠٠٦، نوشت كه او بولتون را از زمان حضورش به‌عنوان سفیر ایالات متحده در سازمان ملل می‌شناخته است. موفاز كه در جریان یك كنفرانس خبری سخنرانی می‌كرد، گفت كه بولتون در آن زمان تلاش كرده بود وی را برای حمله به ایران متقاعد كند. به گزارش ایسنا، به‌نقل از هاآرتص، مایكل اورن، سفیر پیشین رژیم صهیونیستی در آمریكا، هم درباره انتخاب بولتون گفت: انتصاب بولتون این پیام روشن را به ایران می‌فرستد اینكه روزهای توافق هسته‌ای رو به پایان است. بولتون به‌عنوان شخصی كه از این توافق متنفر است شناخته می‌شود.
**استقبال اسرائیل از انتصاب بولتون
این روزنامه اما در تحلیلی جداگانه، انتصاب بولتون را به نفع اسرائیل قلمداد كرده و نوشته است: «اكنون كه جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریكا شده است و ترامپ ضرب‌الاجلی را برای اروپایی‌ها قرار داده تا توافق را اصلاح كنند، جامعه اطلاعاتی اسرائیل این وضعیت را فرصتی برای كسب امتیازات بیشتر از تهران در مذاكرات جدید میان آمریكا و اروپا درباره توافق هسته‌ای می‌بیند. اسرائیل نه‌تنها امیدوار به تغییراتی در توافق هسته‌ای، از جمله دائمی‌شدن محدودیت‌های هسته‌ای ایران است، بلكه بر این باور است كه می‌تواند نیروهای تحت حمایت ایران را از جنوب اسرائیل و از نزدیكی مرزهای اراضی اشغالی عقب براند، برنامه هسته‌ای تهران را محدود كند و حمایت ایران از حزب‌الله لبنان را كاهش دهد».
**توصیه مایكل لدین به بولتون
مایكل لدین، تحلیلگر و مقام سابق آمریكایی، هم بعد از انتخاب بولتون و اولین مصاحبه‌اش كه اعلام كرد به فكر اصلاح برجام است، در نامه‌ای به او توصیه كرد: «به‌جای تلاش برای «اصلاح» برجام، به فكر تغییر نظام ایران باشد». به گزارش فارس، لدین در نامه‌ای سرگشاده در پایگاه «پی. جی. مدیا» به بولتون توصیه كرده به «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریكا، بگوید «توافق هسته‌ای با ایران مسئله‌ای حاشیه‌ای است و به یك سیاست واقعی برای ساقط‌كردن رژیم جمهوری اسلامی نیاز داریم».
لدین نوشته است: «راهبردی كه برای ما پیروزی به‌همراه می‌آورد، تضعیف این رژیم و حمایت از دشمنان داخلی آن است. این همان كاری است كه ما با امپراتوری شوروی كه دشمنی به‌مراتب قدرتمندتر از جمهوری اسلامی بود، كردیم. آن زمان، خودمان هم از سرعت فروپاشی آن امپراتوری غافلگیر شدیم. اطمینان دارم كه می‌توان در قبال ایران هم به نتیجه‌ای مشابه دست یافت. امتحانش كن».
**واكنش وزیر دفاع آمریكا
جیمز متیس، وزیر دفاع آمریكا، اما در جریان یك كنفرانس خبری در واكنش به انتصاب بولتون گفته است: «من بدون هیچ حساسیت و مشكلی، مشتاق همكاری با او هستم. آخرین‌باری كه چك كردم، او یك آمریكایی است و من مطلقا هیچ نگرانی‌ای ندارم. از همین الان به شما می‌گویم كه مناسبات ما بر مبنای همكاری خواهد بود».
**واكنش مقامات ایرانی
در ایران اما اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت و امیردریابان شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، انتخاب بولتون را بدون پاسخ نگذاشتند. جهانگیری در واكنش به این انتصاب گفت: «این‌گونه نیست كه گروهی كه مهم‌ترین افتخارشان حقوق‌گرفتن از سازمان منافقین است سر كار بیایند، درحالی‌كه این سازمان حدود 17 هزار نفر از مردم ایران را به شهادت رساندند و مردم از آنها نفرت بسیاری دارند و این افراد تهدیدات علیه ملت ایران را آغاز كردند و فكر می‌كنند كه ملت ایران با این تهدیدات جا می‌زند یا اتفاقی در ایران می‌افتد».
شمخانی نیز در اظهاراتی مشابه، همراهی بولتون با گروهك منافقین (سازمان مجاهدین خلق) را مورد اشاره قرار داد و گفت: «برای یك كشور به ظاهر ابرقدرت مایه شرمساری است كه مقام مسئول امنیت ملی آن حقوق‌بگیر یك فرقه تروریستی با سابقه كشتار ١٧ هزار نفر از شهروندان بی‌گناه ایران باشد». حسین امیرعبداللهیان، معاون اسبق عربی- آفریقایی وزارت خارجه كه حالا دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین‌الملل است، هم در حساب توییتر خود در واكنش به انتصاب بولتون نوشت: «ترامپ با انتصاب تندروهایی همانند جان بولتون درواقع سیاست هراس‌افكنی فزاینده و اخذ امتیاز بیشتر در قبال برجام، منطقه و برنامه دفاعی جمهوری اسلامی ایران را دنبال می‌كند. آقای ترامپ! سیاست دوشیدن ریاض در ایران مقتدر هرگز جواب نمی‌دهد». وزارت خارجه ایران اما تاكنون نسبت به این انتصاب عكس‌العملی نشان نداده و سكوت كرده است.
**مشاور امنیت ملی ترامپ چه كاری انجام می‌دهد
به گزارش دویچه‌وله، مشاور امنیت ملی، طبق تعریف، هماهنگ‌كننده سیاست خارجی و امنیتی دولت و یكی از مهم‌ترین مشاوران رئیس‌جمهوری است. او به رئیس‌جمهوری گزارش مستقل ارائه می‌كند و از جمله در جریان دیدار با پلیس فدرال (اف‌بی‌آی) یا وزارت دفاع (پنتاگون) در كنار رئیس‌جمهوری خواهد بود. دفتر بولتون در كاخ سفید در كنار دفتر ریاست‌جمهوری آمریكا قرار دارد و «دستیار رئیس‌جمهوری در امور امنیت ملی» عنوان رسمی مقام جدیدش خواهد بود.
مشاور امنیت ملی نه‌تنها دستورالعمل‌های روزانه امنیتی رئیس‌جمهوری را سازماندهی می‌كند، بلكه همچنین به جمع‌آوری یافته‌های وزارتخانه‌ها و سرویس‌های امنیتی مختلف كه سپس در شورای امنیت ملی (NSC) مورد بحث قرار می‌گیرند، می‌پردازد. افزون بر این، او تدابیر مختلف برای مواجهه با بحران‌های موجود را هماهنگ و استراتژی‌هایی را دراین‌باره تدوین می‌كند. او باید در جریان عمل به چنین وظایفی، همواره خط‌مشی رئیس‌جمهوری آمریكا به‌خصوص سیاست‌های اقتصادی و دیپلماتیك او را مدنظر داشته باشد. علاوه بر این قرار است پست مشاور امنیت ملی عاری از تأثیر جریان‌های سیاسی باشد.
**جان بولتون كیست
جان بولتون سیاست‌مدار ٦٩ساله آمریكایی است كه همه او را به تندروی در مواضعش به‌ویژه درباره ایران و كره‌شمالی می‌شناسند. بولتون لیسانس خود را در رشته هنر گرفته اما تحصیلات تكمیلی و دكترای خود را در رشته حقوق گذرانده است. او را به‌عنوان تحلیلگر ثابت شبكه فاكس‌نیوز می‌شناسند. شبكه‌ای كه متعلق به جمهوری‌خواهان تندرو است. با نگاهی به كارنامه بولتون دریافت می‌شود كه او سابقه اجرائی چندانی ندارد و بیشتر مواضع و برخی تحركات رادیكالی اوست كه به او چهره‌ای جنگ‌طلب بخشیده است. بااین‌حال نمی‌توان از نقش او در جریان جنگ آمریكا علیه عراق و سقوط دولت بعثی صدام حسین چشم پوشید.
بولتون از 11 می ٢٠٠١ تا ٢٠٠٥ به‌عنوان معاون وزیر امور خارجه در امور كنترل تسلیحات و امور امنیت بین‌المللی در دولت بوش پسر مشغول به كار شد. او در این سمت مسئول پیشگیری از اشاعه سلاح‌های كشتارجمعی بود. بولتون همچنین از سال ٢٠٠٥ تا ٢٠٠٦ هم به‌عنوان سفیر ایالات متحده آمریكا در سازمان ملل حضور داشت. بولتون از جمله افراد كلیدی در مطرح‌شدن این ادعا بود كه صدام حسین، رهبر وقت عراق، سلاح كشتارجمعی دارد؛ ادعایی كه ایالات متحده و بریتانیا به اتكای آن به عراق حمله كردند و بعدا روشن شد كه غلط بوده است.
برنی سندرز سناتور ارشد دموكرات در توییتی درباره بولتون نوشته بود: «جان بولتون بخشی از تلاش برای گمراه‌كردن ایالات متحده در جنگ فاجعه‌آمیز عراق بود و از اقدام نظامی علیه كره‌شمالی و ایران حمایت كرده است. او در زمان سفیری آمریكا در سازمان ملل در سال ٢٠٠٥ بیش از حد افراطی بود و اكنون فردی اشتباه برای موقعیت مشاور امنیت ملی است». با اینكه ترامپ تصمیم حمله این كشور به عراق را اشتباه توصیف كرده است، اما بولتون نه‌تنها این تصمیم را درست خوانده بلكه پیش‌تر خواستار حمله پیش‌دستانه به كره‌شمالی هم شده بود.
جك استراو وزیر سابق خارجه انگلیس هم قبلا در گفت‌وگویی كه با شبكه بی‌بی‌سی داشته، درباره بولتون و نقش او در دولت بوش پسر چنین اظهارنظر كرده بود: «جان بولتون را گذاشته بودند كه مواظب كالین پاول باشد. جان بولتون آدم دیك چنی در وزارت خارجه بود و همه سعی خود را می‌كرده تا تلاش‌های سه كشور اروپایی (اشاره به مذاكرات هسته‌ای در دهه ٨٠) را بی‌اثر كند. همه سعی من بر این بود كه توافقی صورت بگیرد. اتفاقا راجع به این موضوع با دكتر حسن روحانی شوخی می‌كردم. به دكتر روحانی می‌گفتم ما سه وزیر خارجه اروپایی سپر انسانی شما هستیم.
استراو در همان مصاحبه اعلام كرده بود كه بولتون یكی از افرادی بود كه بوش را متقاعد كرده بود ایران را در كنار عراق و كره‌شمالی محور شرارت قلمداد كند و این به دلیل میل او برای حمله نظامی به ایران بوده است. جان بولتون خود در مقاله‌ای در «نیویورك‌تایمز» در سال 2015 خط مشی مشاور جدید امنیت ملی را چنین تعریف كرده بود: «ما باید برای جلوگیری از بمب‌های ایران این كشور را بمباران كنیم».
این سیاست‌مدار از سال 2010 تاكنون در گردهمایی سالانه سازمان تروریستی مجاهدین خلق شركت می‌كند. او در آخرین گردهمایی این سازمان كه جولای 2017 (تیر 1396) در پاریس برگزار شد، تأكید كرد كه باید تلاش برای تغییر رژیم ایران را ادامه داد. بولتون در سخنرانی خود خطاب به مجاهدین مدعی شده است: «تا قبل از سال 2019، ما كه اینجا هستیم، در تهران جشن خواهیم گرفت».
او همچنین دو ماه پیش از این انتصاب در مقاله‌ای در روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشت: «سیاست آمریكا باید به‌گونه‌ای باشد كه انقلاب اسلامی ایران را پیش از رسیدن به سالگرد 40سالگی‌اش تمام كند». البته مشاور جدید ترامپ در آخرین مصاحبه‌اش با شبكه فاكس‌نیوز اظهار كرد كه موضع‌گیری‌هایش در زمینه‌های گوناگون مربوط به گذشته بوده و در آینده به‌عنوان مشاور رئیس‌جمهوری باید اطمینان حاصل كند كه دونالد ترامپ برای تأمین امنیت ملی از تمامی گزینه‌ها برخوردار است.
**نگاه جهانی به بولتون
انتخاب جان بولتون به سمت مشاور امنیت ملی كاخ سفید، با واكنش‌های متعدد و متفاوت در مطبوعات جهان مواجه بود. مثلا نشریه «اكونومیست» در گزارشی با نظری مخالف معتقد است كه انتصاب بولتون خطر جنگ را افزایش نخواهد داد و می‌نویسد: «... تردیدها درباره تمایل ترامپ درباره ورود به جنگی تازه ناشی از اظهارات قبلی اوست كه مخالف مداخلات خارجی آمریكا بود. او حضور آمریكا در جنگ در لیبی، سوریه و افغانستان را اشتباه می‌دانست همچنین ورود به جنگ در عراق. او معتقد است ما جهان بهتری داشتیم اگر رؤسای‌جمهوری آمریكا امور خارجی را نادیده می‌گرفتند و به مسائل داخلی می‌پرداختند... واقعیت آن است كه درباره جان بولتون نیز احتمالا ترامپ با ایدئولوژی و تئوری‌های او همدلی زیادی نخواهد داشت همچنین جیمز متیس، وزیر دفاع ترامپ، خواستار باقی‌ماندن آمریكا در برجام و مخالف حمله نظامی علیه كره‌شمالی است».
به گزارش تابناك، «دیوید ایگناتیوس»، ستون‌نویس «واشنگتن‌پست»، اما در یادداشتی اشاره می‌كند با انتصاب اخیر بولتون كابینه «جنگ» ترامپ تكمیل شده و می‌نویسد: «در حال حاضر مردم در داخل و خارج از آمریكا ترسیده‌اند. بولتون در اظهارات جنگ‌طلبانه‌اش موضعی مشابه ترامپ را دارد. همكاران سابق بولتون او را فردی پیچیده توصیف می‌كنند. آنان می‌گویند بولتون انعطاف‌ناپذیر است. درمورد ایران، هم‌زمانی انتصاب بولتون در زمانی كه ترامپ خود را برای خروج از برجام آماده می‌كند معنادار است...».
«تایمز اردن» نیز در یادداشتی تحت عنوان «چرا خطر متوجه از جانب بولتون جدی است»؟ می‌نویسد: «اكثر سیاست‌مداران و دیپلمات‌ها درباره خطرات متوجه از جانب بولتون صحبت كرده‌اند. او افراطی است؛ فردی تندرو كه معتقد است همه مشكلات جهان با قدرت نظامی آمریكا حل خواهد شد. او درمورد كره‌شمالی نیز به دیپلماسی باور ندارد. درباره ایران بولتون مدعی شده كه رژیم سیاسی كنونی تهران تا سال 2019 میلادی سقوط خواهد كرد. كار بولتون ارائه مشاوره و تحلیل اطلاعات برای رئیس‌جمهوری آمریكا خواهد بود این موضوع ازآن‌رو خطرناك است كه ترامپ تماشای تلویزیون را بر خواندن روزنامه ترجیح می‌دهد. درنتیجه، بولتون می‌تواند اعمال نفوذ زیادی بر تصمیمات ترامپ داشته باشد. در مقابل پمپئو و بولتون تنها صدای عاقل باقی‌مانده در كابینه ترامپ، جیمز متیس وزیر دفاع است».
*منبع: روزنامه شرق؛ 1397،1،14
**گروه اطلاع رسانی**9428**9131
تهران- ایرنا- روزنامه شرق در گزارشی نوشت: روز پنجم تعطیلات نوروز در ایران بود كه دونالد ترامپ باز هم در حساب توییتر خود از اضافه‌شدن یك تندروی دیگر به دولت ایالات متحده خبر داد.
