به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، زمان چندانی از كهكشان ارتباطات و ایجاد فناوری های نو، به ویژه رسانه های دیجیتال نمی گذرد، اما اثرگذاری آن بسیار زیاد و غیر قابل تصور است. زمانی در فرهنگ شفاهی ما، اسطوره ها و افسانه ها نقل مجالس و محافل بودند، اما اینك حتی رسانه های مكتوب نیز به گرد پای رسانه های دیجیتال نمی رسند.
تاریخ تمدن بشری همواره در مسیر دگرگونی حركت كرده و ارتباطات انسانی از این قاعده مستثنی نبوده است در این مسیر بشر با بهره گیری از صنعت چاپ از دوران شفاهی عبور كرد و به سمت دوره جهان مدرن پیش رفت. اكنون نیز با برداشته شدن فاصله ها و گسترش ارتباطات، رسانه های كاغذی رفته رفته جای خود را به رسانه های مجازی داده اند؛ ین روند در سال های اخیر شتاب بیشتری گرفته است و مصداق آن را می توان در آمار فزاینده فعالان شبكه های اجتماعی مشاهده كرد.
عضویت افراد در شبكه های اجتماعی روز به روز توسعه می یابد و این شبكه ها فارغ از وجه ارتباطات اجتماعی، بازاری برای كسب و كار و تجارت نیز به شمار می آیند. از این رو امنیت این فضا از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است.
كاربران ایرانی نیز بخش عظیمی از جامعه كاربران فضای مجازی را تشكیل می دهند با توجه به حجم گسترده عضویت كاربران ایران در شبكه های اجتماعی خارجی و مسائلی كه به لحاظ اطلاعات هویتی و امنیتی برای كاربران این شبكه ها مطرح می شود؛ بحث راه اندازی پیام رسان های داخلی و فیلتر برخی پیام رسان های خارجیدر كشور به میان آمده است.
گروهی بر اساس برخی دغدغه ها و خارجی بودن پیام رسان هاو دسترس داشتن بیگانگان بر اطلاعات آن را مطرح می كنند و از فیلتر شدن آن حمایت می كنند. از این رو در این نگرش به این پیام رسان به مثابه امری تهدید آمیز و سلبی نگریسته می شود. البته آن چیزی كه موافقان فیلتر شدن تلگرام مطرح می كنند به معنای حذف پیام رسان های اجتماعی نیست بلكه آنها انتخاب جایگزین های داخلی و ایرانی را به میان می آورند.
در برابر این نگرش، دیدگاه دیگری وجود دارد مبنی بر این كه فیلتر كردن بر خلاف حق آزادی بیان و ایجاد نوعی محدودیت است و این گروه با نگاه ایجابی به مساله می پردازند.
در این میان سوالی كه مطرح می شود این است كه چرا برخی ترجیح می دهند از پیام رسان هایی استفاده كنند كه مدیریت آنها در داخل نیست و از پیام رسان هایی با مدیریت داخلی اجتناب می كنند.
برای تشریح این موضوع به به ذكر چند نكته می پردازیم:
1- به نظر می رسد یكی از اصلی ترین دلایل عدم استقبال از پیام رسان های داخلی، ذهنیت منفی ایجاد شده نسبت به این اپلیكیشن ها است به طوری كه این فرض وجود دارد كه این پیام رسان ها به نوعی كنترل می شوند و محدودیت هایی در این فضا اعمال خواهد شد؛ درستی این گزاره كه آزادی تحدید می شود از نظر منطقی گزاره صادقی نیست زیرا این مساله را مقامات و مسئولان بارها مورد تاكید قرار داده اند.
بر این اساس آن چیزی كه باید مورد بررسی و مداقه قرار گیرد، صرفا مساله فیلتر یا عدم فیلتر برخی پیام رسان ها مطرح نیست، بلكه پرسش این است كه چرا با نوعی كم اعتمادی یا بی اعتمادی در استفاده از پیام رسان های داخلی در بین مردم مواجه هستیم.
2- اعتماد، مهمترین پیش نیازی است كه افراد را به داشتن تعامل دوسویه یا چندسویه تشویق می كند. بسیاری اندیشمندان اجتماعی، اعتماد را احساس یا برداشتی منطقی می دانند كه بر مبنای دید مثبت یا به عبارتی حسن ظن متقابل، به تعاون و همكاری منجر می شود و فقط در این حالت است كه انسان ها با داشتن طیفی گسترده از دیدگاه ها و منافع متفاوت به حل مشكل های مشترك قادر خواهند بود.
اعتماد اجتماعی و سیاسی در رابطه میان كارگزار و ساختار قوام و دوام می یابد؛ در واقع مشاركت مورد نیاز در اعتمادی دوسویه میان واحد سیاسی و شهروندان پدید می آید و اگر این اعتماد خدشه دار شود، روند مشاركت رو به ركود می گذارد. به این معنا هر جا سطح اعتماد عمومی بالا باشد میزان مشاركت و همیاری مردم در عرصه های مختلف رشد می یابد.
3-پربیراه نیست اگر بگوییم كه استقبال نكردن از پیام رسان های داخلی نشانگر كوتاه شدن دیوار اعتماد میان مردم و مسئولان است. رفع این شكاف نیازمند اعتمادزایی و اطمینان افزایی به مردم است.
از نگاه جامعه شناختی می توان بر این نكته تاكید كرد كه اعتماد عمومی، «رضایت» را جانشین «اجبار» می سازد و این مساله از اهداف مهمی است كه نخبگان و اداره كنندگان بیشتر جوامع درصدد دستیابی به آن هستند. بنابراین بهتر است به جای برخورد سلبی با مساله؛ با اطمینان بخشی، رضایت و اعتماد عمومی را تقویت كنیم.
4- از مسائلی غیر قابل انكار، دلایل ساخته شدن ذهنیت منفی نسبت به پیام رسان های داخلی است. آن چیزی كه به این بی اعتمادی ها دامن زده پهنه آنها را گسترده می سازد، نوسان ها و افزایش نابسامانی های فرهنگی، اجتماعی و حتی برخی بی اخلاقی های سیاسی در جامعه است.
در واقع دیوار بی اعتمادی یكباره ساخته نمی شود بلكه در فرایند زمانی شكل می گیرد. بنابر این برداشتن آن نیز نیازمند زمان است. از این رو برای رسیدن به جامعه ای مطلوب از نظر سطح اعتماد عمومی متقابل ضرورت دارد شاخصه هایی چون صداقت، شفافیت و احترام متقابل مورد توجه قرار گیرد. ساخت اعتماد عمومی نیز جز در سایه توجه به سرمایه های اجتماعی نمی تواند محقق شود.
شاید میزان استقبال و استفاده از پیام رسان های داخلی آزمونی برای ارزیابی و علت یابی اعتماد متقابل باشد.
پژوهشم**458**3050**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- با توجه به حجم گسترده عضویت در شبكه های اجتماعی در سال های اخیر، ایجاد اعتماد در این فضا بسیار اهمیت دارد؛ مساله ای كه بررسی جامعه شناختی آن در گرماگرم راه اندازی پیام رسان های داخلی و ترسیم چشم انداز آن ها، بیش از پیش احساس می شود.
