قطب چرم و كفش ایران در اغماست

به گزارش ایرنا، نخستین كارخانه چرم سازی مدرن ایران به نام 'خسروی' حدود 90 سال قبل در تبریز بنیان گذاشته شد تا زیرساخت تولید صنعتی محصولات چرمی در كشورمان شكل بگیرد و این سنگ بنایی برای اعتلای چرم و كفش تبریز در دهه های بعدی شد.
اما آوازه جهانی چرم و كفش تبریز از حدود 2 دهه قبل به این سو با قاچاق چرم و كفش ارزان و بی كیفیت چینی از یك سو و واردات محصولات رقیب سرسختی بنام تركیه از سوی دیگر، روز به روز كمرنگ تر شد تا امروزه این صنعت دیرپا به اغما برود.
بدیهی است ركود صنعت چرم و كفش تبریز به عنوان یك برند شناخته شده در ورای مرزهای ملی، پدیده ای چندمتغیری می باشد كه علاوه بر عوامل فوق الذكر، از مشكلات دیگری مانند كهنه و فرسوده بودن ماشین آلات و تجهیزات، به روز نشدن مهارت مدیران و كارگران و نیز تبعات تحریم های اقتصادی متاثر است.
در تبیین قدمت صنعت چرم و كفش تبریز، ذكر این نكته نیز خالی از لطف نیست كه قدیمی ترین كفش جهان با حدود پنج هزار سال قدمت هم اكنون در بخش كفش موزه شهرداری تبریز نگهداری می شود.
ایرنا مركز آذربایجان شرقی با این نگاه، میزبان میزگردی با حضور جمعی از صنعتگران و دست اندركاران بخش چرم سازی و تولید كفش تبریز بود تا به واكاوی وضعیت نابسامان فعلی این صنعت، چالش های پیش رو و راهكارهای احیا و رونق آن بپردازد.

** ظرفیت های بالقوه چرمشهر تبریز برای توسعه صنعت چرم كشور
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز گفت: تبریز قطب صنعت چرم ایران است و اولین كارخانه چرم سازی در كشور از سوی مرحوم صدقیانی با عنوان چرمسازی خسروی ایجاد شد و بعد از هفت سال این صنعت در این شهر گسترش یافت.
مهدی امینی افزود: توسعه این صنعت از محله امامیه تبریز شروع شد و سپس تا سال 1362 به خیابان سعدی گسترش یافت و تعداد كارخانه های چرم سازی در آن زمان به 42 واحد رسید.
وی با بیان اینكه اكنون نیز تعدادی از نمادهای كارخانه های چرم سازی در این محله ها موجود است، اظهار كرد: به دلیل مزاحمت شهری، به فكر انتقال آن ها افتادند و این واحدها بین روستای خواجه دیزج و مایان به نام چرمشهر انتقال یافتند.
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز یادآوری كرد: با فعالیت این واحدها در این مكان و گسترش واحدهای چرمسازی تعداد آن ها هم اكنون به 364 واحد رسیده است.
امینی با بیان اینكه این مكان تا سال 1379 به عنوان ناحیه صنعتی شناخته می شد و فاقد امكانات زیربنایی بود، افزود: در آن زمان تعداد 230 واحد چرمسازی مستقر در این مكان با مشكلات زیادی مواجه بودند.
وی گفت: براساس مصوبه هیات دولت برای ایجاد شهرك صنعتی خصوصی، اولین بار شهرك صنعتی خصوصی در ایران به عنوان چرم سازان در تبریز ایجاد و زیرساخت های لازم در آن فراهم شد؛ حتی برای خرید یك خط تلفن در این شهرك در سال 1375 حدود 25 میلیون ریال پول واریز شد در حالی كه با 30 میلیون ریال می شد یك دستگاه بنز خوب خرید.
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز با بیان اینكه تاكنون ریالی از دولت برای ایجاد امكانات و زیرساخت ها در چرمشهر دریافت نشده است، اظهار كرد: 90 درصد صادرات كل چرم كشور از آذربایجان شرقی انجام می شود.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز نیز چرمشهر را بزرگترین مزیت این شهر در صنعت كفش و چرم اعلام كرد و گفت: هیچ گونه حمایت دولتی از شهرك انجام نمی شود و واحدهای مستقر در آن با ماشین آلات قدیمی 40 و 50 ساله چرم تولید می كنند.
علیرضا جباریان فام با تاكید بر ضرورت حمایت از تولید كنندگان چرم تبریز افزود: در صورت برخورداری این واحدها از ماشین آلات به روز و پیشرفته، آن ها چرم خوبی تولید خواهند كرد و تولیدات تولیدكنندگان كفش نیز از نظر كیفی ارتقا خواهد یافت.
وی اظهار كرد: تبریز بزرگترین تولید كننده كفش چرم ایران است و 60 درصد كفش كشور در این شهر تولید می شود.
جباریان فام ادامه داد: علت شهرت كفش تبریز به خاطر چرم این شهر است و قبل از صنعتی شدن تولید چرم در سال 1308، چرم در تبریز به صورت گیاهی تولید می شد.
مدیر روابط عمومی شركت شهرك های صنعتی آذربایجان شرقی نیز گفت: شهرك چرمشهر قطب تولید چرم در كشور بوده و ظرفیت تولید آن سالانه 50 میلیون فوت مربع است.
سعید حبیبی افزود: 46 درصد از چرم سازهای فعال كشور در این شهرك مستقر شده و كیفیت بالای چرم تولیدی و داشتن سهم قابل ملاحظه در تامین مواد اولیه كفش از قابلیت های این شهرك است.
وی گفت: هم اكنون حدود سه هزار و 300 نفر در واحدهای مستقر در این شهرك صنعتی مشغول به كار هستند و از حدود 300 كارگاه موجود در آن حدود 20 واحد تولیدی بیش از 11 نفر پرسنل دارند و سایر واحدها با كمتر از 10 نفر پرسنل فعالیت می كند.
حبیبی یادآوری كرد: طرح توسعه خوشه چرم تبریز از سال 1391 اجرا شد و در سال 1394 به شبكه فراگیر اتحادیه چرم انتقال یافت.

** صنعت چرم و كفش تبریز با بحران دست و پنجه نرم می كند
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز با اشاره به وضعیت فعلی چرم در استان گفت: اكنون بحران در این صنعت چنان است كه نمی توانیم با رقبا رقابت كنیم چرا كه ماشین آلات كارخانه ها به روز نیست.
امینی افزود: وقتی صنعت چرم در دنیا دچار بحران شد، دولت تركیه برای كمك به رفع این بحران به فعالان این صنعت وام چهار درصدی پنج ساله با یك سال استمهال پرداخت كرد و آن ها با استفاده از این وام اقدام به خرید ماشین آلات به روز و آخرین فناوری این صنعت كردند به طوری كه اكنون با ایتالیا رقابت می كنند.
وی یادآوری كرد: در كشور ما به فعالان این صنعت وام 27 درصدی پرداخت شد و ما مجبور شدیم دستگاه های كهنه تولید كنندگان خارجی را خریداری كنیم.
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز گفت: مالیات بر ارزش افزوده، فرسودگی ماشین آلات و هزینه های مازاد، برای صنعتگران و رقبای تركیه ای تولید كفش چرم وجود ندارد، بنابراین قیمت تولید آن ها نسبت به تولید ما پائین تر و كیفیت آن ها نیز به دلیل استفاده بیشتر از مواد اولیه و فناوری به روز، بیشتر است.
امینی افزود: نبود نظارت بر بازار كفش تبریز موجب شده هر كس با هر قیمت دلخواه اقدام به فروش آن كند و فعالیت دلالان و افراد سودجو در این صنعت موجب افزایش كاذب قیمت كفش وطنی شده است.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز نیز گفت: صنعت كفش با ركود بی رحمانه ای به ویژه در روزهای منتهی به پایان سال 96 مواجه بود و این ركود موجب آسیب شدید این صنعت می شود به طوری كه آثار آن به صورت محسوس در سال جاری در این صنعت احساس خواهد شد.
جباریان فام با بیان اینكه بیشتر مشكلات تولید كنندگان چرم و كفش مشترك است، افزود: صنعت كفش و چرم به صورت زنجیروار به هم متصل بوده و متاثر از همدیگر هستند.
وی اظهار كرد: ركود بی رحمانه در صنعت چرم و كفش موجب شكسته شدن كمر این صنایع شده و این امر نیز تولید كنندگان را در بخش صادرات با مشكل مواجه كرده است.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز با بیان اینكه چرم دوزان قشر مظلوم صنعت كفش هستند، افزود: برای جذب مشتری باید كفش تولیدی ارزان فروخته شود.
جباریان فام افزود: افرادی كه در تبریز كفش چرم می دوزند معدود هستند و اگر تجربه آن ها به افراد جوان انتقال نیابد این صنعت به فراموشی سپرده می شود.
وی با بیان اینكه باید چرم دوزان حمایت و تشویق شوند، اظهار كرد: اگر اتاق موجود در موزه كفش ایران در عمارت شهرداری تبریز در اختیار این اتحادیه قرار گیرد چرم سازان می توانند در آنجا اقدام به عرضه مستقیم كفش تبریز به قیمت پایین كنند.
مدیر روابط عمومی شركت شهرك های صنعتی آذربایجان شرقی نیز با اشاره به حمایت های این شهرك از صنعت چرم و كفش تبریز، گفت: صنعت چرم و كفش تبریز به عنوان یك مزیت صنعتی پیشینه دار در این شهر دارای مزیت های فراوانی است و باید تصمیم های متناسبی با وضعیت فعلی آن اتخاذ شود تا مانع از ایجاد بحران در این صنعت شد.
حبیبی افزود: برگزاری همایش های ملی سالانه كفش و چرم، دوره آموزشی فرآوری چرم با حضور متخصصان ایتالیایی، ایجاد نمایشگاه دایمی فروش كفش و مراكز طراحی كفش در دانشگاه هنر از جمله اقدام های این شهرك برای حمایت از این صنعت است.
وی اظهار كرد: مقدمات مربوط به ثبت برند كفش تبریز انجام شده و سند توسعه صنعت كفش نیز تهیه و به وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت ارسال شده است.
حبیبی، تشكیل كنسرسیوم صادراتی كفش و حمایت از برنامه های آن، ایجاد وب سایت برای خوشه چرم و كفش، برگزاری دوره ها و كارگاه های آموزشی تخصصی كفش و چرم و امضای تفاهم نامه همكاری با دانشگاه TASV تركیه را از دیگر اقدام های حمایتی شركت شهرك های صنعتی استان از این صنایع اعلام كرد.
مدیر روابط عمومی شركت شهرك های صنعتی آذربایجان شرقی یادآوری كرد: خوشه كفش تبریز با بیش از یك هزار و 800 واحد تولیدی و صنعتی و 500 واحد خانگی از نظر تعداد بزرگترین خوشه كفش ایران است.
حبیبی افزود: این خوشه با تولید حدود 55 میلیون جفت كفش در سال بیش از 55 درصد از مصرف داخلی كشور را تامین می كند.
وی با بیان اینكه 50 واحد بزرگ تولیدی با سیستم تولید تزریق مستقیم 40 درصد از كل تولید را بر عهده دارد، یادآوری كرد: در این خوشه 160 واحد كوچك، كفش تمام چرم تولید می كند و تولیدات این گروه كمتر از 2 درصد میزان كل تولیدات خوشه را به خود اختصاص می دهد.
مدیر روابط عمومی شركت شهرك های صنعتی آذربایجان شرقی اظهار كرد: یك هزار و 600 واحد كوچك و متوسط در استان هم به تولید كفش با زیره پلیمری مشغولند كه با تولید 18 میلیون جفت در سال حدود 60 درصد هزینه كلی تولیدات خوشه را به خود اختصاص داده اند.
حبیبی ادامه داد: ارزش كل تولیدات خوشه هشت میلیون دلار در سال است كه توسط 10 واحد صادراتی به كشورهای روسیه، اوكراین و گرجستان صادر می شود و بقیه محصولات به غیر از خود منطقه در سایر استان های كشور به ویژه نواحی غرب، مركزی و شمالی كشور به فروش می رسد.
وی گفت: هم اكنون بیش از 40 هزار نفر در این خوشه مشغول به كار بوده و چهار هزار نفر از آن ها در واحدهای بزرگ با گنجایش بیش از 50 نفر، 19 هزار نفر در واحدهای كوچك و متوسط كمتر از 50 نفر و 2 هزار نفر در واحدهای خانگی و بقیه در واحدهای وابسته شاغل هستند.

** فشار قاچاق و مالیات ارزش افزوده بر كمر نحیف چرم و كفش
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز گفت: هم اكنون 50 درصد واحدهای مستقر در چرمشهر به دلیل مالیات بر ارزش افزوده تعطیل است و اداره كل امور مالیاتی آذربایجان شرقی پرونده های ارزش افزوده واحدها را از سال 88 درآورده و مبلغ تفاوت پرداخت آن در سال های گذشته را مطالبه می كند.
امینی با بیان اینكه مالیات بر ارزش افزوده كمر كل صنایع به ویژه چرم و كفش را شكسته است، افزود: در كشور ما هر سال بدون در نظر گرفتن بحران در بازار، مالیات افزایش می یابد.
وی با اشاره به قاچاق كالا به كشور یادآوری كرد: با وجود اینكه مرزهای كشور ما امن است ولی ورود حجم بالای كالای قاچاق به ویژه چرم و كفش به كشور جای سووال دارد.
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز گفت: چرم، كفش و فرش نماد صنعت استان آذربایجان شرقی است و اگر از سوی دولت حمایت نشود این صنایع تعطیل خواهد شد.
امینی با بیان اینكه امنیت جامعه در دست صنعتگران است، ادامه داد: اگر صنعت نباشد معتاد و دزد در جامعه زیاد می شود و امنیت آن آسیب می بیند.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز گفت: دولت از همان ابتدا 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده بر مواد اولیه اعمال می كند و دوباره این مالیات را از تولید كننده می گیرد ولی ما نمی توانیم آن را از مشتری بگیریم.
جباریان فام افزود: نه تنها صنعت چرم و كفش بلكه تمام صنایع كشور متاثر از مالیات بر ارزش افزود ضربه می بیند و این امر موجب می شود هم صادرات با مشكل مواجه شود و هم بازار داخلی از دست برود.
وی با بیان اینكه در كشور ما عدالت مالیاتی وجود ندارد، اظهار كرد: اداره كل امور مالیاتی از افراد شناخته شده مالیات می گیرد ولی در تبریز و سطح كشور مودیانی وجود دارند كه مالیات پرداخت نمی كنند و اداره دارایی نیز تمایلی به شناسایی آنها نشان نمی دهد.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز یادآوری كرد: همه اذعان می كنند كه سال 96 ركود بر بازار حاكم بوده و اگر دولت می خواهد قانون رعایت شود، اعلام كند كه تولیدكنندگان مالیات سال 96 را نسبت به سال 95 حدود 20 درصد كم پرداخت كنند در حالی كه دوباره شاهد افزایش 20 درصدی مالیات خواهیم شد.
جباریان فام با بیان اینكه قاچاق كالا نیز بر مشكلات تولید كنندگان چرم و كفش افزوده است، ادامه داد: در پی رواج بیشتر این پدیده در سایر استان ها، میزان متقاضیان كفش چرم تبریز در این استان ها كاسته شده است.
وی با تاكید بر ضرورت خروج از ركود در بازار كفش و چرم اظهار كرد: وضعیت فعلی تولید كفش در تبریز حدود 20 درصد به علت ركود كاهش یافته ولی كیفیت تولید و مدل كفش ها نسبت به 2 سال قبل خیلی افزایش یافته است.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز بزرگترین مشكل تولید كنندگان كفش را قیمت تمام شده بالای كالا اعلام كرد و گفت: تولید كنندگان تركیه از دیگر تهدیدهای صنعت كفش و چرم تبریز هستند، زیرا آنها بر روی بازار ایران تمركز كرده و 90 درصد قاچاق كفش به كشور را كفش های تركیه به خود اختصاص داده است.
جباریان فام افزود: در پنج سال اخیر براساس آمار رسمی میزان متوسط واردات كفش به كشور در سال 10 میلیون دلار از گمركات است در حالی كه كشورهای صادر كننده آمار رسمی صادرات به ایران را 300 میلیون دلار اعلام كرده اند.
وی یادآوری كرد: مقایسه این آمار نشان می دهد هر سال 290 میلیون دلار كالا به كشور قاچاق می شود كه جلوگیری از آن نیاز به عزم ملی دارد.
جباریان فام ادامه داد: با وجود اینكه مسوولان در نشست های خود با تولید كنندگان اذعان می كنند كه هر سال ركود در بازار وجود دارد ولی همچنان هر سال مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده از واحدهای تولیدی اضافه می شود.
وی گفت: هم اكنون حدود چهار هزار و 250 واحد رسمی و دارای پروانه مرتبط با كفش در تبریز وجود دارد كه عضو اتحادیه كفاشان این شهر هستند و در بخش تولید، فروش و خدمات فعالیت می كنند.
جباریان فام با بیان اینكه بیش از یك هزار واحد بدون پروانه نیز به صورت زیرزمینی و خانگی مشغول فعالیت در این صنعت هستند، اظهار كرد: حداقل 120هزار نفر در تبریز از طریق صنعت كفش ارتزاق می كنند.
مدیر روابط عمومی شركت شهرك های صنعتی آذربایجان شرقی نیز اظهار كرد: مزیت رقابتی خوشه كفش تبریز در تولید كفش هایی با كیفیت متوسط است ولی برای بالابردن سود و رقابت با تولید كنندگان خارجی مانند تركیه، ایتالیا و چین ارتقای كیفیت محصولات و بهبود طرح و مدل آن ها ضروری است.
حبیبی افزود: تامین مواد اولیه مرغوب برای تولید كالایی با ارزش افزوده بیشتر از دیگر مواردی است كه تولید كنندگان كفش تبریز برای رقابت با رقبای خارجی باید رعایت كنند.
وی گفت: طرح توسعه خوشه كفش تبریز از سال 1386 اجرا شد و در سال 1390 به شبكه فراگیر انجمن صنفی كارآفرینان كفش تبریز انتقال یافت.

** كفش پلاستیكی سرطان زاست
مدیرعامل شهرك صنعتی چرمشهر تبریز با بیان اینكه كفش پلاستكی ضررهای زیادی برای بدن انسان دارد، گفت: كفش پلاستیكی در تابستان به پاها گرما و در زمستان سرما می دهد.
امینی افزود: در كشور چین از پلاستیك های آشغال و فضولات آن ها كف و زیره كفش تهیه می كنند كه بد بو بوده و موجب ایجاد سرطان در انسان می شود.
رییس اتحادیه كفاشان و سراجان تبریز نیز با بیان اینكه برخی از فروشندگان در بازار سعی می كنند برخی كفش های پلاستیكی را در قالب كفش چرم مصنوعی به فروش برسانند، گفت: چرم مصنوعی در بازار وجود ندارد چراكه ما گاو مصنوعی نداریم.
جباریان فام افزود: بنا بر اعلام پزشكان 50 درصد سرطان ها از طریق پا در بدن ایجاد می شود و در كفش های پلاستیكی باكتری به صورت بالفعل وجود دارد و می تواند از طریق پوست نازك پاها در اثر تعریق و باز شدن منفذها وارد بدن شود و در آینده انسان را با مشكل و بیماری مواجه كند.
8023/518