اين استاد دانشگاه شيراز شنبه در گفت و گو با ايرنا از غزل سعدي درمقايسه با غزل حافظ سخن گفت و بيان كرد: غزل سعدي به آرامگاه حافظ شبيه است كه ساده، بي‌پيرايه، هنري و شگفت‌آور است؛ اما غزل حافظ به قصري زيبا و باشكوه مي‌ماند با مقرنس كاري‌ها، گچ‌بري‌ها و ميناگري‌هاي خيره كننده و تالارها و اندروني‌هاي تو در تو.
** طرز سخن سعدي تقليدناپذير است
او مي‌افزايد: طرز سخن سعدي تقليدناپذير است زيرا او بدون ياري گرفتن از آرايه‌هاي ادبي، غزلي زيبا و هنري مي‌آفريند اما به نظر مي‌رسد مي‌توان با فراگيري برخي آرايه‌هاي ادبي و شگردهاي حافظانه در آفرينش سخن لايه لايه، به رنگ سخن حافظ نزديك شد.
اين سعدي شناس در توصيف آرايه‌هاي شعر سعدي مي‌گويد: مسئله اينجاست كه زيبايي‌هاي نهفته در بسياري از غزل‌هاي سعدي را مي‌توان دريافت اما نمي‌توان بازگفت يا تقليد كرد و مي‌توان فهميد اما نمي‌توان توضيح داد، درواقع اين زيبايي‌ها از جنس ملاحت هايي است كه حافظ آن‌ها «آن» مي‌نامد.
حسنلي درباره گلستان سعدي مي‌گويد:مقبوليت رو به گسترش و افزايش گلستان و پذيرش عمومي آن را بايد در دو عامل هوشياري در گزينش موضوع و چيره دستي سعدي در آرايش سخن دانست.
وي با بيان اينكه حضور هميشگي سعدي در ميان مردم و آميزش او با گروه‌هاي مختلف اجتماع، تأثير بسياري بر عمومي‌تر شدنِ سخن او داشته است، عنوان مي‌كند:اين خصيصه موجب مي‌شود سعدي درمقام سخن‌گوي صادق مردم باشد، سخن‌گويي كه در كلام او هرگز بويي از نااميدي، ناتواني و شكست احساس نمي‌شود و همواره پويا، كوشا و تلاش‌گر است.
** سعدي بازتابنده حقيقي اوضاع اجتماعي و فرهنگي خود است
اين استاد ادبيات، گلستان سعدي را بازتابنده حقيقي اوضاع اجتماعي و فرهنگي دوران خود مي‌داند و در توضيح اين مطلب مي‌گويد: جهاني كه در گلستان نشان داده مي‌شود، جهاني واقعي و دردسترس است؛ نه خيالي و آرماني، درواقع در اين جهان واقعي هركس باتوجه به انديشه‌اش مجال حضور و ظهور مي‌يابد از گدا و پادشاه و وزير و درويش گرفته تا قاضي و آموزگار و مشت‌زن و مؤذن.
وي در مقايسه سعدي با ديگر چهره‌هاي شاخص ادبيات فارسي بيان مي‌كند:سعدي بيش از ديگران در ميان مردم است و در اين زمينه با مولانا بسيار متفاوت است، چون او در ارتفاع بسيار و با فاصله بسيار در پرواز است و آنقدر بالاست كه نه‌تنها از دسترس مردم كه از ديد آن‌ها هم دور مي‌شود يا حافظ كه گرچه در ميان جامعه پذيرفته شده و نفوذ دارد اما در قداستي پوشيده شده كه مانند پدري مقدس او را قابل احترام مي‌كند اين در حالي است كه سعدي مانند دوستي صميمي است كه گاهي با مردم هم شوخي مي‌كند و پيوندي بسيار نزديك با آن‌ها دارد.
حسنلي مي‌افزايد: بسياري از مطالب گلستان درباره دردها، آرزوها، آرمان‌ها و گرفتاري‌هاي مردم است كه با زندگي مردم آن زمان سازگار است و در بسياري اوقات، وقتي گلستان مي‌خوانيم چنان در معناي آن محو شويم كه از زيبايي‌هاي هنري آن غافل مي‌شويم.
گرچه حسنلي معتقد است در حكايت‌هاي گلستان تناقض‌هايي نيز ديده مي‌شود و برخي حكايات در باب‌هاي مختلف ناهماهنگ و نامتناسب است.
** همه آنچه سعدي گفته، پذيرفتني و قابل عمل نيست
اين سعدي پژوه در همين زمينه گفت: نبايد از ياد برد سعدي در شيراز قرن هفتم با انديشه هاي مخصوص خود مي‌زيسته است و قرار نيست هرچه مي‌انديشيده يا مي‌گفته در جهان امروز ما پذيرفتني و قابل عمل باشد.
وي بيان كرد: اشتباه‌هاي تاريخي هم در گلستان و هم در بوستان سعدي ديده مي‌شود البته در توجيه اين موضوع بايد گفت توجه سعدي، بيش ازآن كه به مستندات تاريخي باشد، به مطالب و مباحث تربيتي و تعليمي بوده است.
عضو هيات علمي و استاد ادبيات دانشگاه شيراز درزمره پژوهشگراني است كه به سعدي و آثارش پرداخته است. وي سعدي پژوهي نام آشناست كه ازجمله آثار حسنلي درباب سعدي مي‌توان علاوه بر مقالات متعدد به سلسله موي دوست، ورق درخت طوبا، سعدي آتش زبان، شيرين تر از قند و فرهنگ سعدي پژوهي اشاره كرد كه اين آخرين، جايزه كتاب سال سعدي را در سال 1381 براي او به ارمغان آورد.
ابومحمّد مُشرف‌الدين مُصلح بن عبدالله بن مشرّف متخلص به سعدي شاعر و نويسنده قرن هفتم هجري، زاده شيراز است. اهل ادب به او لقب استادِ سخن، پادشاهِ سخن، شيخِ اجلّ مي‌دهند.
ديباچه(منسوب به سعدي)، مجالس پنج‌گانه، نصيحت الملوك، سؤال صاحب‌ديوان، رساله عقل و عشق، تقريرات ثلاثه، گلستان، سعدي‌نامه(بوستان)، قصايد عربي، قصايد فارسي، مراثي، ملمعات و ترجيعات، طيبات، خواتيم، غزليات قديم، صاحبيه، مقطعات، رباعيات، مفردات، هزليات و خبيثات آثار برجاي مانده از سعدي است.
يكم ارديبهشت به مناسبت آغاز نگارش گلستان، ياد روز سعدي نامگذاري شده است.
7375 /1876
شيراز- ايرنا- كاووس حسنلي، سعدي پژوه شيرازي مي‌گويد: سعدي گزارشگري است كه گزارش‌هايش از جامعه دوران خود، تنها ارائه ساده وقايع نيست، بلكه او سرشت انسان‌ها را به‌خوبي شناخته و آن‌ها را نشان مي‌دهد؛ به همين دليل است كه سخنش به سادگي از مرزهاي زبان فارسي در مي‌گذرد.
