احياي آبخوان‌ها 2000 سال طول مي كشد

به گزارش ايرنا، محمدجواد بلورچي چهارشنبه در نخستين همايش ملي مخاطرات زمين ‌شناختي در استان فارس ادامه داد: همه مشكلات امروز در زمينه فرونشست زمين در كشور ناشي از نداشتن برنامه آمايش سرزمين، مديريت منابع و تفكر بخشي‌ نگر است.
آبخوان به محل هايي در زير زمين گفته مي شود كه داراي ذخاير آب است كه اين آب ها از منابع مختلف به تدريج درون خوان ها(سفره ها) مي رود و پس از برخورد با لايه نقوذ ناپذير ذخيره مي شود.
بلورچي گفت: ايران همواره كشوري خشك بوده، هست و خواهد بود و آب زيرزميني طي سال‌ها تنها داشته ايرانيان بود و اين تصور كه خشكسالي با بارندگي مقطعي از بين مي‌رود، درست نيست.
وي بيان كرد: ايران در 20 سال آينده با 2 درجه افزايش دما مواجه خواهد شد كه بسيار زياد است، حلقه مفقوده زندگي در اين اقليم خشك تنها برنامه ‌ريزي درست و بموقع و نيز استفاده از نيروهاي تحصيلكرده در ساختار برنامه ‌ريزي براي كشاورزي و آبخيزداري است.
مجري فني طرح بررسي مخاطرات ناشي از فرونشست زمين در ايران اظهارداشت: بهره ‌برداري ناپايدار از آب زيرزميني، به صورت زنجيروار پديده‌هايي همچون سيلاب، خشكسالي و گرد‌ و‌غباررا به ‌صورت همزمان در يك منطقه ايجاد مي‌كند.
بلورچي پديده فرونشست‌ را رخدادي بدون برگشت دانست و نابودي آبخوان‌ها را بر اثر اين رويداد قطعي ناميد.
مديركل اسبق دفتر مخاطرات زمين‌شناسي مهندسي و اكتشاف معدني كشور، استان فارس را در تعداد چاه‌هاي ممنوعه ركورددار كشور معرفي كرد و گفت: چون مي‌خواستيم در كشاورزي ركورددار باشيم، به‌جاي توسعه كشت ديم با فشار به منابع آبي، كشاورزي را ازطريق كشت آبي تأمين كرديم و بدين‌ترتيب آب‌هاي زيرزميني از سال 1376 به‌ مرور تخليه شد.
وي بيان داشت: حوضه آبريز از سرچشمه تا خروجي بايد ازطريق مديريت يكپارچه هدايت شود و طرح‌هايي همچون استاني شدن آب منطقه ‌اي سياستي نادرست است و اجراي قانون تعيين تكليف چاه‌هاي غيرمجاز كشور تير خلاص به منابع آبي كشور بود.
بلورچي ادامه داد: در حجم برداشت از آبخوان‌هاي كشور، استان‌هاي فارس، كرمان و خراسان رضوي پيشي گرفته‌اند و بيشترين ميزان فرونشست نيز مربوط به دشت‌هاي همين استان‌هاست كه نتيجه آن توسعه شوره‌زارها، خشكي درياچه‌ها و بروز گرد و غبار بوده است.
مجري فني طرح بررسي مخاطرات ناشي از فرونشست زمين در ايران با اشاره به پديده‌هايي همچون خودسوزي زمين در جنوب شيراز و خشكي درياچه‌هايي مانند پريشان، ايجاد و توسعه ترك در اطراف تخت جمشيد، توسعه ترك‌ها در داراب و پديد آمدن بزرگ‌ترين خندق ايران با عمق 85متر، فارس را از خطرخيزترين مناطق ايران در بحران فرونشست‌ها دانست.
وي بيان كرد: تنها چهار ميلي‌متر فرونشست مايه ايجاد بحران است اما در كشور با ده‌ها سانتي‌متر فرونشست در سال مواجهيم و اين خسارتي جبران‌ناپذير است.

** اكثر دشت هاي ايران دچار فرونشست هستند
در اين نشست استاديار دانشكده مهندسي راه و ساختمان و محيط زيست دانشگاه شيراز گفت: بعد از ايجاد فرونشست در زمين، شاهد بروز فروچاله‌ها و ترك‌هاي عظيم خواهيم بود و هم‌اكنون اكثر دشت‌هاي ايران دچار فرونشست شده است.
مريم دهقاني مهم ‌ترين و نخستين كار را در موقعيت كنوني مطالعه فرونشست‌ها و اندازه‌گيري آن‌ها دانست و عنوان كرد: با بهره‌ گيري از روش مبتني بر سنجش از دورِ تداخل ‌سنجي راداري قادر هستيم با دقت يك سانتيمتر فرونشست‌ها را شناسايي كنيم كه نتيجه حاصل از آن، ايجاد نقشه فرونشست‌هاي ايران است.
وي افزود: براساس اين نقشه همه دشت‌هاي ايران در سال 20 تا 30 سانتيمتر فرونشست مي‌كنند كه در استان فارس دشت ششده و قره بلاغ در فسا 30 سانتيمتر در سال، دشت داراب 30 سانتيمتر در سال، دشت ده‌بيد 8 سانتي‌متر در 70 روز و دشت مرودشت يا تخت‌جمشيد 5. 3 سانتيمتر در 70 روز نشست دارد.
دهقاني با بيان اينكه نشست‌ها در مزارع كشاورزي به دليل برداشت بي‌رويه آب مشاهده مي‌شود،‌ گفت: هم‌اكنون آبخوان‌ها به هيچ عنوان تغذيه نمي‌شود يا اگر بشود، كافي نيست و برداشت از سفره آب زيرزميني را بي‌درنگ بايد متوقف كرد.

** زلزله‌هاي امروز براساس تكامل كره زمين رخ مي‌دهد
همچنين استاد دانشكده مهندسي عمران دانشگاه علم و صنعت ايران نيز درخصوص بروز زلزله‌هاي متعدد در ايران بيان داشت: زلزله‌هاي امروز براساس تكامل كره زمين رخ مي‌دهد و اگر آثار سوئي دارد، به دليل چگونگي برنامه‌ريزي است و اطلاق واژه بلا به اين پديده طبيعي نوع برخورد و نگاه ما به مسئله است.
محمدحسن بازيار در تشريح چرايي بروز زلزله بيان داشت: حركت صفحه آفريقا و آورسيا و فشار ناشي از آن، باعث بروز زلزله مي‌شود.
اين عضو كميته ملي سد‌هاي خاكي ايران گفت: فارس استاني لرزه ‌خيز است و همواره زلزله‌هايي كوچك در آن رخ مي‌دهد كه اين زلزله‌ها در گسل زاگرس درمقايسه ‌با گسل البرز تناوب بيشتري دارد و بنابراين بايد هميشه توقع زلزله را داشته باشيم.
وي افزود: از 28 زلزله بزرگ جهان، دو زلزله مربوط به ايران است و زندگي شهري بدون درنظر گرفتن اقدامات لازم براي استحكام ساختمان‌ها پديده‌اي طبيعي را به بلاي طبيعي بدل كرده است.
بازيار گفت: در كشوري زندگي مي‌كنيم كه شرايط طبيعي و زمين‌شناسي در آن به ‌گونه‌اي است كه اكثر شهرها نزديك گسل قرار گرفته‌اند و اين موضوع مي‌طلبد علم ما نسبت به زلزله بيشتر از ساير كشور‌هاي لرزه‌خيز باشد.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه شيراز در منطقه خطر زياد از لحاظ لرز‌ه‌خيزي قرار دارد، گفت: گرچه احتمال بروز زلزله در شهر‌هاي تهران، قزوين، زنجان و تبريز بيش از شيراز است، قرارگيري استان فارس بر روي گسل‌هاي متعدد اين استان را درمعرض زلزله‌هاي مداوم قرار مي‌دهد.
وي ادامه داد: هر 10 سال يكبار شاهد زلزله‌اي با قدرت 7 تا 8 ريشتر خواهيم بود و اين آمار درمقايسه‌با ديگر نقاط جهان بسيار زياد است و مهم ‌ترين اقدام در مرحله كنوني جمع آوري اطلاعات و بررسي زمين‌شناختانه و تدوين نقشه است تا در ادامه بتوان براساس آن راه‌حلي ارائه كرد.
اولين همايش مخاطرات زمين‌شناختي در استان فارس صبح چهارشنبه پنجم ارديبهشت‌ به همت سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني جنوب كشور و با همكاري دانشكده فني و حرفه‌اي شهيد باهنر شيراز برگزار شد.
7375 /1876