فیلی ها، اقلیتی درعراق كه در انتخابات یادی از آنها می شود

به گزارش ایرنا، هویت دو وجهی مذهبی و قومیتی (شیعه و كرد) كه ویژگی منحصر به فرد این اقلیت عراقی است، از طرفی بهانه ای برای گروه های انتخاباتی بزرگ كرد و شیعه برای به دست آوردن آراء این قوم با وعده التیام زخم های كهنه شان، شده است.
گروه های انتخاباتی بزرگ كرد شمال عراق با تحریك احساسات قومی این طایفه می كوشند آنها را به سمت خود جذب كنند و همواره آنها را به یاد رهبران كرد فیلی در جریان مبارزات كردها با رژیم های حاكم سابق بر عراق می اندازند.
در مقابل گروه های بزرگ سیاسی شیعه، با برجسته كردن بعد مذهبی این طایفه و تاكید بر اولویت مذهب بر قومیت در این دور و زمانه، احساسات مذهبی آنها را برای كسب رای پارلمانی تحریك می كنند و همواره وعده می دهند كه مطالبات آنها از طریق آنان قابل تحقق است.
فعال اجتماعی و رسانه ای كرد فیلی می گوید كه در این دوره از انتخابات نیز احزاب بزرگ حاكم - از شیعیان و كردها - برای جذب آراء انتخاباتی كردهای فیلی بسیج شده اند و همزمان برخی جریان های فیلی با شعار عدم وابستگی به احزاب حاكم و تمركز بر قضیه مظلومیت فیلی ها در این دوره فعال شده، و همگی آنها دنبال كسب آراء فیلی ها به طرق مختلف و رسیدن به كرسی های پارلمان هستند.
'حسن النوری' در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت كه وجود جمعیت نسبتا خوبی از كردهای فیلی در جامعه عراق (در داخل و خارج عراق)، باعث شده است كه در هر دوره از انتخابات، اشتهای گروه های سیاسی عراقی برای كسب آراء این اقلیت قومی باز شود.
وی درباره آمار جمعیتی كردهای فیلی و جایگاه آنها در میان اقلیت های ثبت شده عراق افزود كه آمار رسمی در خصوص تعداد كردهای فیلی در عراق وجود ندارد اما می توان ادعا كرد كه فیلی ها از بسیاری از اقلیت های قومی و دینی عراق، جمعیت بیشتری دارند.
النوری خاطر نشان ساخت كه متاسفانه سیاست هویت زدایی رژیم بعث علیه فیلی های طی سال های طولانی حاكمیت این رژیم بر عراق باعث شده است كه بسیاری از كردهای فیلی، حتی منكر هویت قومی خود شوند و برخی از این افراد در حال حاضر جزو شخصیت های طراز اول سیاسی عراق هستند.
وی گفت كه وجود جمعیت بزرگی از كردهای فیلی در اروپا و بخشی در جمهوری اسلامی ایران كه در نتیجه سیاست رژیم بعث در 1980 از عراق بیرون رانده شدند، باعث شده است كه اقلیت فیلی یك جمعیت بالقوه اثرگذار در صحنه سیاسی عراق باشد كه هنوز نتوانسته است از این قدرت بالقوه به نحو احسن برای احقاق حقوق بهره برداری كند.
برخی كارشناسان با مبنا قراردادن انتخابات سه دوره گذشته پارلمان عراق، جمعیت كردهای فیلی موجود در داخل عراق را بالغ بر 500 هزار نفر برآورد كرده اند.
گفته می شود كه كل كردهای فیلی – داخل و خارج عراق – شاید بیش از یك میلیون نفر باشد كه اگر این رقم درست باشد، این اقلیت بعد از عرب ها و نیز كردهای شمال عراق، سومین قومیت بزرگ عراقی هستند كه حتی از جمعیت تركمنان و مسیحیان نیز بیشترند.
با وجود این جمعیت، اما كردهای فیلی در مقایسه با اقلیت تركمن و مسیحی و حتی كمتر از آن، ایزدی ها و شبك ها، كمترین اثرگذاری را در صحنه سیاسی عراق دارند و تاكنون نتوانسته اند رهبران سیاسی برجسته ای تحت عنوان فیلی، در صحنه داخلی عراق معرفی كنند.
این اقلیت اجتماعی عراق، در 2013 با كمك شیخ 'محمد سعید النعمانی' یكی از روحانیون برجسته فیلی، توانست اولین شبكه تلویزیونی خاص خود تحت عنوان 'الاشراق' را افتتاح كند تا بهانه ای برای حافظ زبان و فرهنگ این اقلیت قومی و همچنین ارگان رسانه ای گروه سیاسی اش باشد كه النعمانی در دفاع از حقوق فیلی در عراق ایجاد كرده است.
كردهای فیلی به طور ویژه در سه استان دیاله، بغداد و واسط سكونت دارند و تعداد كمی نیز در شهرهای اربیل و سلیمانیه در سنوات اخیر ساكن شده اند.
پیرامون سابقه موجودیت كردهای فیلی در عراق، دیدگاه های مختلفی وجود دارد و برخی كارشناسان كردهای فیلی را جزو اقوام اصیل سرزمین بین النهرین می دانند و آنها را به اقوام 'كاسی' و 'لولی' متصل می كنند و معتقدند كه نام فیلی از آنجا نشات گرفته است.
عده ای نیز می گویند كه فیلی ها، كردهای شیعه مناطق كوهستانی غرب ایران به خصوص استان ایلام و لرستان و بخشی از استان كرمانشاه هستند كه در گذشته به نام 'پشتكوه' شناخته می شد و در نتیجه مهاجرت به عراق، در آنجا رحل اقامت گزیده اند.
پاره ای از پژوهشگران حتی تاریخ موجودیت كردهای فیلی را در عراق به حدود 160سال قبل برگردانده اند كه در آن برهه یكی از فرماندهان نظامی قاجار از كردهای فیلی، به بغداد حمله و آن را اشغال كرد و از همان زمان، سكونت فیلی ها در عراق آغاز شد.
زمانی كه جنبش كردهای شمال عراق به رهبری ملامصطفی بارزانی در سپتامبر 1961 (مهر 1340) با شكست مواجه شد، كردهای فیلی در بغداد و دیگر شهرهای عراق با آن همدردی كرده و عملا به این جنبش پیوستند.
این اعلام حمایت و همدردی باعث نفرت مقامات عراقی شد و از همان زمان تحركات رژیم های حاكم - كه معمولا یا قومی عرب و یا بعثی بودند - علیه كردهای فیلی به بهانه اینكه اصالتا ایرانی هستند، شروع شد.
امضای قرارداد الجزایر بین عراق و رژیم شاهنشاهی وقت در ایران در 1975، نخستین واكنش های عملی از سوی رژیم بعث برای اخراج كرد های فیلی از عراق به ویژه بغداد بود.
در همین وقت، كردهای فیلی از شناسنامه عراقی محروم شدند و دولت وقت، قوانینی صادر كرد كه به موجب آن زنان عرب از شوهران فیلی خود، طلاق بگیرند تا به این بهانه، مردان فیلی را از عراق بیرون كرده یا به دار اعدام بیاویزد.
سیاست هویت زدایی، در سال 1980(1359) در زمان صدام دیكتاتور وقت حاكم بر عراق به اوج خود رسید و طی آن بالغ بر 70 هزار كرد فیلی بعد از مصادره اموال، روانه خاك جمهوری اسلامی ایران شدند.
رژیم وقت تمامی جوانان بین 18 تا 28 را از خانواده هایشان جدا كرد و به زندان ها افكند و سپس در جریان عملیات نسل كشی كردها، همه آنها را اعدام یا تیرباران كرد.
بعد از سقوط رژیم صدام در بهار 2003، كردهای فیلی بعد از بازگشت به موطن خویش با ظلم تازه ای مواجه شدند كه یكی معضل بازپس گرفتن اموال و املاك شان و دیگری اثبات تابعیت عراقی و بازپس گیری شناسنامه شان بود كه هنوز بخشی از این حقوق و مطالبات برآورده نشده است.
تبلیغات انتخابات پارلمانی امسال عراق مصادف با سی و هشتمین سال بیرون راندن كردهای فیلی از عراق شده و جالب است كه همه احزاب حاكم اعم از شیعه و كرد، دوباره در این رقابت انتخاباتی به یاد این طایفه فراموش شده افتاده اند.
استاد علوم سیاسی دانشگاه مستنصریه بغداد در این راستا می گوید بسیاری از احزاب قومی و مذهبی ، بدون توجه به حقوق كردهای فیلی، تلاش دارند از آنها در پروژه های حزبی خاص خود استفاده كنند.
'عصام الفیلی' افزوده است كه كردهای فیلی اعتقاد دارند كه احزاب كردی به عنوان منكران اصل خود، به آنها نگاه می كنند و این عقده ای است كه هرگز احزاب شمال عراق نتوانسته اند از آن رهایی پیدا كنند.
الفیلی گفته است كه بعد از سقوط رژیم صدام در 2003، به دلیل هجمه ای كه علیه تشیع در منطقه شد، مذهب تشیع در اولویت توجهات كردهای فیلی قرار گرفت و همین دستمایه ای شد تا احزاب شیعه با ذكر برخی رخدادهای تاریخی از رابطه فیلی ها با مرجعیت، به فیلی ها نزدیك شوند.
به گفته وی، جغرافیایی كه كردهای فیلی در آن زندگی می كنند بر اعتقادات آنها تاثیر زیادی گذاشته و به دلیل تداخل مناطق آنها با مناطق عرب نشین، تعهدات خاصی بر آنها نهاده و این چنین است كه جغرافیا حكم دشواری را بر آنها تحمیل كرده است.
كردهای فیلی كه در طول انتخابات های گذشته به دلیل هضم شدن در احزاب حاكم، كمترین سهم كرسی را در پارلمان عراق داشته اند، با پیگیری های فراوان موفق شده اند كه یك سهم 'كوتا' در انتخابات جاری برای خود ایجاد كنند.
كوتا، سهم ثابتی از كرسی های پارلمان است كه در قانون برای اقلیت های عراق در نظر گرفته شده به این معنی كه اقلیت قومی یا دینی چه سقف آراء لازم را برای ورود به پارلمان به دست بیاورد چه نیاورد، یك كرسی ثابت در پارلمان خواهد داشت.
این سهم امسال در انتخابات پارلمانی از استان واسط به كردهای فیلی داده شده و حسین النوری، پیش بینی كرده است كه با سهم كوتا، كردهای فیلی بتوانند حداقل 3 تا 4 كرسی در پارلمان آینده داشته باشند.
به اعتقاد او، این كار باعث می شود كه نمایندگان فیلی در پارلمان با قدرت بیشتری در دفاع از حقوق و مطالبات فیلی ها ظاهر شده و به جای اولویت دادن به پیگیر حقوق احزاب بزرگ، دنبال حقوق و مطالبات قوم و طایفه خود بروند.
با توجه به وعده های احزاب حاكم و شكل گیری گروه های انتخاباتی خاص فیلی ها و از همه مهمتر سهمیه كوتا، فیلی ها به انتخابات این دوره چشم امید دوخته اند و در عین حال نگرانند كه مبادا این وعده ها فقط شعارهای انتخاباتی باشد كه همانند انتخابات گذشته، برای چهار سال دیگر با باد فراموشی سپرده شود.
خاورم *353*380*