پروژه ای ملی به نام نوسازی بافت های فرسوده

به گزارش گروه تحلیل ، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا ، یكی از مهم ترین مشكل امروز كلان شهرهای كشورمان گسترش پفكی است به این معنا كه هر چه بر جمعیت حاشیه شهرها اضافه و مساحت آن بیشتر شده ، شهر از مركز و درون دچار پوسیدگی و فرسودگی می شود. هر چند كه در ابتدا كلان شهر تهران به این بیماری مبتلا بود اما به مرور بسیاری از شهرهای بزرگ از جمله مشهد، اهواز، تبریز به این عارضه دچار شدند.
طبق آمارهای رسمی وزارت راه و شهرسازی؛ در سال 1345 جمعیت شهر تهران 2 میلیون و 980 هزار نفر بوده با جمعیت حاشیه شهری بسیار اندك و در طرح جامعی كه در سال 45 به تصویب رسید پیش‌بینی شد كه تهران در سال 1370 به جمعیت 5.5 میلیونی برسد اما در عمل این رشد جمعیت در سال 70 به حدود 6.3 میلیون نفر رسید. همچنین در سال 95 جمعیت شهر تهران به 8.7 میلیون نفر رسید یعنی در طول 25 سال بعدی حدود 2.4 میلیون نفر به جمعیت شهر تهران اضافه شد.
اما نكته مهم كه باعث بی انضباطی شهری و ایجاد این حجم از بافت فرسوده شد این بود كه در طول سال‌های 45 تا 95 و در حدود 50 سال جمعیت شهر تهران 3 برابر و جمعیت پیرامون شهر 5 برابر شد.
بی ضابطگی در برنامه ریزی و طرح ریزی شهری و نبود سیاست های مهار مهاجرت باعث شد كه امروز حدود 5هزار و ٨٠٠ هكتار بافت فرسوده و ناكارآمد تنها در كلان شهر تهران وجود داشته باشد و زندگی دو میلیون نفر درگیر این موضوع شود.
راهكاری كه در دو دهه قبل دولت به دنبال اجرای آن است تا از روند گسترش بافت ناكارآمد شهری و بافت فرسوده بكاهد و كیفیت زندگی ساكنان آن منطقه را ارتقا دهد، نوسازی و بازسازی این مناطق در قالب پروژه بازآفرینی شهری بوده است.
حال اینكه به هر دلیلی یا اجرای نادرست یا همكاری نكردن مردم منطقه این طرح به اجرا نرسید تا اینكه در دولت یازدهم با ساز و كاری متفاوت كه مهم ترین آن رویكرد محله محوری به جای پروژه محوری و جلب مشاركت مردمی بوده در چند منطقه پروژه بازآفرینی با موفقیت در چند منطقه به اجرا رساند و یا در حال اجرا است. یكی از نمونه های موفق در حال اجرا پروژه بازآفرینی ١٠٠واحدی در محله سیروس تهران واقع در منطقه ١٢است.
سیاست دولت با تشكیل ستاد ملی بازآفرینی شهری كه در راس آن رییس جمهوری قرار دارد، نوسازی بافت ناكارآمد شهری در ٢٧٠٠محله در طول ١٠سال آینده است كه این مگاپروژه به اعتبارات سالانه ٢5هزار میلیارد تومان نیاز دارد.

** برنامه های دولت برای بازآفرینی بافت فرسوده
«هوشنگ عشایری» ، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شركت عمران و بهسازی شهری در گفت وگو با گروه تحلیل ، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا درباره برنامه های دولت برای بازآفرینی بافت های ناكارآمد و فرسوده،گفت: اولویت دولت از اجرای بازآفرینی شهری ارتقای تاب آوری محله مورد نظر است اما در كنار آن دو هدف ارتقا زیست پذیری و كیفیت زندگی شهری محله را دنبال می كنیم.
وی با اشاره به سه ویژگی بافت های ناكارآمد و فرسوده گفت: ریزدانگی به معنای كم متراژ بودن واحدهای مسكونی و تراكم بالای آنها، معبر با عرض كم و مقاوم نبودن واحدها از جمله سه ویژگی مهم محلات بافت فرسوده به شمار می آید .
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به محله سیروس اظهار داشت: در حالت استاندارد سرانه تعداد واحدهای مسكونی در هر هكتار باید حدود ٧٠ واحد باشد اما این رقم در این محله ١٢٠واحد در هكتار است.
عشایری با تاكید بر ضرورت اجرای برنامه های مصوب در ستاد بازآفرینی شهری گفت: در حال حاضر ٣٠ درصد جمعیت شهری كشورمان دربافت ناكارآمد و فرسوده زندگی میكنند و به عبارت دیگر جمعیت ٢٠ میلیون نفری در حال زندگی با مخاطرات این محله ها هستند.
وی افزود: اگر هر خانوار را 4 نفر فرض كنیم،4 میلیون خانوار در این بافت ها با حداقل كیفیت در حال زندگی هستند كه تنها در كلان شهر تهران این رقم به حدود ٢ میلیون نفر می رسد.
عشایری با اشاره به برنامه های ستاد باز آفرینی شهری گفت: در طول پنج عملیات باز آفرینی ١٣٣4محله به اجرا می رسد البته در افق ١٠ساله ٢٧٠٠محله شناسایی شده باید نوسازی شوند.
وی ادامه داد: در این نوسازی و بازسازی ها خدمات روبنایی و زیربنایی با مشاركت مردمی و نهاد توسعه گر(بخش خصوصی)به ساكنان بافت ها ارایه خواهد شد.
مدیرعامل شركت عمران و بهسازی شهری با اشاره به اعتبارات مورد نیاز برای اجرای این پروژه گفت: اعتبارات مورد نیاز سالانه ٢5هزار میلیارد تومان است كه ١٠هزار میلیارد تومان باید توسط بخش خصوصی یا نهاد توسعه گر،٧ هزار میلیارد توسط شهرداری ها و٨ هزار میلیارد تومان هم توسط دولت تامین شود.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده از جمله پرداخت وام های5٠ میلیون تومانی به ساخت و ساز در بافت های فرسوده گفت: در طول چهار سال گذشته دولت یازدهم توانست ردیف های اعتباری قابل توجهی در شرایط تنگنای مالی دولت برای احیای بافت فرسوده تعریف كند ، اعطای 300 هزار فقره تسهیلات ارزان قیمت، تامین منابع 1000 میلیارد تومانی از اعتبارات بانك مركزی و افزایش سقف تسهیلات خرید مسكن در بافت فرسوده تا سقف 50 میلیون تومان تنها بخشی از عملكرد و پیگیری های وزارت راه وشهرسازی در حوزه بافت فرسوده بوده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: تاكنون 860 پروژه در 352 محله و 168 شهر در حال اجرا بوده ساخت 55 هزار واحد مسكونی در بافت فرسوده تهران برای افق 5ساله، هدف‌گذاری شده است و دی ماه سال گذشته ساخت ١٠٠واحد در محله سیروس تهران كلنگ زنی شد كه در طول دو سال واحدهای جدید به ساكنان بافت تحویل داده می شود.

**مردم و بخش خصوصی به كمك دولت بیایند
سیاست دولت تدبیر در بخش مسكن و شهرسازی دخالت در بازار و انتخاب مردم نیست. چنانكه دیدیم دولت های نهم و دهم با اجرای پروژه گران ١٠٠هزار میلیارد تومانی و شروع پروژه مسكن مهر نتوانستند مشكلات اقتصاد مسكن را رفع كنند و این دخالت چیزی جز ایجاد تورم 4٠ درصدی و انبوهی از واحدهای مسكونی كم كیفیت در حاشیه شهرها به جا نگذاشت.
حال اینكه دولت روحانی و مردان اقتصادی این دولت با اجرای بازآفرینی شهری در كنار تامین مسكن مردم اهداف دیگری از جمله نوسازی بافت های فرسوده درون شهرها، مهار رشد حاشیه نشینی، ارتقای كیفیت زندگی و افزایش تاب آوری خانه ها در برابر بحران هایی مانند زلزله را دنبال می كند.
به طور قطع تامین ٢5هزار میلیارد تومان اعتبار برای تحقق این اهداف در توان دولت نیست بنابراین بهترین روش استفاده از مشاركت های مردم یعنی خود ساكنان محلات و بخش خصوصی به عنوان نهادتوسعه گر و حلقه اتصال مردم به دولت است.در این راستا دولت سود ١٨درصدی سرمایه ذاران را تضمین می كند و به متقاضیان وام های یارانه ای 5٠میلیون تومانی برای ساخت هر واحد مسكونی در بافت فرسوده با بهره ٩ درصد ارایه خواهد كرد. از این رو تنها با حضور سرمایه گذار بخش خصوصی و مشاركت و همراهی مردم ساكن این بافت ها امكان اجرای این پروژه ملی وجود خواهد داشت.

پژوهشم**9345**1601**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های ایران و جهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.