به گزارش خبرنگار حوزه آموزش ایرنا، در شرایطی كه با بهره گیری از فناوری های جدید، هر روز فصل جدیدی برای گسترش ارتباطات و تعاملات میان ملت ها گشوده می شود، فراگیری زبان یك كشور می تواند فاصله ها را كمتر كند. اما باید توجه داشت كه برای آموزش زبان های خارجی در مدارس به زیرساخت ها و امكانات لازم نیاز است مساله ای كه شاید در سال های گذشته نسبت به زبان انگلیسی در حاشیه قرار گرفت و نتوانست آنگونه كه باید در مدارس ما نمود پیدا كند.
زبان خارجی به واقع مورد توجه آحاد جامعه است، به طوری كه خانواده ها در برخی موارد از همان دوران كودكی، فرزندان را به فراگیری رسمی و تخصصی آن و به ویژه زبان انگلیسی تشویق و البته هزینه های سنگینی نیز پرداخت می كنند.
این در حالی است كه براساس ملاحظات كارشناسان آموزش و پرورش، دانش آموزان در دوران ابتدایی و به ویژه پایه های اول و دوم هنوز به درستی با زبان فارسی و نوشتن و خواندن آشنا نیستند و نباید درگیر فراگیری زبان دیگری شوند. افزون بر این، مقوله شكل گیری شخصیت كودكان و تاثیر فرهنگ بیگانه از طریق آموزش زبان خارجی نیز مطرح است كه ایجاب می كند آموزش ها در دوره نخست متوسطه صورت گیرد.
بر این اساس، متولیان امر و مسئولان وزارت آموزش و پرورش آموزش زبان را از سنین پایین برنمی تابند اما برنامه ریزی آنها بر این است كه علاوه بر زبان انگلیسی، دانش آموزان در دوره متوسطه حق انتخاب فراگیری زبان هایی چون ایتالیایی، فرانسه، روسی، آلمانی و اسپانیایی را داشته باشند.
بر اساس مصوبه سال 91 شورای عالی آموزش و پرورش، این امكان وجود دارد كه هر یك از این پنج زبان به جای زبان انگلیسی و براساس علاقمندی دانش آموزان به آنها آموزش داده شود. در این میان، شرایطی نیز همچون بهره مندی مدارس از امكانات لازم همچون معلم با تجربه و متبحر و حد نصاب 15 دانش آموز برای هر كلاس معین شده است.
اما شواهد موجود حاكی از آن است كه با وجود اهمیت انحصاری نبودن زبان انگلیسی برای آموزش به دانش آموزان، مصوبه یاد شده پس از سال ها هنوز آن طور كه باید به اجرا درنیامده است؛ وضعیتی كه استقبال نكردن دانش آموزان از فراگیری زبان های مورد نظر و كمبود امكانات لازم اعم از معلم متخصص در مدارس از علل آن ذكر می شود.
در این میان، رئیس جمهوری در اظهاراتی در تایید تنوع و كیفیت بخشی به آموزش زبان های خارجی در مدارس تصریح كرده است كه هر زبانی كه علم را در كشور عمیق‌تر منتقل می‌كند، باید به دانش آموزان آموزش داده شود.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی با طرح این سوال كه چگونه می‌توان به علم جهانی دسترسی داشت، بیان كرد: البته این كه كدام زبان و چند زبان خارجی در مدارس آموزش داده می‌شود به میزان امكانات، معلمان آشنا به آن زبان‌ها و خواست مردم ارتباط دارد اما در مجموع با امكاناتی كه در اختیار داریم هرقدر كه بتوان چند زبان مهم خارجی را به دانش‌آموزان یاد داد به نفع زندگی آنان كار كرده‌ایم.
سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز اواخر فروردین ماه در جریان سفری به مسكو به منظور شركت در نمایشگاه بین المللی آموزش، پیشنهاد امضای تفاهم نامه با روسیه برای آموزش زبان فارسی در مدارس روسیه و آموزش زبان روسی در مدارس ایران را به عنوان یكی از زبان های خارجی جایگزین انگلیسی ارائه كرد.
بطحایی در تبیین این پیشنهاد خود گفت: بر اساس دستورالعمل شورای عالی آموزش و پرورش، زبان‌های خارجی تدریس شده در كشور در دوره های متوسطه اول و دوم، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، روسی و اسپانیایی هستند و تلاش این است كه اگر تعدادی دانش آموز به هر دلیلی علاقه مند به یادگیری زبان دوم از جمله آلمانی و روسی باشند این امكان را برای آنها ایجاد كنیم.
وزیر آموزش و پرورش تاكید كرد كه ما باید زمینه توسعه سایر زبان‌های خارجی به ویژه روسی را در مدارس كشور فراهم كنیم،
با این همه و گرچه شكسته شدن انحصار آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم یك ضرورت است و باید سایر زبان ها از جمله روسی نیز برای علاقمندان فراگیری آن در دسترس باشد، اما ارزیابی كارشناسان آموزشی از «ناكارآمدی آموزش زبان انگلیسی در مدارس» حكایت دارد و آموزش حتی همین زبان خارجی رایج هم در مدارس كشور موثر و كارآمد نبوده است، وضعیتی كه نشان می دهد صحبت از زبان سوم به نام زبان روسی به بحث و بررسی بیشتر نیاز دارد.
شاید كم توجهی دانش آموزان به دیگر زبان های خارجی و در راس قرار گرفتن زبان انگلیسی این پیام را به مسئولان آموزشی داده باشد كه هنوز نمی توانند برای تدریس زبان های دیگر در مدارس برنامه ریزی كنند و فراگیر شدن این امر به امكانات و فرهنگسازی گسترده نیاز دارد.
در این میان مسئولان وزارت آموزش و پرورش هنوز درباره آموزش به طور خاص زبان روسی در مدارس ایران اظهار نظری نكرده اند و تلاش های خبرنگار ایرنا برای جویا شدن نظرات آنان نیز تاكنون به نتیجه نرسیده است.
مهدی نوید ادهم، دبیركل شورای عالی آموزش و پرورش صرفا به این مطلب بسنده كرده است كه طبق مصوبه این شورا علاوه بر زبان انگلیسی، پنج زبان آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی و روسی نیز به عنوان زبان دوم در مدارس مجوز تدریس دارند و برای تدریس زبان دوم اجباری وجود ندارد و این موضوع بستگی به انتخاب و درخواست اولیاء دارد.
** طرح آموزش زبان روسی در مدارس مساله جدیدی نیست
یكی از كارشناسان آموزشی در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا در این رابطه گفت: اظهارات اخیر وزیر آموزش و پرورش مبنی بر آموزش زبان روسی در مدارس مساله جدیدی نیست و پیش از این در شورای عالی آموزش و پرورش مصوب شده بود كه دانش آموزان در صورت فراهم شدن شرایط می توانند به جای زبان انگلیسی، زبان خارجی دیگری را انتخاب كنند.
وی ادامه داد: اصل این مطلب كه زبان روسی در مدارس تدریس شود، ایده خوبی است تا بتوانیم زبان های خارجی دیگر را وارد مدارس كنیم و این فرصت به دانش آموزان داده شود كه زبان مورد علاقه خود را انتخاب كنند.
وی اظهارداشت: پیش از این و در سال های دور نیز دانش آموزان حق انتخاب زبان فرانسه و یا انگلیسی را داشتند اما در شرایط كنونی طرح موضوع تنوع آموزش زبان های خارجی به نظر می رسد در عمل چندان به موفقیت و هدف نرسد.
بهلولی افزود: البته وزیر آموزش و پرورش نیز پس از اعلام این خبر در پیام توییتری عنوان كرد كه اگر روسیه زبان فارسی را در مدارس خود درس بدهد ما نیز زبان روسی را در مدارس ایران تدریس می كنیم.
وی ادامه داد: اگر آموزش و پرورش بخواهد زبان روسی را در مدارس آموزش دهد به نیروی ماهر و متخصص این زبان نیاز دارد كه البته با امكانات موجود قادر به ایجاد كلاس زبان روسی برای تمامی دانش آموزان نیست و در این صورت اعتراض دانش آموزانی را به دنبال خواهد داشت كه بنا به دلایل متعدد امكان شركت در این كلاس را ندارند و آن را نوعی تبعیض قلمداد می كنند.
كارشناس مسائل آموزش و پرورش یادآورشد: به واقع شرایط موجود به گونه ای است كه حتی دانشگاهیان با وجود تمركز روی زبان انگلیسی بعد از فارغ التحصیلی هنوز تسلط به این زبان ندارند.
بهلولی بیان داشت: در این فضا كه ما در آموزش زبان انگلیسی در مدارس ناموفق هستیم صحبت از آموزش دیگر زبان ها به نظر می رسد چندان كارشناسانه نیست.
وی درباره چرایی ناكارآمدی آموزش زبان خارجی در كشور گفت: بخشی از این مساله به ناكارآمدی نظام آموزشی باز می گردد و البته این ناكارآمدی صرفا در آموزش زبان انگلیسی نیست به این معنا كه افرادی هم كه حتی در رشته مختلف تحصیلی دانش آموخته شده اند، اساسا مهارت و توانایی كافی را در آن زمینه ندارند.
این كارشناسی آموزشی اضافه كرد: شاید بتوان یكی دیگر از دلایل ناكارآمدی آموزش و پرورش در این زمینه را نارضایتی شغلی معلمان، تراكم دانش آموزان در كلاس های درس و مهم تر از همه ملاحظاتی در ارتباط با آموزش زبان انگلیسی در مدارس ذكر كرد كه آموزش را از جذابیت و پویایی دور می كند.
وی اظهار كرد: در این شرایط هنگامی كه خانواده های متوسط و مرفه جامعه، ناكارآمدی آموزش زبان انگلیسی در مدارس را مشاهده و با پرداخت هزینه، فرزندان خود را راهی آموزشگاه ها می كنند و در این میان دانش آموزان طبقه پایین كه امكان حضور در این آموزشگاه ها را ندارند، از قافله عقب می مانند، نتیجه آن می شود كه مدرسه و نقش و تاثیر آن در آموزش به سمت ناكارآمدی بیشتر می رود.
** ورود زبان روسی به مدارس گره از مشكلات نظام آموزشی باز نمی كند
محمدرضا نیك نژاد، كارشناس مسائل آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار گروه علمی ایرنا اظهار داشت: روند آموزش زبان انگلیسی در مدارس به عنوان زبان دوم به دلیل ناكارآمدی و با وجود پرداخت هزینه های سنگین، یك طرح شكست خورده در نظام آموزشی محسوب می شود و البته در كنار آن باید از زبان عربی هم نام برد كه دانش آموزان تمایلی به فراگیری آن نیز ندارند و آمارها در كنكور نشان می دهد كه میانگین نمرات اغلب دانش آموزان در این درس زیر صفر و یا منفی است.
وی ادامه داد: با وجود اینكه ساختارهای نظام آموزشی سال های سال برای آموزش زبان انگلیسی در مدارس برنامه ریزی شده اما هنوز راه به جایی نبرده است؛ به همین دلیل در شرایط كنونی صحبت از آموزش زبان خارجی دیگر همچون زبان روسی چندان كارآمد نیست و البته به دلیل فراهم نبودن امكانات از جمله فضا و نیروی انسانی متخصص عملا قابلیت اجرا در مدارس را ندارد.
این كارشناس حوزه آموزش و پرورش یادآور شد: هر فردی ابتدا زبان مادری خود را فرا می گیرد و زبان دوم نیز به منظور ایجاد پل ارتباطی بین دانسته های خود و آن زبان حائز اهمیت است اما باید توجه داشت كه زبانی مانند روسی، زبان زنده دنیا نیست و گنجاندن آن در كنار كتاب های درسی، گره ای از نظام آموزشی باز نمی كند.
نیك نژاد بیان كرد: شاید در این میان تعداد محدودی از دانش آموزان تمایل به فراگیری زبان روسی داشته باشند اما در شرایطی كه زبان انگلیسی سیطره دارد، نمی توان این مساله را برای بیش از 13 میلیون دانش آموز عمومیت داد.
علمی**1883**2017 ** 1776
تهران - ایرنا- آموزش زبان های خارجی سال هاست كه در كنار آموزش سایر مواد درسی جایی برای خود در مدارس باز كرده است اما موضوع ناكارآمدی آن باید با تامل و دقت بیشتری مورد كنكاش قرار گیرد.
