به گزارش ایرنا، تیرگی روابط روسیه و اتحادیه اروپا بر سر شبه جزیره كریمه و پس از آن تنش در روابط مسكو با آنكارا در سال 94 به دلیل سرنگون شدن جنگنده روسی از سوی پدافند تركیه، فرصتی را برای توسعه صادرات محصولات غذایی ایران به مقصد روسیه به عنوان پهناورترین كشور جهان فراهم كرد.
همان زمان، رئیس سازمان فدرال گمرك روسیه به خبرگزاری روسی «ایتارتاس» گفته بود، ایران پذیرفته است از لحاظ تامین میوه و سبزی، جایگاه پیشین تركیه را در بازار روسیه بگیرد. فرصتی كه در نهایت به دلیل نبود شناخت كافی از بازار بزرگ روسیه و تقاضای روس ها به خوبی استفاده نشد.
مدیركل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره اینكه چرا ایران نتوانست از فرصت سیاسی ایجاد شده بهترین بهره برداری اقتصادی را داشته باشد، می گوید: روس ها كمتر كالاهای ساخته شده مصرف می كنند و بیشتر به دنبال تره بار هستند.
به گفته «مهدی صادقی نیاركی»، برخی نشان های تجاری پر طرفدار ایرانی در عرصه محصولات لبنی از جمله پنیر و شیرخشك در این بازار توفیق یافتند اما در حوزه عرضه سبزی و صیفی جات به دلیل نداشتن سیستم حمل و سورتینگ مناسب چندان موفق نبوده ایم.
این مسئول در وزارت صنعت ادامه داد: روس ها همچنین علاقه مند به انواع رب و برخی محصولات آبزیان كشورمان بودند، اما عمده تقاضایشان محصولات تازه و خام بخش كشاورزی نظیر تره بار است.
وی همچنین بر این نكته تاكید كرد كه موفقیت در بازار بزرگ روسیه مستلزم فعالیت تجار و بازرگانان با استان های مختلف این كشور و شناخت سلیقه هاست.
تجار ایرانی در حالی در بازار روسیه حضور چشمگیری ندارند كه مسئولان اقتصادی دو كشور تسهیلات قابل توجهی را برای تسهیل تجارت فراهم كرده اند؛ از جمله اینكه صادركنندگان خوشنام ایرانی می توانند از مسیر سبز گمركی به روسیه كالا بفرستند.
حسن مرتجی فعال اقتصادی كه سالهاست در حوزه كشورهای همسایه و همسود(CIS) فعالیت دارد درباره علت موفق نبودن تجار ایرانی در بازارهای صادراتی می گوید: برای توسعه صادرات باید علاوه بر كسب آگاهی از قوانین سایر كشورها، رفتار فعالان اقتصادی نیز باید بر خواسته مشتریان تنظیم شود و از نیاز بازار اطلاع كافی داشته باشند.
وی با بیان اینكه به دلیل وسعت بسیار زیاد روسیه، بازرگانان ایرانی برای حضور در این بازار پرپتانسیل باید بر استان های آن تمركز كنند، ادامه داد: برای تبلیغ محصولات در مسكو هزینه های چندین میلیون دلاری نیاز است اما در بازار جنوب غرب این كشور با هزینه‌های پایین‌تری بازاریابی امكان پذیر است و می توان حضور پایدار و بلند مدت داشت.
اردیبهشت ماه سال 95 ایران و روسیه سه تفاهمنامه همكاری گمركی امضا كردند. این تفاهمنامه ها در زمینه ایجاد كریدور سبز تسهیل گمركی، موافقتنامه دوجانبه همكاری و كمك متقابل اداری در امور گمركی و تبادل اطلاعات ارزش گمركی كالاها و وسایل نقلیه مبادله شده دو طرف بود.
ضرورت پیاده سازی و توسعه تجارت ایران و روسیه با تسریع انجام تشریفات گمركی، افزایش حجم تجارت، ایجاد شرایط مطلوب برای فعالان تجارت خارجی و تبادل الكترونیك اطلاعات برای افزایش كارایی كنترل های گمركی، از هدف های پروتكل كریدور سبز است اما سال گذشته مسعود كرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام كرد كه بازرگانان ایرانی از این فرصت گمركی استفاده نكرده اند.
در نیمه نخست سال 2017 تجارت بین ایران و روسیه 36 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش یافت اما سفیر روسیه در تهران حجم مبادلات تجاری 2 كشور در سال 2016 میلادی را 2 میلیارد و 200 میلیون دلار برآورد كرده است كه بخش عمده آن به صادرات ماشین آلات، تجهیزات، بخش حمل و نقل، مواد غذایی و فلزات روسی به ایران مربوط بود.
* قطر، فرصتی دیگر كه از دست رفت
پانزدهم خرداد ماه پارسال برخی كشورهای عربی به رهبری عربستان، بحرین و امارات به طور رسمی روابط خود را با قطر قطع كردند و راه های هوایی، زمینی و دریایی خود را با این كشور بستند تا این كشور را در محاصره همه جانبه سیاسی و اقتصادی قرار دهند.
این رویداد فرصتی برای فعالان اقتصادی و بازرگانان ایرانی بود تا در زمینه تامین موادغذایی و كشاورزی و نیازهای روزانه قطری ها و حضور پررنگ تر در بازار این كشور گام بردارند؛ موضوعی كه می توانست رونق بندرها و كشتیرانی و همچنین اشتغالزایی در استان هایی مانند بوشهر را به دنبال داشته باشد.
در این شرایط جمهوری اسلامی ایران با اعلام اینكه ادامه تنش‌های اینچنینی را به نفع منطقه نمی داند، مرز هوایی خود را روی پروازهای شركت‌های هوایی قطر باز گذاشت و فعالان اقتصادی خود را ترغیب كرد از فرصت ایجادشده در بازار قطر استفاده كنند.
فعالان اقتصادی ایرانی نیز در تدارك صادرات كالا، بویژه مواد غذایی به قطر برآمدند و محموله‌های مواد غذایی از جمله هزار و 100 تن میوه تازه را در روزهای نخست بروز بحران از طریق دریا عازم بازار این كشور كردند، اما عواملی كه سالهاست پر پرواز صادرات كشور را بسته یعنی نبود برنامه جامع صادراتی، در مراوده با قطر نیز دست و پای صادركنندگان ایرانی را بست.
رئیس اتاق بازرگانی شیراز، مهمترین مشكلات حوزه صادرات به قطر را قیمت تمام شده تولید داخلی عنوان می‌كند؛ به عقیده «جمال رازقی جهرمی» تجار ایرانی در رقابت، بسیار ناشیانه وارد بازارها می‌شوند و غیرقابل كنترل عمل می‌كنند.
وی گفت: برای نمونه ما در مراحل اولیه بحران در قطر، هندوانه را به صورت فله‌ای با لنج به این كشور كه بالاترین درآمد سرانه را در جهان دارد، ارسال كردیم اما رقبا در بسته‌بندی مناسب و با قیمت چند برابری این محصول را در بازار قطر عرضه كردند.
وی می‌گوید: با این كارها به جای تصاحب، بازار را خراب می كنیم و بعد باید تلاش كنیم تا روندها اصلاح شوند.
رازقی جهرمی همكاری سازمان‌های دولتی از جمله سازمان استاندارد، گمرك و توسعه تجارت را در بهبود وضعیت صادرات دخیل می‌داند؛ به‌گونه‌ای كه تاخیر ناشی از بوروكراسی‌های این سازمان‌ها منجر به نرسیدن محصول به بازار و فاسد شدن آن نشود.
از سوی دیگر، این فعال اقتصادی معتقد است بخش خصوصی هم آنگونه كه باید چابك نیست و این مسئله در رقابتش با بخش خصوصی دیگر كشورها به چشم می‌آید.
رییس اتاق شیراز تمایل به انحصارگری را نیز بزرگترین مشكل بخش خصوصی عنوان می‌كند كه اتفاقاً در قطر هم نمود داشته است؛ آنانی كه پیشتر با قطر ارتباط داشتند نمی خواستند در این بازار رقبای هم‌وطن برای خود بتراشند برای همین صادركنندگان جدید را بازی نمی‌دادند و این كار میدان را برای تجار دیگر كشورها بازتر كرد.
مجموع این عوامل سبب شده تا آنگونه كه صادقی نیاركی مدیركل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت می گوید، شركت های لبنی ایرانی در فتح بازار قطر پیشتاز باشند و شاهد حضور جدی دیگر محصولات صنایع غذایی نباشیم.
سال گذشته 6 میلیون و 130 هزار تن انواع محصولات كشاورزی و صنایع غذایی به ارزش 5 میلیارد و 930 میلیون دلار از ایران صادر شد و آنگونه كه آمار گمرك نشان می دهد همچنان عراق، افغانستان و امارات بزرگترین بازارهای صادراتی ایران در زمینه این محصولات هستند.
با این اوصاف و با وجود فرصت های سیاسی و تجاری پیش آمده برای تولیدكنندگان و صادركنندگان صنایع غذایی، همچنان تركیب بازارهای هدف ایران دست نخورده و گویا تجار ایرانی تمایلی ندارند برای فتح بازارهای جدید دست به كار شوند.
اقتصام*3065*2025
تهران- ایرنا- فرصت روسیه و قطر به عنوان دو بازار جدید صادرات محصولات غذایی كه در سایه منازعات سیاسی در منطقه برای كشورمان ایجاد شده بود، با سهل انگاری صادركنندگان از دست رفته است.
