به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، سازمان بهداشت جهانی به تازگی از دولت های سراسر جهان خواسته تا اقدامات بیشتری در مورد جلوگیری از اپیدمی بیماری های غیرواگیر انجام دهند. افزایش فعالیت های ورزشی در مدارس، ایجاد محیط های سالم كاری و اعمال مالیات روی تنباكو، الكل، غذاهای پرچرب و شكر از راهكارهای پیشنهادی این سازمان به دولت ها برای مقابله با بیماری های غیرواگیر است.
پس از انقلاب اسلامی اقدامات توسعه ای دولت های روی كار آمده در حوزه بهداشت و درمان، سایه وحشت وبا، طاعون و سل را از سر مردم برداشت. جدا از جنگ و بلایای طبیعی یكی از اصلی ترین دلایل مرگ و میر در تاریخ قدیم ایران شیوع بیماری های واگیردار بود. نبود بهداشت فردی و امكانات بهداشتی و درمانی، بیماری های مسری را به جان مردم می انداخت و یكی پس از دیگری عامل مرگ افراد زیادی می شد. اما ارتقای سطح بهداشت محیط و فردی، آموزش های عمومی و گسترش خدمات درمانی و پیشگیرانه رفته رفته این بیماری ها را ریشه كن ساخت.
به رغم اقدامات پیشگیرانه و درمانی مسئولان نظام بهداشت و سلامت كشور در حوزه سلامت طی چهاردهه گذشته، در حال حاضر 76 درصد از مرگ و میرها در كشور در اثر بیماری های غیرواگیر رخ می دهد. آمار كمیته ملی بیماری های غیرواگیر گواه این است كه در دو دهه اخیر این بیماری ها منجر به ۲۸۷ هزار مرگ در ایران شده است.
** چرا به بیماری های غیرواگیر مبتلا می شویم؟
بیماری های غیرواگیر در گروه بیماری های مزمن قرار می گیرند و آنچنان كه از نامشان پیداست قابل سرایت از فردی به فرد دیگر نیستند اما به صورت طولانی در بدن باقی مانده و سلامت جسمی و روحی را از مبتلایان سلب می كنند. دوره درمان این گروه از بیماری ها اغلب طولانی و در مواردی بدون درمان است. بیماری های قلبی و عروقی، انواع سرطان، دیابت و بیماری های مزمن تنفسی جزو چهار نوع اصلی بیماری های غیرواگیر به شمار می روند.
این گروه از بیماری ها به سن یا قشر ویژه ای تعلق ندارد بلكه تمام گروه های سنی و ساكنان در همه مناطق ایران و جهان در معرض ابتلا قرار دارند. فاكتورهای خطرآفرینی چون مصرف دخانیات، كم تحركی، مصرف الكل و عادت های غذایی ناسالم و به طور كلی پیروی از الگوهای ناسالم در زندگی بسترساز شیوع بیماری های غیرواگیر شده اند. پزشكان پرخوری و كم تحركی را عامل اصلی بروز بیماری های قلبی و سرطان عنوان می كنند چرا كه اضافه وزن و چاقی ناشی از مصرف مواد غذایی فراوری شده و چرب، به شكلی مستقیم سلامت جسمی افراد را نشانه می رود.
گسترش فاكتور فقر در جوامع به دلیل صرف هزینه های سنگین درمان بیماری های مزمن چون سرطان یا مشكلات قلبی و عروقی از پیامدهای شیوع بیماری های غیرواگیر به شمار می رود. این وضعیت برای كشورهای در حال توسعه به دلیل شكاف طبقاتی و سطح پایین آگاهی های تغذیه و سلامت وخیم تر است.
بیماری های غیرواگیر از آن جهت كه ناتوانی، ازكارافتادگی و مرگ های زودرس در سنین پایین را به دنبال دارد، آسیب بزرگی به بخش های اقتصادی به ویژه تولید و نیروی انسانی كشورها وارد آورده و هزینه های سنگین درمان به نظام سلامت تحمیل می سازد.
** تغییر سبك زندگی؛ ضرورت حفظ سلامتی
شهرنشینی و الگوی نوین زندگی، تحرك را از زندگی ایرانیان بیرون و كم تحركی، تنبلی و اضافه وزن را جایگزین آن ساخته است. روز به روز بر تعداد مصرف كنندگان غذاهای آماده و فست فود افزوده می شود، ورزش در برنامه روزمره و زندگی ما ایرانیان جایگاهی ندارد، مصرف دخانیات در كشور آمار بالایی دارد، تمایل به انجام تفریحات بی نیاز از تحرك بدنی میان ایرانیان بیشتر است، الگوهای نادرست غذایی در شیوه تغذیه ما بسیار به چشم می خورد. مصرف غذاهای سرخ كردنی، منجمد، پرچرب یا شیرین در كنار كم تحركی برای ایرانیان دیابت، سرطان، چربی و فشار خون، سكته قلبی و چاقی مفرط را به دنبال داشته است.
پزشكان اصلی ترین عامل ابتلا به سرطان را كم تحركی و تغذیه نامناسب عنوان می كنند. با توجه به این نكته كه از بدو تولد سلول های بنیادی سرطان در بدن هر فرد وجود دارد، شیوه زندگی و عادات غذایی نقش موثری در سركوب یا فعال سازی سلول های سرطانی خواهد داشت. مصرف انواع غذاهای چرب و آماده نیز سن ابتلا به بیماری های قبلی و فشار خون را كاهش داده است مصرف قند، كم تحركی و چاقی نیز دیابت را به سومین قاتل ایرانیان تبدیل كرده است. این بیماری در سایر كشورهای جهان نیز در هر 3 ثانیه یك نفر را مبتلا ساخته و در هر 6 ثانیه جان یك نفر را می گیرد. بنابراین تغییر شیوه زندگی ضرورتی است كه افراد برای در امان ماندن از بیماری های غیرواگیر باید درپیش گیرند.
كمیته ملی بیماری های غیرواگیر سند ملی كنترل و پیشگیری ، بیماری های غیرواگیر را به عنوان برنامه جامع كشور برای پیشگیری و كنترل این بیماری ها و عوامل خطر آن از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۴ تدوین كرده است. این سند دارای ۱۳ هدف ملی است كه بر عوامل خطر اصلی شامل مصرف دخانیات، رژیم غذایی ناسالم، عدم فعالیت فیزیكی و مصرف الكل متمركز شده است. این سند همچنین بر لزوم مقابله با بیماری های قلبی - عروقی، سرطان ها، بیماری های مزمن ریوی، دیابت و اولویت های دیگر كشور مانند حوادث ترافیكی تاكید می كند.
بنابراین، با توجه به تلاش مسئولان و حجم تبلیغات و آگاهی بخشی ها در باره اصلاح عادات غذایی و افزودن تحرك به برنامه روزمره، می بینیم كه خودِ مردم اصلی ترین عامل پیشگیری و مقابله با بیماری های غیرواگیر هستند. تا زمانی كه هر فرد پی به اهمیت سلامتی خود نبرده و تلاشی برای حفظ آن نداشته باشد، تا زمانی كه مردم از الگوهای سنتی در تغذیه خود و خانواده پیروی كنند، بیماری های غیرواگیر همچنان بر تن و جان ایرانیان خواهد تاخت. از آنجا كه زنان در جامعه ایران اصلی ترین نقش را در تعیین الگوی غذایی خانواده بر عهده دارند و بار اصلی غذا و تغذیه اعضای خانواده به دوش آنان است، آگاه سازی این گروه نسبت به مضرات شیوه های سنتی تغذیه و ارائه راهكار برای اصلاح آن، تا اندازه زیادی بیماری های غیرواگیر را از خانواده ها دور خواهد ساخت.
پژوهش** 9283**1601**
تهران- ایرنا- مرگ سالانه 41 میلیون نفر در جهان در اثر بیماری های غیرواگیر، مقابله با این گروه از بیماری ها را به یكی از اصلی ترین دغدغه های مسئولان بهداشت و درمان دولت ها تبدیل ساخته است.
