به گزارش ایرنا، بزرگی ماه مهمانی خداوند را می توان در خانه های كپری، گلی و كوچك روستاهای سیستان و بلوچستان به خوبی نظاره كرد، سادگی و لطافت خاص حاكم بر این خانه ها و عبادات خالصانه مردم عاشق نشان از عشق و علاقه وصف ناشدنی به معبود دارد.
زیبایی ماه رمضان و گشوده بودن درهای رحمت الهی در این ماه عزیز را مردان و زنان و جوانان و كودكان بلوچ و سیستانی بهتر حس می كنند زمانی كه شاهد برگزاری آیین چمروك در بلوچستان و رمضو الله (رمضان خوانی) در شمال استان هستند، آیین هایی چند صد ساله كه پدران و نیاكان این خطه بنا بر اعتقاد راسخ خود آن را انجام داده و به نسل های بعدی سپرده اند اینك نسل جدید با عشق به رب العالمین ادامه دهنده راه پیشینیان خود است.
چمروك در بلوچستان نشانی است از استقبال و اشتیاق مردم به این ماه مبارك، چمروك روایتی از باورهای دینی مردم بلوچستان است، روایتی رمضانی و آیینی كهن كه بویی خدایی می دهد.
هر شهر و منطقه ای در بلوچستان با آیینی خاص جوانان تیزبین را انتخاب كرده و برای رویت هلال ماه رمضان به آنان ماموریت می دهند، به چشم این جوانان سرمه ای رمضانی و تبرك كشیده می شود و در اواخر ماه شعبان به بلندی های هر روستا و آبادی می روند و با چشم طبیعی ماه خجل و فرو رفته در نقاب شب را دنبال می كنند.
چمروك و در برخی روستاها دهل زن در طول ماه مبارك رمضان وظیفه بیدار كردن و پیامِ رسیدن اذان را برعهده داشتند.
رمضان خوانی نیز یكی از سنت های زیبای منطقه سیستان است بر اساس این سنت تعدادی از مردم به ویژه جوانان و نوجوانان گرد هم آمده و در هنگام سحرگاه یا بعد از افطار به طور دسته جمعی (گروه های 5 یا 6 نفره) با مراجعه به درب خانه ها نواهای محلی همچون: رمضو الله الله رمضو. رمضو اومده مهمونش كُنهِ، گوو گوساله ره قربونش كُنهِ یا خروس یكساله ره قربونش كنه (رمضان خدا آمده، مهمانش كنید و گاو و گوساله و یا حداقل خروس یك ساله را قربانش كنید) را می خوانند.
این سنت در حقیقت نشاندهنده اهمیت ماه مبارك رمضان در سیستان و كمك به هم نوعان است، نوای رمضان خوانان نیز به نوعی هشداری برای فراموش نكردن آن و بیداری مردم در هنگام سحر است.
مردم نیز به پاس این نواها مقداری نان یا مواد خوراكی در حد توان خود به این افراد هدیه می كنند و نواهای محلی آنان را با ابیاتی مشخص جواب می دهند، افرادی كه توان مالی كافی نیز ندارند با دادن كاسه ای آب از این افراد پذیرایی می كنند.
اعضای گروه رمضان خوان معمولا مواد غذایی و اقلامی كه از مردم دریافت می كنند در صورت نیاز بین خودشان و یا مستمندان محله تقسیم می كنند.
آیت الله عباسعلی سلیمانی نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان با اشاره به بركات و خیرات ماه مبارك شعبان و رمضان گفت: شعبان ماه پیامبر (ص) و ماه استقبال از رمضان المبارك است كه باید از این ماه بهترین استفاده را ببریم.
امام جمعه زاهدان اظهار داشت: حضرت محمد (ص) در آخرین جمعه ماه شعبان برای مسلمانان درباره فضیلت ماه مبارك رمضان به كرات سخن گفتند و این نشان دهنده اهمیت ماه مبارك رمضان و شعبان است.
عضو خبرگان رهبری تصریح كرد: همانگونه كه پیامبر گرامی (ص) آخرین جمعه ماه شعبان را روز یادآوری ماه مبارك رمضان قرار دادند امام خمینی (ره) نیز جمعه آخر ماه مبارك رمضان را روز قدس اعلام كردند.
امام جمعه زاهدان اضافه كرد: عظمت ماه مبارك رمضان در نزول قرآن كریم در شب قدر است و در واقع رمضان ظرف نزول قرآن است.
نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان با بیان اینكه قلب رمضان 'شب قدر' به عنوان شب نزول قرآن است، افزود: شب قدر شب تجلی دو عنصر از هم جدا نشدنی 'قرآن صامت و قرآن ناطق' است.
آیت الله سلیمانی گفت: استفاده نكردن از فرصت ماه مبارك رمضان برای پاك كردن دل و روح موجب حسرت در دنیا و آخرت خواهد شد به همین سبب باید برای ماه مبارك رمضان برنامه ریزی مدون داشته باشیم.
سیستان و بلوچستان را باید با سنت های آن به ویژه سنت های مذهبی شناخت زیرا این سنت ها در طول زمان تازه و دست نخورده مانده اند و اینك نیز به بهترین شكل در منطقه اجرا می شوند.
**آیین ها و سنت های زیبای مردم خاش
مردم خداجوی شهرستان خاش سیستان و بلوچستان در لحظات نورانی و با بركت ماه مهمانی خداوند، آیینها و سنت های زیبایی را به جای می آورند.
مردم مومن و روزه دار شهرستان مرزی خاش در ماه های مبارك شعبان و رمضان با گرفتن روزه های مستحبی، غبارروبی و عطرافشانی مساجد، آغاز جلسات ترجمه و تفسیر قرآن كریم و خرید مایحتاج ماه مبارك رمضان با آمادگی كامل به استقبال ماه میهمانی خدا می روند.
افزون بر 500 مسجد در این شهرستان مرزی سیستان و بلوچستان برای پذیرایی از مهمانان خانه امن الهی و برگزاری محافل قرآنی و جلسات دعا و نیایش در ماه مبارك رمضان آماده می شوند.
اقامه نماز 20 ركعتی تراویح در این مساجد با بهره گیری از حدود یك هزار حافظ و قاری قرآن كریم یكی از سنت هایی است كه از دیرباز تاكنون در میان مردم اهل سنت این منطقه رواج داشته و روح و نشاط روحانی و رمضانی خاصی به مردم مومن و خداجوی این شهرستان می دهد.
نماز تراویح بعد از ادای فریضه ی عشا به صورت نمازهای دو ركعتی و در 20 ركعت خوانده می شود و در طول شب های ماه مبارك رمضان، حافظان كلام وحی در این نماز به تلاوت قرآن كریم می پردازند و در دهه آخر ماه مبارك رمضان، جشن های ویژه ختم كتاب آسمانی قرآن كریم در مساجد برگزار می شود.
نوای دلنشین تلاوت قرآن كریم توسط حافظان این كتاب الهی در ماه مبارك رمضان به ویژه شب های این ماه بزرگ در نقاط مختلف شهرستان خاش طنین انداز است.
حضور نمازگزاران روزه دار در مساجد در وقت افطار از دیگر سنت های حسنه ای است كه اكثر مردم شهرستان خاش به آن پایبندند.
مردم این شهرستان روزه خود را با آب، خرما، حلوای خرما، آب شربت، چلبك ( نوعی نان كه توسط خانم های خانه دار با خمیر آرد، روغن و شكر پخت می شود) زولبیا، بامیه و نان گرم افطار می كنند.
خوراك آش، سوپ، آبگوشت، قورمه سبزی، خوراك بنه و ماست و كشك از مهم ترین غذاهایی است كه مردم شهرستان خاش در وقت افطار و سحر استفاده می كنند.
نواختن طبل و خواندن اشعار ویژه در وقت سحر از رسم های گذشته ی مردم این دیار بوده كه تا حدود 20 سال قبل در این شهرستان رواج داشته اما امروزه این رسم منسوخ شده و مردم اكنون با صوت قرآن كریم كه از برخی مساجد پخش می شود، زنگ ساعت، تنظیم تلویزیون و زنگ تلفن و غیره در وقت سحر بیدار می شوند و یا اینكه همسایه ها و آشنایان فامیل با كوبیدن درب منازل، مردم را برای صرف سحری بیدار می كنند.
مردم خاش همچنین در آستانه عید سعید فطر به عنوان یكی از اعیاد بزرگ اسلامی در بازارهای شهر حضور یافته و اقدام به خرید كفش و لباس نو و شیرینی و آجیل برای روز عید فطر می كنند.
نماز عید سعید فطر در عیدگاهای بزرگ با شكوه خاصی اقامه می شود.
كمك به فقرا و نیازمندان، حضور پررنگ تر از گذشته در مساجد، تلاوت قرآن كریم، پرداخت زكات و صدقات فطریه، دوری از خوردن و نوشیدن، حضور بر سر مزارها و ذكر فاتحه برای مردگان از دیگر رسوم مردم شهرستان خاش در ماه مبارك رمضان و روز عید سعید فطر است.
امام جمعه اهل سنت خاش گفت: حفظ شعایر دینی و مذهبی در ماه مبارك رمضان مورد توجه مردم این منطقه قرار دارد.
مولوی محمدعلی شهنوازی پرهیز از هرگونه اعمال خلاف شرع اعم از دروغ گویی، غیبت، دوری از خوردن و نوشیدن، گوش فرا دادن به آیات روح بخش كلام الله مجید در مساجد و منازل، برپایی نمازهای آخر شب و حضور در قبرستانها و خواندن فاتحه برای اموات از جمله اعمال حسنه مردم خاش است.
در ماه مبارك رمضان در خاش بازار برخی صنف ها از جمله شیرینی، میوه و سبزی فروشی ها، قصابی ها و مرغ فروشی ها و فروشندگان مواد لبنی و در اواخر ماه نیز بازار خیاطان، كفش فروشی ها و قنادی ها برای خرید عید داغ است.
همان گونه كه مردم خاش با شادی و نشاط و برپایی آیین های مختلف از ماه مبارك استقبال می كنند در روزهای پایانی این ماه نیز با حالت های خاص و برپایی آیین های ختم قرآن كریم و خواندن 'سرودهای الوداع' به بدرقه این ماه بزرگ می روند.
مردم شهرستان خاش در روز عید فطر هم با شكوه خاصی نماز عید را برپا می كنند و پس از آن به دید و بازدید، زیارت اهل قبور و طلب بخشش و دعای خیر از عالمان و بزرگان فامیل می روند.
شهرستان 190 هزار نفری خاش در فاصله 185 كیلومتری جنوب زاهدان مركز استان پهناور سیستان و بلوچستان واقع شده است.
**آداب و رسوم چابهاری ها
آداب، رسوم و سنت های بومی و اسلامی مردم مومن و خداجوی جنوب سیستان و بلوچستان به ویژه شهرستان چابهار در ماه مبارك رمضان از جذابیت خاصی برخوردار است و نشان از عشق و علاقه مردم این دیار به دین مبین اسلام دارد.
مردم شهرستان چابهار همزمان با دیگر مناطق استان سیستان وبلوچستان از ماه مبارك رمضان استقبال ویژه ای دارند و برخی از آنان ذوره گرفتن را از رجب و شعبان آغاز می كنند تا آمادگی كامل داشته باشند.
البته بسیاری از آداب و رسوم بلوچی به دلیل زندگی شهرنشینی و ظهور فناوری ها به فراموشی سپرده شده است.
شب های رمضان در چابهار با شور و حال مضاعفی همراه است و خردسالان با پوشیدن لباس های نو به همراه پدران و مادران خود در نمازهای 20 ركعتی تراویح بعد از نماز عشاء شركت می كنند.
نمازهای 20 ركعتی تراویح بصورت جماعت هر شب بعد از نماز عشا خوانده می شود و امام جماعت (حافظ كل قرآن كریم) در این 20 ركعت یك جزء قرآن را می خواند كه در پایان ماه مبارك رمضان یك تلاوت كامل برای نمازگزاران است.
مردم این منطقه در هنگام افطار و سحری خوراكی ها زیادی را آماده می كنند كه از جمله پخت پَكورا، نان روغنی، چانگال(تهیه شده از نان و روغن)، سمبوسر، انواع آش و مهمتر از همه «تباهگ» است كه در سفره های افطار و سحر تناول می شود.
بسیاری از مردم روزه دار چابهار در ماه رمضان تلاوت قرآن، اطعام یتیمان، كمك به محرومان و انجام كارهای خیر را بصورت داوطلبانه و فرادا انجام می دهند.
در بسیاری از مساجد بعد از نماز عصر یك جزء قرآن كریم تلاوت می شود و افراد به صورت گروهی به عنوان «جماعت تبلیغی» حضور پیدا كرده و به تك تك افراد روش صحیح نمازهای پنجگانه را می آموزند.
در این ماه مردم سعی می كنند مشاركت بیشتری در ساخت مساجدو حوزه های علمیه و تامین مایحتاج مدارس دینی داشته باشند و این كار قبل و یا بعد از نماز جمعه و نمازهای پنجگانه در مساجد مختلف انجام می شود كه به آن در زبان بلوچی (چَندا) گفته می شود.
بسیاری از خانواده ها برای تامین جهیزیه و مخارج عروسی در این ماه رسم خوب (بِجّار) را انجام می دهند تا ماه بعد بتوانند مراسم عروسی فرزندشان را برگزار كنند.
بجار سنت كمك خواهی از دوستان و اقوام و مشاركت آنان در برگزاری مراسم ازدواج و تامین نیازهای زندگی زوج جوان است در این سنت هر یك از اقوام و دوستان به حد توان و وسع خود پیش از مراسم به عروس و داماد كمك می كند.
در این ماه ورزشكاران رقابت ها مختلفی را در رشته های فوتبال، والیبال، كریكت وغیره تحت عنوان جام رمضان پس از افطار یا پس از نماز تراویح برگزار می كنند كه تماشاگران زیادی به تماشای این رقابت ها می پردازند.
دعوت كردن همسایگان و آشنایان برای صرف افطار از دیگر آداب و رسوم در چابهار است كه به خوبی در حال انجام است و این كار را شریك شدن در ثواب اخروی تلقی می كنند و هر كسی سعی می كند در این كار خیر از دیگری سبقت بگیرد.
صیادان نیز قبل از افطار تورهای صیادی را در دریا می اندازند و بعد از اقامه نماز صبح به صید و جمع آوری ماهی می پردازند.
سیستان و بلوچستان سنت ها و آیین های زیبای بسیاری دارد كه برخی از بهترین آنها را می توان در ماه مبارك رمضان دید كه خود نشانه ای از اعتقاد مردم این استان به دین مبین اسلام و نمونه ای از همبستگی دینی و مذهبی در این بخش از كشور است.
در واقع ماه مبارك رمضان یكی از نقاط وحدت مردم شیعه و سنی این استان محسوب می شود بطوریكه پیروان هر دو مذهب همواره بر سر سفره های افطاری یكدیگر حضور یافته و از بركات فراوان این ماه عزیز بطور مشترك بهره مند می شوند.
اسماعیل مرادقلی
7311 **6081
زاهدان - ایرنا - سیستان و بلوچستان سرزمین فرهنگ ها و گویش ها، در مناسبت های گوناگون مذهبی و دینی آیین های ویژه ای دارد كه آیین «چمروك» در جنوب - بلوچستان - و «رمضوالله» در شمال استان - سیستان - مهمترین و زیباترین این سنت ها به شمار می رود.
