به گزارش ايرنا، فرسايش فرآيند نابودي تدريجي يك ماده است كه فرسودگي و از بين رفتگي مداوم خاك سطح زمين (انتقال يا حركت آن از نقطه‌اي به نقطه ديگر) توسط آب يا باد را در پي دارد؛ در اين فرايند ذرات خاك از بستر خود جدا شده و به كمك يك عامل انتقال دهنده به مكاني ديگر منتقل مي شوند.
فرسايش خاك يك پروسه منفي طبيعي و غيرطبيعي است كه در مناطق خشك و نيمه خشك و مناطق سيلاب زده رخ مي‌دهد و منجر به از دست رفتن حاصلخيزي خاك مي شود به طوري كه نه تنها ديگر گياهي نمي رويد بلكه با پديده بياباني شده و صحرا مواجه مي شويم كه به طور عمده چنين حوادثي در كشورهاي آسياي ميانه رخ مي دهد.
در اين پيوند «هوشنگ جزئي» مديركل دفتر آبخيزداري و حفاظت خاك سازمان جنگل ها عمليات آبخيزداري در گفت و گو با خبرنگار اقتصادي ايرنا اظهار داشت: براساس يافته هاي ايستگاه هاي رسوب سنجي، سالانه 16.7 تن در هكتار، فرسايش خاك در ايران داريم كه نسبت به آمار جهاني سه برابر بيشتر است.
وي افزود: البته ميزان فرسايش خاك در برخي حوزه ها همچون كارون، كرخه و سفيد رود متفاوت از ساير مناطق ديگر كشور است.
وي استفاده نادرست از عرصه هاي منابع طبيعي، كشاورزي ناصحيح، بهره برداري نادرست از معادن، جاده سازي ها و سدسازي هاي اشتباه را از عوامل مهم در فرسايش خاك دانست و گفت: فشار بيش از حد وجود دام در مراتع باعث مي شود پوشش گياهي از وضعيت مطلوب خود در حفظ خاك، خارج شود.
به گفته جزئي، كشاورزي ناصحيح در ديمزارها و اراضي شيب دار با نحوه شخم زني و آنچه در ايران مورد استفاده قرار مي گيرد و حركت هاي توده اي و زمين لغزش در اثر جابجايي نادرست خاك معادن، جاده سازي ها و رعايت نكردن اصولي ابنيه ها و ساخت و سازهاي عمراني موجب تشديد فرسايش خاك شده است.
** معضل رسوب خاك در سدها
مديركل دفتر آبخيزداري و حفاظت خاك سازمان جنگل ها عمليات آبخيزداري درباره سدسازي هاي اشتباه و اثر آن بر فرسايش خاك گفت: در سالهاي اخير براي سدسازي در كشور هزينه هاي زيادي صرف شد به طوري كه هزينه ساخت يك سد با كل اعتبارات سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور ظرف دو سال برابري مي كند.
جزئي با اشاره به آمار وزارت نيرو اظهار داشت: سالانه علاوه بر تبخير آب، حدود 200 ميليون مترمكعب از مخازن سدها با رسوب پر مي شود در حالي كه ساخت سد براي ذخيره سازي آب است.
اين مسئول در وزارت جهادكشاورزي اضافه كرد: البته بيشتر كشورهاي جهان با اين مشكلات روبروهستند اما اهميت موضوع براي ايران كه با مشكل كمبود آب و فرسايش بالاي خاك مواجه است، بيشتر احساس مي شود زيرا به همراه آب و خاك بخش قابل توجهي سرمايه هاي كشور نيز از دست مي رود.
وي درباره تاثير فرسايش خاك در اكوسيستم مراتع و جنگل ها گفت: حفظ خاك در بحث اكوسيستم تثبيت پوشش گياهي و حفظ آب از اهميت ويژه اي برخوردار است، زيرا وقتي خاك از دست مي رود، جايي براي نگهداري آب نيز وجود ندارد و بنابراين كوچكترين بارندگي به سرعت تبديل به سيل مي شود كه خسارت هاي جبران ناپذيري را به همراه دارد.
** معضل فروچاله ها براي بخش كشاورزي
جزئي وجود فروچاله ها در كشور را يكي ديگر از معضلات فرسايش خاك برشمرد و افزود: با بوجود آمدن فروچاله ها، كشاورزي و حيات به خطر مي افتد، زيرا با وجود افزايش بارندگي ها، ديگر امكان احياي اراضي وجود نخواهد داشت.
مديركل دفتر آبخيزداري و حفاظت خاك سازمان جنگل ها، عمليات آبخيزداري را تنها راهكار كنترل فرسايش خاك دانست و افزود: منابع مالي كه طي سالهاي گذشته به آبخيزداري اختصاص يافته، متناسب با نياز كشور براي كنترل فرسايش سيل و رسوبات نيست.
اين مسئول در سازمان جنگل ها تصريح كرد: اگر آبخيزداري جدي گرفته نشود، هر مدلي را براي حفظ آب اجرا كنيم با چالش مديريتي مواجه مي شويم.
**تخصيص بودجه آبخيزداري از صندوق توسعه ملي
مديركل دفتر آبخيزداري و حفاظت خاك سازمان جنگل ها عمليات آبخيزداري گفت: به دليل اهميت موضوع آبخيزداري در كشور امسال مبلغ 700 ميليارد تومان از محل صندوق توسعه ملي براي توسعه اين طرح پيش بيني شده است كه حدود 270 تا 280 ميليارد تومان از اين منابع با توزيع استاني براي جلوگيري از فرسايش و رسوب خاك و جاري شدن سيل در كشور هزينه خواهد شد.
جزئي با انتقاد از نبود نظام برنامه ريزي در كشور اظهار داشت: اكنون با مشكل بي توجهي به موضوع آبخيزداري در كشور روبرو هستيم زيرا بايد منابع بيشتري را براي موضوع كنترل فرسايش رسوب و مديريت آب هزينه كنيم.
وي بر اين باور است كه در صورت تصويب لايحه جامع خاك در مجلس شوراي اسلامي، حساسيت مسئولان و مردم نسبت به حفاظت خاك و ايجاد قوانين و مقررات و جرايم لازم جلب مي شود.
اين مسئول در سازمان جنگل ها با تاكيد بر اينكه «اگر بخواهيم آب داشته باشيم، بايد بتوانيم خاك را به عنوان بستر نگهداري آب حفظ كنيم»، گفت: پايين بودن بارندگي به ميزان يك سوم متوسط جهاني بارش ها، تبخير سه برابري منابع آب نسبت به ميانگين جهاني و تغيير كاربري ها سه معضلي است كه آب و خاك را در ايران تهديد مي كند.
اين مقام مسئول افزود: وقتي خاك را از دست مي دهيم، ديگر مخازن زير زميني از آب پر نمي شود و آب به سرعت از دسترس خارج مي شود، بنابراين حساسيت در حفظ خاك كمتر از آب نيست.
جزئي با تاكيد بر اينكه اجراي عمليات آبخيزداري در كشور نيازمند اعتبارات مناسب است، ادامه داد: امروزه براي حفاظت از خاك، مطالعات و برنامه هاي اجرايي به اندازه كافي موجود است كه بايد با تامين اعتبارات لازم بحث مديريت جامع حوزه آبخيزداري را به طور جدي تر دنبال كرد.
وي افزود: براي نمونه در اجراي عمليات آبخيزداري هنوز به پيمانكاران بابت فعاليت هاي انجام شده در سال 94 در برخي از استان ها بدهكاريم كه سبب مي شود آنها از ورود به اين پروژه ها پرهيز كنند.
اقتصام**9186*2025
تهران - ايرنا - ايران درحالي با معضل محدوديت منابع آبي و فرسايش سه برابري خاك نسبت به ساير كشورها روبروست كه به اعتقاد كارشناسان، حفاظت از خاك، نگهداشت منابع آبي را در پي دارد.
