حاج عبدالله كشاورز خراسان شمالی با خود كلنجار می رود كه بالاخره چاهش را باز و از سفره اش برای سیراب كردن زمین های تشنه اش استفاده كند یا نه؟ زیراكه چاهش بدون جواز است و او حق استفاده از آن را ندارد.
زمان پخش اخبار تلویزیون است و صحبت از چاه های غیرمجاز و همت شركت آب منطقه ای برای بستن آنان، چند سالی است كه نزدیكی های تابستان، موضوع نگرانی از مسدود شدن چاه های غیرمجاز میان اهل خانه مطرح می شود اما، امسال با وجود بارندگی های اخیر باید زودتر چاه را باز كند، هر بار كه حرف ها برای بستن چاه های غیرمجاز جدی تر می شود، دلش خالی می شود كه مبادا همین آب باریكه هم از او گرفته شود.
از دخترش می خواهد صدای تلویزیون را كمی بیشتر كند.
زیرنویس، مسئولیت مصاحبه شونده را مدیرعامل شركت آب منطقه ای استان عنوان كرده است. او از چاه های غیرمجاز و غیرقانونی بودن برداشت از آن صحبت می كند و می گوید كه این شركت كمر همت برای بستن آنان محكم كرده است و امسال چاه های بیشتری مسدود می شود.
چند روز پیش نزدیك بود بر سر آب، دعوایشان شود، آب رودخانه كم شده و مطابق معمول هر كدام از كشاورزان تلاش دارند كه آب را به زمین خود برسانند كه مبادا محصولشان خشك شود. پس از این ماجرا پسرش گفته بود با این اوضاع باید چاه را باز كنیم، گفته بود چاره ای نداریم و اگرنه امسال محصولی نخواهیم داشت.
چاه او یكی از سه هزار و 800 حلقه چاهی است كه مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی اعلام كرده كه مجوزی ندارند و گفته كه پارسال 277 حلقه چاه غیرمجاز مسدود شد و امسال برای مسدود كردن 500 حلقه چاه برنامه ریخته شده است. با وجود این، چاره كارش را باز كردن چاهی می داند كه چند سالی است تابستان ها از سفره اش برداشت می كند.
بر اساس اعلام سازمان جهاد كشاورزی استان اكنون 48 درصد از 344 هزار هكتار از زمین های كشاورزی استان با تنش آبی روبه رو است و این امر سبب نگرانی كشاورزان شده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی در این باره گفت: امسال 48 درصد از زمین های آبی باغی و زراعی استان با تنش آبی رو به رو است.
محمدجواد تشكری اظهار داشت: سطح زمین های كشاورزی آبی استان 145 هزار هكتار است كه حدود نیمی از آن با تنش آبی روبه رو است.
وی با بیان اینكه 87 درصد از منابع آبی استان معادل 965 میلیون مترمكعب، در بخش كشاورزی به مصرف می رسد افزود: اكنون 60 درصد از منابع آبی كشاورزان استان از منابع آبی سطحی تامین می شود كه البته منابع پایداری نیست و با پایین آمدن میزان بارندگی ها بشدت كاهش یافته است.
تشكری خاطرنشان كرد: كشاورزان استان در این سال ها، كم آبی و تنش ها را لمس كرده اند زیراكه در 15 سال گذشته میزان منابع آبی تجدید پذیر استان بیش از یك میلیارد مترمكعب كاهش یافته است.
وی تصریح كرد: در 15 سال گذشته منابع آبی تجدیدپذیر استان 2.4 میلیارد مترمكعب بود اما این رقم اكنون بیش از یك میلیارد مترمكعب كاهش یافته است.
*كاهش سطح كشتزارها
تشكری اظهار داشت: در این سال ها سطح زمین های زراعی استان به علت كم آبی ها كاهش یافته است به طوری كه سطح گندم آبی از 60 هزار هكتار به 49 هزار هكتار و سطح گندم دیم از 110 هزار هكتار به 99 هزار هكتار رسیده است.
وی با بیان اینكه در یك دهه گذشته میزان بارندگی ها در استان سالانه 260 میلی متر بود اما اكنون این رقم به 230 میلی متر رسیده است.
وی گفت: این در حالی است كه در این سال ها سطح باغ های استان از 32 هزار هكتار به 42 هزار هكتار رسیده و این افزایش سطح با افزایش میزان مصرف روبه رو بوده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادكشاورزی خراسان شمالی گفت: بخشی از این توسعه باغ ها مربوط به تغییر كاربری زمین زراعی به باغ و بخشی مربوط به ایجاد باغ در زمین های شیبدار بوده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی درباره راهكارها و اقدامات برای كمك به حل مشكل كم آبی گفت: یكی از برنامه های جهاد كشاورزی استان برای مدیریت مصرف آب در بخش كشاورزی اجرای سیستم های نوین آبیاری در این بخش است و تاكنون بیش از 30 هزار هكتار از زمین های كشاورزی استان به شیوه نوین آبیاری می شوند.
وی افزود: با اقدامات انجام شده، راندمان آب كشاورزی در پنج سال گذشته از 37 درصد به 42 درصد رسیده است و در تلاش هستیم تا میزان بهره وری آب در این بخش در برنامه ششم توسعه به 60 درصد ارتقا یابد.
وی تصریح كرد: اكنون به ازای مصرف هر یك مترمكعب آب، 550 گرم گندم تولید می شود و تلاش داریم تا این رقم در برنامه ششم توسعه به 800 گرم ارتقا یابد البته براساس برنامه ریزی انجام شده قرار است به ازای مصرف هر یك مترمكعب آب، 1.01 كیلوگرم محصول كشاورزی تولید شود.
* جلوی برداشت ها گرفته نشود، درگیر بحران می شویم
تشكری در باره نگرانی های كشاورزان از مسدود شدن چاه های كشاورزی اظهار داشت: اگر اكنون برای اضافه برداشت از سفره های زیر زمینی آب چاره اندیشی نشود در آینده با بحران شدیدتر و بدتر روبه رو می شویم و به یقین ادامه روند كنونی در استفاده از سفره های زیر زمینی آب، تهدید برای آینده است باید زودتر از بحران خارج شویم تا در آینده دچار فاجعه نشویم.
وی خاطرنشان كرد: وضعیت كم آبی اكنون، تهدید برای تمام استان است و از مردم و كشاورزان انتظار می رود در این باره همكاری و تعامل داشته باشند.
* حق آبه هایی كه به ناحق ایجاد شده
تشكری اظهار داشت: كشاورزی كه حق آبه ندارد و تلاش دارد با اضافه برداشت و یا برداشت از چاه های غیرمجاز برای خود حق آبه ایجاد كند در حقیقت به سایر كشاورزان اجحاف كرده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی یكی از راهكارها را كاهش میزان سطح كشت عنوان كرد و گفت: باید متناسب با منابع آبی بتدریج سطح كشت كاهش یابد البته در سطح كشور نیز تلاش شده است تا برای كاهش سطح كشت محصولات پرآب طلب اقدام شود.
* 543 حلقه چاه غیرمجاز مسدود می شود
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی با اشاره به مشكل برداشت آب از چاه های غیرمجاز گفت: امسال 543 حلقه چاه غیرمجاز در استان مسدود می شود.
سیدابراهیم علوی اظهار داشت: با مسدود شدن 543 حلقه چاه غیرمجاز استان از برداشت پنج میلیون و 100 هزار مترمكعب آب جلوگیری و در مصرف آن صرفه جویی می شود.
وی با بیان اینكه اكنون میزان اضافه برداشت از چاه های مجاز استان معادل سه برابر میزان برداشت از چاه های غیر مجاز است افزود: سالانه حدود 105 میلیون مترمكعب آب از منابع چاه های مجاز به صورت غیرقانونی و اضافه از آنچه در پروانه ذكر شده، برداشت می شود كه باید مدیریت شود.
علوی در باره وضعیت منابع آبی زیر زمینی استان گفت: با كاهش میزان بارندگی بویژه كاهش میزان بارش برف، سطح منابع آبی زیرزمینی نیز تحت تاثیر قرار گرفته و دشت های استان اكنون شرایط مناسب ندارند.
وی تصریح كرد: اكنون چهار دشت از 11 دشت استان، ممنوعه بحرانی است به این معنا كه كمبود آب سفره ها با علائمی چون تغییر كیفیت و شور شدن آب و یا نشست زمین خودنمایی كرده است.
وی خاطرنشان كرد: چهار دشت نیز ممنوعه و سه دشت هم آزاد است.
علوی گفت: برای تعادل بخشی و احیای آبخوان های زیرزمینی، پروژه های تعادل بخشی آب در دستور كار است كه مهم ترین این طرح ها، بستن چاه های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت از چاه های مجاز است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی تصریح كرد: اكنون با شناسایی 200 چاه غیرمجاز، شمار چاه هایی كه بدون مجوز مورد استفاده بهره برداران كشاورزی قرار گرفته به سه هزار و 800 حلقه رسیده است.
* كاهش میزان آبدهی رودخانه ها
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی با اشاره به كاهش میزان بارندگی ها در استان گفت: میزان آبدهی رودخانه های استان در بالادست سدها به نسبت سال گذشته 31 درصد كاهش یافته است.
علوی اظهار داشت: سال آبی گذشته 61 میلیون مترمكعب آب به مخزن سدهای استان وارد شد اما این رقم در سال زراعی جاری به 41 میلیون مترمكعب رسیده است.
وی با بیان اینكه میزان آبدهی در سایر رودخانه های استان نیز نسبت به سال قبل كاهش یافته است، درباره وضعیت بارندگی ها در سال گذشته خاطرنشان كرد: سطح ذخایر برف استان در سال گذشته سه هزار و 600 كیلومتر مربع بود كه این سطح در مقایسه با زمستان سال ماقبل آن به یك ششم رسیده است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی تصریح كرد: سطح برف در سال های قبل، 18 هزار و 500 كیلومتر مربع بود و ضخامت برف نیز در زمستان گذشته 70 سانتیمتر بوده است كه این رقم نیز به 15 سانتیمتر یعنی به كمتر از یك پنجم كاهش یافته است.
وی افزود: به علت كاهش چشمگیر بارش برف، چشمه ها و قنات ها تغذیه نشد و به تبع آن میزان آبدهی رودخانه ها كاهش یافته است.
* ذخایر سدها 20 درصد كاهش یافت
علوی با بیان اینكه میزان بارش ها در سال آبی جاری در مقایسه با پارسال 20 درصد كاهش یافته است اظهار داشت: اكنون 71.5 درصد مخزن سدهای استان خالی است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان شمالی با بیان اینكه اكنون تنها 28.5 درصد از مخزن سدهای استان پر است گفت: اكنون از ظرفیت 226.5 مترمكعبی سدهای استان تنها 64.5 میلیون مترمكعب در سدهای استان آب ذخیره است اما این رقم در سال گذشته حدود 80 میلیون متر مكعب بوده است.
* پمپ های آب دل می زنند
این روزها كفگیر چاه ها هم به ته دیگ خورده و حاج عبدالله پمپ آب را كه روشن می كند، دل نگران است كه كی پمپ آب دل می زند، مبادا ساعتی دیگر آب چاه تمام شود و مزرعه اش تشنه بماند، مبادا به سراغ چاهش بیایند و خروار خروار خاك بر دهان تشنه اش بریزند.
خراسان شمالی 344 هزار هكتار عرصه كشاورزی دارد و 88 درصد از منابع آبی استان در بخش كشاورزی مصرف می شود.
7185/ 6042
بجنورد- ایرنا- كم آبی، خشك شدن چاه ها، رودها و چشمه ها واژه هایی است كه به كابوس چندساله كشاورزان خراسان شمالی بدل شده، گویا خشكسالی كمین كرده تا این استان سرسبز را طعمه خود كند.
