سد فینسك ، جوسازی‌ های رسانه ‌ای تا واقعیت ‌های موجود

به گزارش خبرنگار ایرنا ،هر چند افزایش تقاضا برای آب و از سوی دیگر محدودیت و كمبود آب باعث شده است تا بحران آب در سال های اخیر بیش از پیش چشمگیر شود ،اما مسایل منطقه ای و احساسی در اینگونه موارد مانع توسعه كشور خواهد شد و در بحث آب باید طبق اصول قانون اساسی و توزیع عادلانه با رعایت همه ضوابط حق آبه‌ها و محیط زیست در مناطقی كه كمبود آب دارند، تصمیم ‌گیری شود.
انجام مطالعه و آغاز عملیات اجرایی سد فینسك در بالا دست بر روی رودخانه سفید رود در استان سمنان كه از سرشاخه های اصلی منابع آبی سد شهید رجایی ساری نیز محسوب می شود ،سبب اعتراض در فضای مجازی ، نشریات مكتوب ، نامه نگاری بین آب منطقه ای و استانداری مازندران با وزارت نیرو شد.
نتیجه چنین بازیگری در بسیاری از موضوعات در كشورهای جهان سوم این است كه مردم بازنده های اصلی می شوند ،چراكه همه بر این امر اذعان داریم كه توسعه كشور باید بر مبنای علمی باشد و باید به نظرات كارشناسی و عملی پایبند باشیم.
با توجه به اینكه در چنین شرائط آب و هوایی ،تجربه های تلخ سد سازی در موقعیت های جغرافیایی و سرزمینی ، مقولات زیست محیطی و هزینه های سنگین و بهره برداری آن در ایران وجود دارد، نباید تحت تاثیر بازیگری منافع برخی اقشار قرار بگیریم.
به طور حتم اطلاع رسانی شفاف و دقیق و ارائه نظرات كارشناسی و علمی همواره تعیین كننده و عامل توسعه و پیشرفت عملی هر جامعه را در پی دارد و انتظار داریم مقوله سد فینسك نیز مورد توجه علمی مسئولان قرار بگیرد.
برای تشریح بهتر موضوع باید كمی به موقعیت جغرافیایی سرشاخه های رودخانه های سد فینسك در مرحله مطالعه و اجرا و سد شهید رجایی ساری كه 20سال از عمر آن می گذرد پرداخت تا مشخص شود آیا نگرانی هایی به راه افتاده و ساخت سد فینسك را عامل خشكسالی رودخانه تجن همانند زاینده رود تشبیه می كنند واقعیت دارد یا نه؟
بررسی ها از نقشه وزارت نیرو نشان می دهد كه 'هیكوه ' خط الراس بین سرشاخه های اصلی رودخانه سفید ، تجن با تالار در ارتفاعات شرقی سلسله جبال البرز در استان های سمنان و مازندران است كه آب چشمه ها و برف های این منطقه به 2 طرف رودخانه ها سرازیر می شود.
' پور طلا ' نخستین سرشاخه رودخانه ای است كه بین روستای فینسك و تلاجین در استان سمنان قرار دارد و به رودخانه معروف سفید رود می پیوندد و طرح مطالعاتی ایجاد سد فینسك نیز در این منطقه صورت گرفت.
با توجه به خشكسالی اخیر كه به گفته كارشناسان این بخش در 50 سال گذشته بی سابقه بوده است، دبی رودخانه سفید رود كه سد فینسك از آن بهره می گیرد، 510 لیتر در ثانیه است.
بررسی ها نشان می دهد كه رودخانه های زیادی به عنوان سرشاخه های سد شهید رجایی ساری قرار دارد كه از پائین دست سد فینسك به رودخانه اصلی سفید رود متصل می شود و در واقع ساخت سد فینسك فقط حدود 7درصد ،اثر گذاری بر ذخیره آب سد شهید رجایی دارد.
یعنی از 162میلیون متر مكعب ظرفیت قابل استفاده ذخیره آب سد شهید رجایی ، فقط حدود 12میلیون متر مكعب با ساخت سد فینسك تاثیر پذیری خواهد داشت.
بر اساس نقشه های موجود رودخانه های 'كاورد' ، ' رودبارك یا سرم' ،' گلخواران' ، ' تنگه ' ، ' اشك رود ' شیرین رود ' و رودخانه 'عروس و داماد ' به عنوان سرشاخه های اصلی و فرعی در پائین دست سد فینسك وارد دریاچه سد شهید رجایی می شود.
ساخت سد فینسك با ظرفیت هشت تا 10 میلیون متر مكعب از سال 89 بر روی سرشاخه های رودخانه تجن واقع در منطقه جغرافیایی استان سمنان در دستور كار وزارت نیرو قرار گرفت و در دولت دهم بودجه مطالعاتی دریافت كرد.
منطقه مورد مطالعه سد فینسك در فاصله 70 كیلومتری شمال شرق شهر سمنان واقع است .قرار است آب ذخیره شده پشت سد مخزنی فینسك از طریق سامانه آبگیری به وسیله یك خط لوله تا نزدیكی بند انحرافی ' كاورد' منتقل و سپس با آب بند انحرافی كاورد وارد یك حوضچه ذخیره در تراز ارتفاعی حدود 1640 ‌مترشود.
سد فینسك یك سد مخزنی سنگریزه‌ای با هسته رسی و حجم مخزنی 11.78 میلیون متر مكعب است .
كارشناسان شركت آب منطقه ای مازندران اعلام می كنند كه در انجام مطالعات سد سلیمان تنگه به اهمیت دبی آب سفید رود در استان سمنان به عنوان مهمترین سرشاخه رودخانه ای منتهی به رودخانه تجن توجه شد ،بطوریكه سد شهید رجایی یا همان سلیمان تنگه بر مبنای آورد 205میلیون متر مكعب سرشاخه های بالا دست ساخته شده است.
به گفته آنان حدود 300روستا در بالا دست و پائین دست سد شهید رجایی در استان مازندران از آب سرشاخه های اصلی به ویژه سفید رود بهره مند می شوند و در واقع حق آبه های قانونی دارند.
اعتراض برخی از مردم ومسئولان استان مازندران در حالی است كه نماینده مردم شهرستان های سمنان، مهدی شهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی معتقد است كه با بهره برداری از سد فینسك بخش قابل توجه ای از مشكل كم آبی در مركز استان و شهرهای همجوار را برطرف می شود.
احمد همتی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مركز سمنان ،طرح سد فینسك را از مصوبات سفر دكتر روحانی به سمنان دانست و افزود: آبریز این سد از داخل استان است.
وی توضیح داد: مسایل منطقه ای و احساسی در اینگونه موارد مانع توسعه كشور خواهد شد و در بحث آب باید طبق اصول قانون اساسی و توزیع عادلانه با رعایت همه ضوابط حق آبه‌ها و محیط زیست در مناطقی كه كمبود آب دارند، تصمیم ‌گیری شود.
**كاهش 40درصدی دبی رودخانه های بالادست شهید رجایی ساری در یك دهه گذشته
مدیر عامل شركت آب منطقه ای مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا در ساری گفت كه در 10 سال اخیر دبی رودخانه های بالا دست سد شهید رجایی ساری تا 40 درصد كاهش یافته است.
ابراهیم یخشكی به خبرنگار ایرنا افزود: هر چند كاهش بارندگی عامل اصلی كم شدن دبی رودخانه ها و در نتیجه كاهش شدید ذخیره آب پشت سد شهید رجایی است اما اجرای طرح های توسعه ای كشاورزی و پمپاژ كردن آب رودخانه های بالا دست به ویژه از رودخانه سفید رود در استان سمنان ، در واقع تجاوز به حق آبه مردم مازندران است.
وی تاكید كرد: ساخت سد شهید رجایی بر مبنای دبی آب رودخانه های بالا دست ساخته شده است كه بخشی از آب این دریاچه از داخل منطقه جغرافیایی استان سمنان سرچشمه می گیرد.
سد شهید رجایی كه از آن با عنوان سد سلیمان تنگه نیز یاد می‌شود در 45 كیلومتری جنوب غربی ساری واقع در بخش دودانگه و در نزدیكی روستای افراچال می‌باشد. مطالعات ساخت این سد كه در سال 1336 شروع شد با شروع عملیات اجرایی آن در شهریور سال 1370 ادامه پیدا كرده و در سال 1375 نیز به پایان رسید.
سد شهید رجایی در سال 1376 توسط مرحوم آیت الله رفسنجانی به بهره برداری رسید، این سد با حجم آبگیری حدود 162 میلیون متر مكعب بر روی رودخانه تجن احداث شده است.
یخشكی ادامه داد: با بررسی های صورت گرفته در حالت نرمال و غیر كم بارشی ساخت سد فینسك در استان سمنان ، هفت درصد بر ذخیره آبی سد شهید رجایی ساری اثرگذاری دارد و به طور یقین در زمان بحرانی این تاثیر گذاری بیشتر می شود.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای مازندران در عین حال گفت كه مسئولان استان از جمله استاندار و نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاكنون مكاتبات زیادی با وزارت نیرو برای جلوگیری از اجرایی شدن سد فینسك انجام دادند.
بر اساس آمار شركت آب منطقه ای به دلیل كاهش بارندگی امسال ذخیره آب سد شهید رجایی ساری تا 55 درصد كاهش یافته است.
سد شهید رجایی ساری علاوه بر تامین آب بیش از 50 هزار هكتار از زمین های پائین دست ، تامین كننده بخشی از آب آشامیدنی شهر ساری نیز است.
6990/1899