شمار حافظان قرآن اعلام می شود

غیر از حمد و سوره چند سوره از قرآن را حفظ كرده اید، پنج یا 10 سوره، شاید هم سوره های جزء 30 ، بارها دیده ایم كه كودكان با زبان شیرین خود سوره هایی را حفظ و نوجوانان نیز به همین منظور روزها و ماه ها وقت صرف می كنند.
اگر نگاهی به روایات و توصیه های ائمه برای حفظ قرآن داشته باشیم، متوجه اهمیت این موضوع در آموزه های دینی می شویم، در روایتی آمده كه درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است و در روز قیامت به قاری قرآن گفته می شود كه قرآن بخوان و بالا برو.
مسابقات بسیاری در طول سال از سوی نهادها و سازمان ها در حوزه حفظ قرآن برگزار می شود و تعداد زیادی از نوجوانان و جوانان مشتاقان در آن شركت كرده و خود را محك می زنند تا تسلط خود را بر آیات قرآن بیازمایند و در جمعی صمیمی، فضایی معنوی را تجربه كنند.
شاید برخی سوال كنند كه آیا امروز هم مانند دوران صدر اسلام، نیازمند حفظ قرآن هستیم، چرا كه در آن دوره این كار برای جلوگیری از هرگونه تحریف در كلام الهی صورت می گرفت در حالیكه امروز چنین ضرورتی وجود ندارد.
حفظ قرآن مقدمه ای برای انس با كتاب خدا و آشنایی با مفاهیم آن است و بسیاری از علاقه مندان به كلام الهی، مشتاقانه به حفظ قرآن رو می آورند اما هنوز كسی نمی داند در طول سال چند نفر موفق به این كار می شوند.

** قله نهایی؛ تربیت 10 میلیون حافظ قرآن
یازدهم مرداد سال 90 بود كه رهبر معظم انقلاب در دیدار با جامعه قرآنی كشور، از ضرورت تربیت حداقل 10 میلیون حافظ قرآن سخن گفته و اظهار امیدواری كردند تا با مقدمات فراهم شده از سوی متولیان قرآنی، روزی شاهد ترویج معارف قرآنی از سوی این حافظان باشیم.
پس از این مطالبه رهبر معظم انقلاب، كلیات طرح ملی حفظ قرآن كریم اسفند سال 93 در شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور به تصویب رسید و تدوین برنامه اجرایی آن به كمیسیون توسعه آموزش عمومی و كمیسیون تبلیغ و ترویج دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی واگذار شد.
محمدرضا مخبر دزفولی رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی این طرح را مرداد سال 95به وزارتخانه های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان های صدا و سیما، تبلیغات اسلامی، اوقاف و امور خیریه، ستاد كل نیروهای مسلح و دستگاه های دولتی و عمومی ابلاغ كرد.
بر اساس این طرح، تمام دستگاه‏ های اجرایی موظف شدند تا برنامه ­های خود را به منظور بررسی، یكپارچه‏ سازی و تصویب به ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن كریم زیر نظر شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارسال كنند و در دوره‏ های زمانی معین، نتایج حاصل از اجرای برنامه‏ ها را به ستاد گزارش دهند.
دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی حدود سه ماه پیش اعلام كرد، بر اساس بحث و بررسی های صورت گرفته، 16متولی برای تحقق راهبردهای طرح ملی حفظ قرآن كریم تعیین شده و ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، اقدامات ملی این سند را به دستگاه ها و نهادهای متولی ابلاغ كرد.
حال سوال این است كه از سال 90 تاكنون، چند حافظ قرآن از سوی سازمان ها و نهادهای قرآنی تربیت شده اند؛ سوالی كه هنوز كسی نتوانسته پاسخی دقیق برای آن داشته باشد زیرا تعدد سازمان ها و نهادهای مرتبط برای تربیت حافظان قرآن از یك طرف و مشخص نبودن تعریف دقیق از واژه «حافظ » باعث شده تا هنوز آماری درست و واقعی در این زمینه نداشته باشیم.

** رونمایی از سامانه ملی حفظ قرآن
شورای توسعه فرهنگ قرآنی فروردین ماه سال 97، طی مراسمی از سامانه ملی حفظ قرآن رونمایی كرد تا كاملترین و دقیق ترین اطلاعات مربوط به حافظان قرآن ارائه شود.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در آن جلسه از اهداف راه اندازی سامانه ملی حفظ قرآن سخن گفت و به نكاتی از جمله ضرورت دستیابی به آمار دقیق حافظان و مسیر تربیت 10 میلیون حافظ قرآن اشاره كرد.
حجت الاسلام حمید محمدی افزود: هماهنگ سازی و هدایتگری سازمان ها و نهادها برای اجرای طرح ملی حفظ قرآن و نظارت بر فرایندها در حوزه مدیریت حفظ قرآن، از دیگر مزایای این سامانه است.

** آمارهای آشفته
محمد انجم شعاع دبیر ستاد طرح ملی حفظ قرآن در همان مراسم گفت: آمارهای اولیه از تعداد حافظان قرآن دچار آشفتگی بود به گونه ای كه تكرار تعداد حافظان و تعدد نهادهای مربوطه باعث این تصور شد كه هشت میلیون و 900 هزار حافظ قرآن وجود دارد در حالیكه آمارها پائین تر از آن بود.
با این حال مسئول گروه مهندسی سامانه ملی طرح حفظ قرآن، آماری ارائه و تعداد كل حافظان قرآن را حدود یك میلیون نفر برآورد كرد.
نوید نصر افزود: بیش از 587 هزار حافظ نیم جزء، 346 هزار نفر حافظ یك جزء و تعدادی هم حافظان از دو جزء تا 26 جزء هستند، تعداد حافظان كل قرآن نیز شش هزار و 784 نفر است.
این آمار در حالی اعلام می شود كه رهبر معظم انقلاب اخیرا در پاسخ به دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح كرده اند، منظور از حافظ قرآن كسی است كه كل قرآن را حفظ كرده باشد.

** معنای حافظ قرآن در كلام رهبر انقلاب
انجم شعاع در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: حجت الاسلام حمید محمدی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در اولین روز از ماه رمضان و در برنامه افطاری جامعه قرآنی، استفساریه ای درباره مفهوم «حافظ قرآن» به رهبر معظم انقلاب داد، ایشان هم تصریح كردند، منظور «حافظ كل قرآن» است، بر همین اساس اكنون هیچ ابهامی در این زمینه وجود ندارد و ما نیز مبنا را بر نظر رهبر معظم انقلاب گذاشته ایم.
دبیر ستاد طرح ملی حفظ قرآن افزود: البته در سند طرح ملی حفظ قرآن، به كسی حافظ قرآن می گویند كه بخش عمده یا كل قرآن را حفظ كرده باشد بنابر این حافظ قرآن به كسی اطلاق می شود كه بیش از حداقل نیمی از قرآن را حفظ كرده باشد.
وی ادامه داد: با توجه به نظر صریح رهبر معظم انقلاب، باید تمام تلاش ها به سمت تربیت حافظ كل قرآن باشد نه این كه بگوییم 10 میلیون حافظ یك جزء یا نیم جزء داریم.

** 60 درصد از حافظان فقط نیم جزء حفظ هستند
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی اضافه كرد: 60درصد از آمار حافظان قرآن را، حافظان زیر یك جزء تشكیل می دهند از این رو نمی توان این افراد را حافظ تلقی كرد، هرچند بخش عمده ای از حافظان طبق تعریف سند طرح ملی حفظ قرآن، حافظ محسوب نمی شوند.

** 20 هزار حافظ كل در كشور داریم
وی تعداد حافظان ثبت شده در سامانه طرح ملی حفظ قرآن را بیش از شش هزار نفر دانست و گفت: بقیه حافظان كل را كسانی تشكیل می دهند كه در آزمون های سازمان اوقاف و امور خیریه، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های بزرگ به صورت عمومی یا غیرتخصصی شركت كرده اند.
به گفته انجم شعاع، به طور قطع می توان گفت، حدود هفت هزار نفر نیز حافظ كل قرآن هستند كه نام آنها پس از آزمون ها در سامانه سازمان دارالقرآن ثبت شده است.
وی اظهار داشت: گروهی دیگر از حافظان كل قرآن، افرادی هستند كه در مسابقات كشوری سازمان اوقاف و امور خیریه دارای امتیازات بالای 70 هستند به این معنا كه حسن حفظ آنان از یك عدد قابل قبولی بالاتر است.
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی مجموع حفاظ كل قرآن را حدود 20 هزار نفر برآورد كرد و گفت: پیش بینی ما این است كه اطلاعات برخی از حافظان هنوز در سامانه ثبت نشده و برخی نیز در آزمون ها شركت نكرده اند، در حالت خوشبینانه می توان گفت، 40 هزار نفر در سطح كشور حافظ كل قرآن هستند ولی آمار فعلی 20 هزار نفر را نشان می دهد.

** 192 اقدام ملی برای تربیت حافظان قرآن
انجم شعاع با اشاره به كارهای انجام شده برای تربیت 10 میلیون حافظ قرآن گفت: كار حفظ قرآن نیازمند كار جمعی است و 15 دستگاهی كه می توانستند در این زمینه نقش آفرینی كنند، در كنار دبیرخانه طرح ملی حفظ قرآن به میدان آمدند.
منظور دبیر طرح ملی حفظ قرآن از 15 سازمان و نهاد شامل وزارت آموزش و پرورش، مركز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی كشور، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی، دبیرخانه شورای قرآن حوزویان (مركز مدیریت حوزه‌های علمیه قم، خراسان و اصفهان)، ستاد كل نیروهای مسلح و هیئت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت است.
وزارت خانه های تعاون، كار و رفاه اجتماعی و فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، سازمان تبلیغات اسلامی، دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، سازمان اوقاف و امور خیریه، مركز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، سازمان بسیج مستضعفین و آستان قدس رضوی نیز از دیگر نهادهایی هستند كه برای تربیت حافظان قرآن پای كار آمده اند.
انجم شعاع اضافه كرد: این مساله نشان دهنده عزم اولیه ملی برای این موضوع است و به همین دلیل، با كمك این دستگاه ها، مجموعه راهبردهای طرح ملی حفظ را تقدیم و 192 اقدام ملی را تعریف كردیم.
وی با بیان اینكه این اقدام ها با برگزاری ده ها جلسه كارشناسی با دستگاه های مختلف برنامه ریزی شده، افزود: به این جمع بندی رسیده ایم كه برای تحقق تربیت 10 میلیون حافظ قرآن كه مورد نظر رهبر معظم انقلاب است، باید حدود 200 اقدام ملی و فرادستگاهی انجام شود البته قبول داریم كه همه اجزاء و نظام قرآنی كشور در این زمینه به صورت كامل با یكدیگر ارتباط پیدا نكرده اند.

** نیاز اولیه 300 میلیارد تومان است
دبیر طرح ملی حفظ قرآن از مجلس شورای اسلامی و سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان دو پشتوانه بزرگ مالی و اعتباری یاد كرد و گفت: امسال برآورد اولیه ما برای تحقق این موضوع، 300 میلیارد تومان بوده كه برای دریافت آن، از مجلس و دولت انتظار داریم.
وی سرانه تربیت هر حافظ قرآن را 40 هزار تومان برآورد كرد كه شامل آموزش، تشویق، مسائل تبلیغی و ترویجی و همچنین اطلاع رسانی است و افزود: با توجه به محدودیت های مالی دولت، چنین بودجه ای محقق نشد و ما با وجود همه مشكلات این كار را شروع كرده ایم، دستگاه ها نیز با امكانات محدود، وارد كار شده اند.
به گفته انجم شعاع، طرح ملی 1452 كه برای حفظ جزء 30 درنظر گرفته شده، یكی از همان برنامه هایی است كه به رغم مشكلات با همكاری دستگاه ها و به ویژه صدا و سیما برگزار می شود و این طرح در واقع آستانه ورود برای حفظ كل قرآن است.
حدود 12 سال پیش صدا وسیما و جامعه قرآنی كشور، طرحی را با عنوان 1441 آغاز كردند؛ طرحی كه بر اساس سن نزول قرآن نام گذاری شد و امسال در هزار و چهارصد و پنجاه و دومین سال نزول قرآن، این طرح بر گزار می شود، در كنار نام عددی این طرح كلمه بشارت به عنوان عنصر ثابت استفاده شد.
وی مهمترین هدف از اجرای این طرح را غنی سازی فرهنگ قرآنی در كشور و پركردن اوقات فراغت خانواده ها به خصوص كودكان و نوجوانان در فصل تابستان دانست.
انجم شعاع با تاكید بر انجام برنامه ریزی های علمی برای برگزاری طرح های مربوط به تربیت 10 میلیون حافظ قرآن گفت: برخلاف تصور برخی كه معتقدند، عدم شناخت مسئولان از كار جمعی باعث تحقق نیافتن مطالبه رهبر معظم انقلاب در این زمینه است، معتقدیم گرچه ممكن است، همه دستگاه های مربوطه به صورت كامل از ظرفیت خود استفاده نكرده باشند اما كار جمعی شروع شده است.
انجم شعاع از سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان بهترین نهاد یاد كرد كه امسال حفظ قرآن را به عنوان اولویت اصلی خود انتخاب كرده و ادامه داد: از سایر نهادهای 15 گانه می خواهیم تا حفظ قرآن را در اولویت های برنامه های خود قرار داده و تلاش كنند تا به تعهدی كه به طرح ملی حفظ سپرده اند، جامه عمل بپوشانند.
وی افزود: سازمان اوقاف در یك سال و نیم گذشته، تلاش های بسیاری در این زمینه داشته و برای توسعه حفظ قرآن، فرهنگ وقف را در كشور ایجاد كرده است.

** سه و نیم میلیون حافظ تا هشت سال آینده
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره زمان بندی تربیت 10 میلیون حافظ كل قرآن كریم توضیح داد: نمی توان به طور قطعی یك زمان را اعلام كرد زیرا امسال ظرفیت دستگاه ها را كه باید 18 سال دیگر محقق شود، محك می زنیم.
وی افزود: سند طرح ملی حفظ قرآن ما را مكلف كرده تا هشت سال دیگر، سه و نیم میلیون حافظ تربیت كنیم ولی اگر قرار باشد، دستگاه ها با شیب ملایم در زمینه تخصیص اعتبارات برای اولویت قرار دادن برنامه های حفظ پیش رودند، این امر محقق نمی شود مگر این كه شاهد یك عزم جدی باشیم تا طبق زمان بندی تعیین شده، به این عدد برسیم وگرنه باید فكر دیگری كنیم.
انجم شعاع تغییر زمان بندی سند طرح ملی حفظ یا بازنگری در آن را بعید دانست و اظهار امیدواری كرد تا با تلاش جمعی نهادها به ویژه رسانه ملی از اواسط تیر ماه به صورت جدی به تبلیغ و اطلاع رسانی برای طرح بشارت 1452بپردازد و امسال سال پرباری را در زمینه حفظ و انس قرآن كریم داشته باشیم.
گزارش: محمدرضا جعفرملك
فراهنگ** 1003 **1880