این در حالی است كه اهمیت صنعت گردشگری و نقش آن در توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری در این صنعت را در سطوح محلی، ملی و بین المللی به ضرورتی غیرقابل انكار مبدل كرده است.
در این میان 'برنامه ریزی' بنیان توسعه و گسترش صنعت پردرآمد گردشگری بوده و 'آمار' نیاز زیربنایی برای طراحی یك برنامه و طرح بدون ایراد، موثر و قابل اجرا است لذا بدون برخورداری از آمار متقن و صحیح هرگونه برنامه ریزی با شكست مواجه می شود و بر همین اساس دسترسی به آمار مشخص، واقعی و غیرقابل تردید ضرورتی انكارناپذیر جلوه می كند.
با این وجود در حالی كه مسئولان نهادهای ذیربط دولتی در خراسان رضوی از سفر سالانه 25 میلیون زائر داخلی و دو میلیون زائر خارجی به مشهد سخن می گویند، برخی از دست اندركاران بخش خصوصی و دانشگاهی این آمار را دقیق و علمی نمی دانند.
*محاسبه ورود گردشگران دقیق نیست
قائم مقام پژوهشكده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: از سال 1384 تاكنون بحث تدوین سند جامع گردشگری مشهد مطرح بوده اما تاكنون حتی محاسبه درست و دقیقی از جمعیت گردشگران ورودی به این شهر در اختیار نیست.
هادی رفیعی به طرحی پژوهشی كه جهاد دانشگاهی در حوزه زیارت اجرا كرده اشاره و بیان كرد: بررسیهای نشان می دهد آمار گردشگران ورودی در قالب بررسی گردشگر از مبدا به مشهد حدود 12 تا 15میلیون نفر در سال است و یكی از گزارشهای مركز آمار ایران نیز رقمی نزدیك به همین عدد را ارائه داده است.
وی ادامه داد: ارقام 25 تا 30 میلیونی دارای انحراف است و دلایل این انحراف هم از نظر علمی برای مسئولان تشریح شده است. این آمارهای غیرمستند مسیری غلط را به فعالان بخش خصوصی نشان می دهد زیرا باعث می شود تا احساس نیاز كاذب شكل گیرد و ظرفیتهایی در مشهد با هزینه های بالا ایجاد شود كه بازدهی كافی را در آینده نخواهد داشت و ظرفیتهای خالی مراكز اقامتی این شهر نشانگر بخشی از وضعیت موجود است.
*نبود آمار متقن تهدید سرمایه گذاری
رئیس انجمن حمایت از حقوق مصرف كنندگان خراسان رضوی نیز به ضعف عملكرد دستگاههای دولتی در حوزه دستیابی به آمارهای متقن از شمار زائران مشهدالرضا اشاره و بیان كرد: وقت آن رسیده كه بخش خصوصی خود در این زمینه اقدام كند و پیشگام شود. اتاق بازرگانی نیز در مقام پارلمان بخش خصوصی استان می تواند اقدامات موثری را در این ارتباط صورت دهد.
حسین ابراهیمی افزود: هزینه ای كه برای اجرای طرح آماری لازم است از رقم بسیاری از سرمایه گذاریها در خراسان كمتر بوده اما الزام آن دوچندان است.
رئیس كمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم گفت: نابسامانی كه طی سالهای اخیر در بحث ارائه آمار زائران رخ داده و فقدان اتكای ارقام اعلامی به بنیانهای علمی و متقن باعث شده در حوزه برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای صنعت گردشگری مشهد دچار چالش شویم.
محمد قانعی افزود: آمارهایی كه اغلب از میزان حضو زائران ارائه می شود محل اختلاف جدی نهادهای ذیربط بوده و به واسطه فقدان اتكای آن به بنیانهای علمی، این نگرانی وجود دارد كه نیازسنجیهای آتی در حوزه های سرمایه گذاری و تامین زیرساختها با نوعی انحراف روبه رو شود.
وی ادامه داد: وقتی آمارها فراتر از واقعیت ارائه شود به تبع شاهد خواهیم بود امكانات در بخشهای خدماتی بیشتر از نیاز موجود تولید شود و نتیجه آن خواهد بود كه ظرفیتهای اقامتی در عمده روزهای سال خالی بمانند.
رئیس كمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی خراسان رضوی به شیوه‌های سنتی در احتساب جمعیت زائران مشهدالرضا(ع) اشاره و بیان كرد: شمارشگرهای جاده ای و یا تعداد مسافران ورودی به فرودگاه، پایانه اتوبوسرانی یا ایستگاه قطار مشهد نمی توانند گویای آمار واقعی این بخش باشد. باید در چارچوب یك بررسی علمی با مشاركت دانشگاه فردوسی به آماری واقعی در این حوزه دست پیدا كرد چون موفقیت و جهتدهی به سرمایه گذاریهای آتی در شهر مشهد، وابسته به همین آمار متقن خواهد بود.
نایب رئیس كمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز با انتقاد از ضعف موجود در سامانه آماردهی زائران مشهدالرضا(ع) گفت: مشخص نیست آمار مذكور به چه ترتیبی حاصل می شود و توازنی نیز با واقعیت ندارد.
محمدسعید ولی زاده افزود: هم اكنون مجتمعهای تجاری، مراكز اقامتی و حوزه های مختلف خدمات گردشگری در شهر مشهد به اتكای آمارهای مذكور ایجاد می شوند و توسعه می یابند اما ظرفیتهای خالی و نبود بهره وری كافی حكایت از آن دارد كه این توسعه فراتر از نیاز موجود بوده است.
وی گفت: مسئولان باید بر روی این آمارها و استناد به آنها حساس باشند چون همین ارقام زیربنای برنامه ریزیها و سیاستگذاریهای آنها است.
* 31 میلیون گردشگر قطعی است
با وجود اظهارات بالا، سخنگوی ستاد خدمات سفر در خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: طبق آخرین آمار شمار گردشگران و زائران ورودی به این استان به 31 میلیون نفر در سال رسیده است.
سید مهدی فروزان افزود: در صحت این آمار هیچ شك و تردیدی وجود ندارد زیرا بر اساس فرمول اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سنجش و اعلام می شود.
وی ادامه داد: در صورت وجود هر گونه شك و تردید در آمار ارائه شده باید طرح مطالعاتی صحیح و قابل دفاعی اجرا شود زیرا بیان این آمار با ارائه مستندات آماری كاملا قابل دفاع است.
سخنگوی ستاد خدمات سفر در خراسان رضوی گفت: هم اكنون در حال تهیه طرحی برای استفاده از شیوه های جدید آمارگیری با استفاده از توان و دانش اساتید و دانشگاهیان هستیم اما این امر به هیچوجه آمار كنونی را زیر سئوال نمی برد.
* در صحت و قابلیت اعتماد به آمار موجود شكی نیست
سرپرست معاونت گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: مرجع تجمیع و اعلام آمار ورودی گردشگران، این اداره كل و ستاد خدمات سفر استان هستند كه از طرق مختلف میزان ورود مسافر و اقامت اقدام به اعلام آمار می كنند.
یوسف بیدخوری افزود: پرسش اینجاست كه در شرایطی كه آمار اعلام شده به صورت مستند و با قابلیت دفاع موجود است چگونه و بر مبنای كدام كار تحقیقی و پژوهشی زیر سئوال برده می شود و به كمتر از نصف كاهش می یابد.
وی ادامه داد: هیچگونه پژوهشی در ارتباط با آمار ورود گردشگر به مشهد و خراسان رضوی تا كنون اعلام نشده است. آمار موجود اعلامی با دریافت گزارش دقیق و روزانه با سامانه الكترونیكی از واحدهای اقامتی رسمی دریافت و جمع بندی می شود.
سرپرست معاونت گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: علاوه بر این آمارگیری از مسافران ورودی از طریق اتوبوس، قطار و هواپیما نیز انجام می شود كه كاملا مشخص و قابل دفاع است.
وی افزود: خودروهای شخصی ورودی به مشهد و خراسان رضوی نیز با دوربینهای بین راهی با حذف خودروهای پلاك مشهد و استان و نیز محاسبه تعداد نفر ورودی با هر خودرو سنجش و در قالب آمار گنجانده می شود.
او ادامه داد: آمارگیری از واحدهای اقامتی پیش از این سنتی و به صورت تلفنی بود اما از پارسال به صورت الكترونیكی اخذ آمار می شود. در این زمینه و نیز آمار مسافر از مبادی ورودی شبهه و نقطه ابهامی وجود ندارد.
بیدخوری گفت: علاوه بر 31 میلیون گردشگر داخلی ورودی به خراسان رضوی حدود دو میلیون گردشگر خارجی نیز سالانه به این استان وارد می شوند.
1922/7496/1858
مشهد- ایرنا- یكی از وجوه مدیریت نوین 'سنجش و آمارگیری' است لذا مدیریت بدون این ابزار علمی، سنتی و ناكارآمد تلقی می شود با این وجود بین بخش خصوصی و دانشگاهی با بخش دولتی خراسان رضوی در سنجش تعداد گردشگران شهر مشهد هنوز اختلاف نظر وجود دارد.
