تغییر نگرش تولیدات دامی و كشاورزی نیازمند فرهنگ سازی است

به گزارش ایرنا، سمنان در سال های اخیر به صورت جدی با مشكل كاهش شدید منابع آبی در بخش كشاورزی و كاهش علوفه برای پرورش دام مواجه است و روند موجود مبین این است كه كشاورزان و دامداران برای ادامه فعالیت چاره ای جز تغییر الگوی كشت و پرورش دام های سازگار با طبیعت ندارند.
در استان سمنان حدود 45 هزار بهره‌بردار بخش كشاورزی در 198 هزار هكتار اراضی باغی و زراعی فعالیت دارد و تولید محصولات كشاورزی در سال زراعی 96-95 در استان با افزایش 9.4 درصدی نسبت به دوره قبل از آن به 2 میلیون هزار تُن رسید.
همچنین حدود 2.5 میلیون راس دام در استان سمنان وجود دارد و 25 درصد گوشت قرمز در این استان توسط عشایر تولید می شود.
محصولات كشاورزی مهم در شهرستان های سمنان، مهدیشهر و سرخه انار، انجیر، و زیتون و محصول مهم كشاورزی شهرستان های شاهرود و میامی در شرق استان، انگور، زردآلو و گیلاس، محصول مهم كشاورزی شهرستان های گرمسار و آرادان در غرب استان خربزه و محصولات گلخانه‌ای و محصول عمده شهرستان دامغان پسته است.
به گفته مسوولان امر، كاهش سطح زیركشت محصولات پرآب بر، مانند یونجه و جایگزینی آن با اقلام كم آب بر، مثل گیاهان دارویی و سایر گیاهان مقاوم و پرورش شتر كه در برابر شرایط سخت طبیعت سمنان سازگار هستند، در دستور كار قرار گرفته است.
كارشناسان معتقدند كشاورزی و بخش های مربوط به این گروه دومین رده اشتغال، اقتصاد و تولید را در سمنان شامل می شود، تا جایی كه حدود پنج درصد تولید ناخالص داخلی این استان مربوط به بخش كشاورزی است.
در سمنان اقتصاد بیشتر خانوارها به خصوص مناطق روستایی بر پایه كشاورزی و دامپروری بنا شده و در سال های گذشته كاهش نزولات جوی، بحران كم آبی و خشكسالی مشكلاتی را برای بهره برداران و دامداران این بخش ایجاد كرده است.
بنابر گزارش های اداره كل هواشناسی سمنان تغییر اقلیم و كاهش بارندگی در این استان سبب شده تا این استان در سال زراعی 95-96 وارد چهاردهمین سال پیاپی خشكسالی شود و همین امر به خشك شدن دشت های این استان و تبدیل شدن آن به چشمه های گرد و خاك منجر شود.
به اعتقاد كارشناسان بخش كشاورزی و دامپروری سمنان در بسیاری از مناطق این استان همچنان از شیوه‌ های سنتی برای كشت و آبیاری محصول و پرورش دام استفاده می ‌كنند كه این روش ها بیشترین سهم مصرفی آب و همچنین كاهش علوفه در مراتع را به دنبال دارد.
آمارها نشان می دهد در سال 1363 بیش از چهار میلیون راس دام سبك در استان سمنان وجود داشت كه این رقم اكنون به دلیل فقر مراتع و ادامه خشكسالیها به كمتر از 2.5 میلیون راس كاهش یافت وتولید محصولات باغی و زراعی استان هم در دهه 70 سالانه 3.5 هزار میلیون تن بود كه این رقم اكنون به دلیل خشكسالی به 2.5 هزار میلیون تن رسیده است.
مسوولان امر معتقدند خشكسالی 14 ساله در سمنان باعث شده دامداران برای پرورش دام خود هزینه های سنگینی را متحمل شوند به گونه ای كه به اذعان آنان پرورش دام نه تنها صرفه اقتصادی ندارد بلكه آنان را متضرر می كند.
از سوی دیگر خشكسالی های چندین سال اخیر مراتع استان را فقیر كرده كه با این شرایط باید دامداران دام خود را با علوفه دستی پرورش دهند و در كنار خرید آب، خرید و گرانی علوفه آنان را نگران كرده است.
به گفته دامداران از ابتدای امسال تاكنون قیمت انواع علوفه دامی به طور متوسط 15 تا 25 درصد افزایش یافته و به طور مثال اكنون هر كیلوگرم گوسفند زنده 250 هزار ریال از دامداران خریداری می شود در حالی كه قیمت تمام شده هر كیلوگرم دام زنده برای دامداران 270 هزار ریال تمام می شود.
از سال های گذشته و به ویژه در برنامه های راهبردی دولت تدبیر و امید، با توجه به كمبود آب، فعالیت كشاورزی و دامپروری كشور از شكل سنتی به صورت نوین تمایل بیشتری پیدا كرده و در كشت باغی هم باید مسایل و موارد متعددی رعایت شود تا بهره وری و تولید مدنظر حاصل شود.
به گفته كارشناسان اصلاح بذور، بهینه سازی محصول، انتخاب ارقام مناسب از اقلیم منطقه ای، استفاده از ارقام زودرس و میان رس به جای ارقام دیررس، استفاده از گیاهان كم آب طلب و مقاوم به خشكی، اجرای سامانه های آبیاری نوین، مدیریت نوین مزرعه از نظر مصرف بهینه كود، سموم، بذر و حفاظت از خاك و افزایش پرورش شتر و دام های سازگار با مناطق خشك و بیابتنی را از جمله راهكارهای برای رونق بخش كشاورزی باوجود شرایط موجود برشمردند.

**پرورش دامهای سازگار با طبیعت در دستور كار
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد كشاورزی سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: پرورش دام های سازگار با محیط به دلیل تدوام خشكسالی در استان در دستور كار این سازمان قرار گرفته است.
مصطفی شاه حسینی افزود: یكی از راهكار مقابله با پدیده خشكسالی و كم آبی در زمینه دامپروری ، پرورش دام سازگار با محیط مانند گاو میش است.
وی خاطرنشان كرد: پرورش گاو میش كه از دام های بومی كشور بوده و نسبت به گاو احتیاجات غذایی كمتر و مقاومت بهتری در مقابل بیماری ها دارد یكی از راهكار توسعه بخش دامپروری با وجود پدیده خشكسالی و كم آبی در سمنان است.
وی اظهارداشت : با توجه به ظرفیت های این استان توسعه صنعت پرورش گاو میش های اصلاح نژاد شده یكی از اولویت های معاونت بهبود تولیدات دامی این سازمان است.
شاه حسینی ادامه داد : طرح اصلاح نژاد و توسعه پرورش گاومیش در استان از 2 سال پیش تاكنون با هدف استفاده بهینه از توان دام‌های بومی كشور ، افزایش درآمد دامداران و ایجاد اشتغال پایدار در دستور كار قرار گرفته است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد كشاورزی سمنان یادآور شد : طرح اصلاح نژاد گاو میش های بومی سمنان با انتقال جنین خالص یك گونه اصلاح‌شده از گاومیش‌های ایتالیایی در رحم گاومیش‌های بومی استان اجرایی شده و طی آن از تعداد 16 راس گاومیش چهار راس دام مولد نر متولد شده كه ارزش ژنتیك بالایی دارد و دارای خلوص ژنتیكی 100 درصد است.
وی ویژگی‌های رفتاری بسیار مناسب، آرامش بیشتر این گونه جدید و تسهیل در فرآیند شیر دوشی صنعتی و میانگین تولید شیر گاومیش جدید كه تا سه برابر گاومیش‌های بومی و حداقل 15 كیلوگرم در روز بوده را از مزایای گاومیش‌های اصلاح نژاد شده برشمرد.
شاه حسینی تصریح كرد : گوشت گاومیش در مقایسه با گوشت گاو دارای چربی كمتر و كلسترول آن نسبت به سایر گوشت های قرمز 40 درصد كمتر ، پروتئین آن 11 درصد و مواد معدنی نیز 10 درصد بیشتر است و گوشت گاومیش بدلیل كمبود كلسترول برای افراد دارای مشكل قلبی و عروقی مناسب است .
وی ادامه داد: راهكار مقابله با پدیده خشكسالی و كم آبی در زمینه دامپروری، پرورش دام های كم توقع و مقاوم به شرایط سخت مانند شتر در این استان است.

**توسعه كشاورزی سمنان نیازمند اصلاح كشت
عضو هیات علمی رشته گیاه پزشكی دانشگاه شاهرود در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت : الگوی كشت كنونی باید با توجه به محدودیت های آبی موجود تغییر كند و كشاورزان استان به سمت كشت گلخانه ای و تولید محصولات كم آب بر تشویق شوند.
احمد عابدی افزود: اجرای سیاست های حمایتی دولت از كشاورزان و خرید تضمینی محصولات تولیدی آنان، گام موثری در تحقق هدف تغییر الگوی كشت و كاهش مصرف آب در بخش كشاورزی سمنان است.
وی اظهارداشت: سرمایه گذاری برای ترویج كشت های نوین و آموزش كشاورزان در این زمینه، منجر به كارایی بیشتر زمین های كشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی می شود.
وی ادامه داد: افزایش جمعیت در سالهای اخیر نیاز به استفاده از منابع آبی دربخش كشاورزی را برای تولید محصول بیشتر، افزایش داده ، درچنین وضعیتی، مدیریت سطح زیر كشت و استفاده از روش كشت گلخانه ای برای پایداری بخش كشاورزی در استان كم آبی همچون سمنان، ضروری است.
عابدی بیان داشت: تدوین بسته های حمایتی و پرداخت یارانه به كشاورزان از جمله اقدام های مهمی است كه در سال های اخیر برای توسعه كشت گلخانه ای و احیا زمین های كشاورزی در سمنان دنبال می شود.
وی تصریح كرد: كشت گلخانه ای در تولید نهال نسبت به تولید عادی تا 80 درصد در مصرف آب صرفه جویی به همراه دارد كه ویژگی مهمی است و باید با تعیین راهبرد از مزیت های این نوع كشت استفاده شود.
عضو هیات علمی رشته گیاه پزشكی دانشگاه شاهرود ادامه داد: نبود ثبات قیمت در بازار و ثابت نبودن سهمیه آب، مشكل دیگر گلخانه‌داران نهال است، بهره‌برداری كه برای سامانه آبیاری بر اساس میزان تعیین شده ابتدایی هزینه می كند، بعد از كاهش سهمیه آب با مشكل برخورد می كند و در عمل بخشی از گلخانه ها از بین می رود.

**كشت باغی جایگزین كشت زراعی
رییس سازمان جهاد كشاورزی سمنان در گفت و گو با ایرنا با اشاره به ضرورت استفاده از نهال شناسنامه‌دار و مناسب از سوی كشاورزان از اجرای طرح برخورد با توزیع غیرمجاز نهال در استان خبر داد و گفت: با توجه به توزیع نهال غیرمجاز و بدون شناسه در حاشیه خیابان‌ها، طرح برخورد با توزیع غیرمجاز نهال در استان سمنان اجرا می‌شود.
سیدحسن میرعماد افزود: گاهی اوقات شاهد فروش نهال‌های غیرمجاز در حاشیه خیابان‌ها هستیم كه این امر زمینه انتقال آفات را فراهم می‌كند.
وی خاطرنشان كرد: آفاتی كه در سال‌های اخیر بخش باغبانی سمنان را درگیر كرده بود به خاطر رعایت نشدن ضوابط انتقال نهال از طریق نهال فروش‌های غیرمجاز در استان بود.
رییس سازمان جهاد كشاورزی سمنان با بیان این كه باید برخورد لازم با نهال فروشان غیرمجاز صورت گیرد، افزود: اگر حساسیت لازم در این زمینه نباشد بخش كشاورزی دچار مشكل شده و دود آن به چشم كشاورز زحمتكش می‌رود.
میرعماد تصریح كرد: این افراد عمده نها‌ل‌های غیرمجاز و بدون شناسه را از خارج استان سمنان وارد كرده و زمینه انتقال آفات را فراهم می‌كنند.
رییس سازمان جهاد كشاورزی سمنان با اشاره به اهمیت تولید نهال سالم و اصیل در تولید میوه بیان داشت: افزایش بهره وری مصرف آب تا 30 درصد، افزایش توان تولید، ارزآوری به خاطر امكان محصول باكیفیت و همچنین جلوگیری از خروج ارز برای واردات نهال سالم و سموم شیمیایی گوشه‌هایی از اهمیت تولید نهال سالم و توجه به این مهم است.
میرعماد به برخی از قوانین و مقررات ثبت ارقام گیاهی و كنترل و گواهی بذر و نهال اشاره كرد و گفت: تولید و تكثیر بذر و نهال برای عرضه به بازار بدون كسب گواهی مؤسسه تخلف است و باید با متخلفان مطابق قوانین و مقررات برخورد شود.
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان افزود: بر اساس تبصره یك ماده هفت از قوانین و مقررات ثبت ارقام گیاهی و كنترل و گواهی بذر و نهال؛ مراجع قضایی كشور مكلف هستند با توجه به شكایت مؤسسه و سایر اشخاص ذینفع و گزارش كارشناسی مؤسسه با سایر مؤسسات هم‌تراز به موضوع رسیدگی كرده و در صورت احراز تخلف؛ مرتكبین را به پرداخت ضرر و زیان وارده به شاكی به نرخ زمان صدور حكم محكوم كند.

**فقر مراتع دامداران را تهدید می كند
دامدار سمنانی در گفت و گو با ایرنا با بیان این كه افزایش قیمت علوفه اقتصاد خانوار دامداران را تهدید می كند،گفت: با شرایط نرخ علوفه امسال، پرورش دام صرفه اقتصادی ندارد.
عباس دهرویه افزود: با توجه به كاهش بارندگی ها و فقر علف در مراتع و چراگاه ها، اكثر دامداران مجبورند دام خود را با تغذیه دستی سیر كنند و در سال جاری پروار كردن دام هزینه ها زیادی به دامداران تحمیل كرده است.
وی گفت: تمام درآمد دامداران صرف خرید علوفه می شود و آنها مجبورند تعدادی از دام های خود را برای تعلیف سایر دام ها به فروش برسانند.
وی اضافه كرد: زندگی دامداران وابسته به دام است و تنها منبع درآمد آنان تنها دامداری است و خشكسالی ها چندین ساله منبع درآمد آنها را به شدت كاهش داده است.
وی ادامه داد: باید دامداران به دلیل فقر مراتع دامداری را یا رها كنند و یا به پرورش دام های سازگار با طبیعت روی بیاورند كه در این بین پرورش شتر و گاومیش می تواند سودآوری برای دامداران داشته باشد.
عضو هیات علمی رشته امور دام دانشگاه شاهرود در گفت و گو با ایرنا با بیان این كه خشكسالی مهمان ناخوانده ای است كه 14 سال اقلیم استان سمنان را تحت تاثیرقرار داده است ، گفت: در چند سال اخیر خشكسالی و بر اثر آن فقر مراتع باعث شده تا دامداران دام خود را با تغذیه دستی پرورش دهند.
محمد عباسی افزود :خرید علوفه دستی از جمله جو، كنسانتره و سایر موارد هزینه های سنگینی را بر دامداران تحمیل می كند و در تمام روزهای سال دام این افراد علاوه بر تعلیف از مراتع با تغذیه دستی سیر می شوند كه بیشترین تغدیه دستی دام در فصل زمستان و كمترین آن در فصل بهار انجام می شود.
وی با اشاره به این كه افزایش تغذیه دستی در چند سال اخیر دامداران را متضرر كرده است، گفت: با وجود خشكسالی های اخیر باید مرتعداران همه ساله نگران گرانی علوفه و تامین آن با هزینه های بالا باشند.
وی گفت: برخی از دامداران قادر به خرید علوفه دستی برای دام های خود نیستند و دستگاه های مسوول نیز توان توزیع علوفه رایگان را ندارد.
عضو هیات علمی رشته امور دام دانشگاه شاهرود، كمبود بارش باران و خشكسالی چند سال اخیر مراتع این استان را ضعیف كرده كه این وضعیت باعث كاهش تولید علوفه و لاغری دام های عشایر شده و از طرفی لاغری دام ها سقط جنین دام را به دنبال دارد.
وی گفت: باید پرورش دام های سازگار با طبیعت در استان سمنان به دلیل خشكسالی در عرصه های طبیعی بیش از پیش تقویت شود و این راهبرد می تواند به ماندگاری این شغل كمك شایانی كند.
عضو هیات علمی رشته امور دام دانشگاه شاهرود بیان داشت: اصلاح نژاد دام های غیرسازگار با طبیعت باید در دستور كار مسوولان مربوط قرار گیرد و باید كم آبی در استان بیداد می كند و پرورش علمی دام و طیور راهكار مناسب برای رونق كسب وكار در بین دامداران سمنان است.

**اصلاح الگوی كشت نیازمند فرهنگسازی
رییس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان در گفت وگو با ایرنا با اشاره به مطالعات طرح الگوی كشت دشت های استان، گفت: این كاری ارزشمند و منحصر به فرد در سطح ملی بوده و بخشی از مطالعات آن از سال های پیش آغاز شده است.
احمد دزیانیان افزود: با ارزیابی قابلیت خاك های استان و وضعیت منابع آبی، با همكاری سازمان جهاد كشاورزی استان، شركت آب منطقه ای و چندین مركز تحقیقاتی، الگوی كشت 11 دشت استان سمنان به دست آمد.
وی ادامه داد: با استفاده از نقشه های خاك شناسی و طرح های اندازه گیری نقطه به نقطه، تمام زمین های كشاورزی با دقت 500 متر بررسی و قابلیت های آنان مشخص شده است.
دزیانیان با اشاره به تحویل طرح از سوی رییس سازمان جهاد كشاورزی استان به استانداری سمنان، گفت: در آینده اعطای هرگونه تسهیلات به كشاورزان و بهره برداران منوط به رعایت الگوی كشت در جهت مدیریت منابع آبی است.
وی با بیان این كه یكی از وظایف این مركز، آموزش به گروه های مختلفی از فراگیران است، افزود: در این میان آموزش به كشاورزان پیشرو از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا كه آنان امكانات، تجهیزات و سطح زیادی از زمین های كشاورزی را در اختیار دارند.
احمد دزیانیان با اشاره به اجرای یافته های تحقیقاتی در برخی از مزارع به صورت نمونه، اضافه كرد: در این روش، آموزش به صورت عملی به كشاورزان داده می شود و این افراد علاوه بر یادگیری، نتیجه كار را نیز در زمین خود می بینند.
به گزارش ایرنا، استان سمنان بیش از 40 هزار بهره بردار كشاورزی دارد و حدود 87 درصد از آب تولیدی در این استان در حوزه كشاورزی مصرف می‌شود.
این استان بیش از 700 هزار نفری 198 هزار هكتار اراضی زراعی و باغی دارد.
6026/7339