توسعه طلبی سعودی؛ تلاش برای تسلط بر منابع نفتی كویت

وزیر سعودی در سخنانی از آغاز گفت وگوها با كویت برای استفاده از میادین نفتی منطقه مشترك در آینده خبر داده بود. سخنانی كه از سوی كویتی ها به تلاش ریاض برای اعمال فشار بر كویت با هدف كسب امتیازات بیشتر ارزیابی شد.
'سامی الفرج' رییس مركز مطالعات راهبردی كویت در واكنش به اظهارات وزیر نفت عربستان خواستار ارجاع مسئله به محاكم بین المللی شد. او با زیر سوال بردن قرارداد سال 1922 موسوم به قرارداد ' العقیر' ، گفت : ما در این قرارداد حضور داشتیم. قراردادی كه باعث شده است بخشی از سرزمین خود را به نفع دیگران از دست بدهیم. موضوعی كه برای امنیت ملی ما حیاتی است .
نشست 'العقیر' در سپتامبر 1922 میلادی میان حاكم نجد، عراق و بریتانیا به وضعیت مرزها با كویت پرداخت و در ترسیم مرزها بین دو كشور عربستان و كویت، 'منطقه بی طرف 'ایجاد شد كه مساحت آن به 5 هزار و 770 كیلومتر مربع بالغ می شود.
با وجودی كه معاون نخست وزیر كویت 'انس الصالح' در پیامی از طریق خبرگزاری دولتی كویت با تاكید بر روابط حسنه كویت و عربستان سعی كرد جو متنشج ناشی از سخنان وزیر سعودی را كاهش دهد اما كاربران در فضای مجازی در واكنش به سخنان وزیر نفت عربستان این سخنان را مقدمه ای برای فشار به كویت و سیطره بر منطقه بی طرف و بهره گیری از منابع نفتی آن به نفع ریاض ارزیابی كردند.

*** شروع اختلافات بر سر میادین نفتی
اختلاف بین دو كشور در سال 2014 میلادی موجب بسته شدن میدان های نفتی در منطقه بی طرف به ویژه دو میدان 'الخفجی' و 'الوفره' شد و تاكنون تمامی تلاش های برای حل مشكل و بازگشایی این چاهها بی نتیجه مانده است .
از میدان نفتی الخفجی روزانه بین 280 تا 300 هزار بشكه نفت خام برداشت می شد و از میدان نفتی الوفره هم 220 هزار بشكه نفت سنگین عربی برداشت می شد.
اگر چه كویتی ها دلیل بسته شدن الخفجی در اكتبر سال 2014 را به مسائل زیست محیطی و سعودی ها هم بسته شدن الفوره در می 2015 میلادی را به ' موانع عملیاتی ' نسبت دادند اما بروز اختلافات سیاسی و اقتصادی ین دو كشور بر سر نحوه استخراج نفت ، موجب تعطیلی این دو حلقه چاه در منطقه بی طرف شد.
شركت نفتی شورون عربستان ناخرسندی خود را از مانع تراشی كویت در زمینه صدور روادید برای پرسنل خارجی خود و تعلیق اعتبار كارتهای شناسایی آنها و محدودیت تردد خودروهای شورون برای كار در حوزه های نفتی را ابراز و همین موضوع را بهانه كاهش تولیدات خود در الوفره قرار داد.
در همان زمان روزنامه الشرق الاوسط وابسته به سعودی ها در مطلبی نوشت: شركت های اداره كننده الوفره مقررات جدیدی درباره اجباری بودن گرفتن مجوز صادر كرده اند كه این به مفهوم طولانی كردن میدان نفتی است.
كویتی ها هم اما از تجدید معاهده میان ریاض با شركت شورون به مدت 30 سال بدون اینكه كویتی ها را مطلع كنند ناخرسند شدند.هنگامی كه سعودی ها بدون هماهنگی كویت تولید نفت از میدان های نفتی را متوقف كردند ، روزنامه كویت الرای نوشت: این بحران 50 سال سال روابط با سعودی را تحت الشعاع قرار داد.
این رسانه كویتی تاكید كرد: بهانه هایی كه سعودی ها برای توقف تولید نفت از این میدان مطرح می كنند موضوع تازه ای نیست.این عاقلانه نیست و نمی تواند در قبال آن سكوت كرد زیرا نقض حاكمیت كویت محسوب می شود.
روزنامه القبس نیز نوشت: كویت در نتیجه تصمیم سعودی 135 هزار بشكه در روز نفت از دست می دهد و این رقم سالانه قریب چهار میلیارد دلار به كویت زیان وارد می كند.
طرفین در سال 1960میلادی تصمیم گرفتند كه منطقه بی طرف را تقسیم كنند.در هفتم جولای1965 كویت و عربستان توافقی به امضا رساندند كه در 25 جولای 1966 اجرایی شد تا منطقه بی طرف تقسیم شود.در 17 دسامبر 1967 قرارداد ترسیم تقسیم منطقه بی طرف امضا شد و در سال 1970 اجرایی شد. بعد از این دوره روابط دو كشور ازتنش كمی برخوردار بود .
در جریان اشغال كویت در سال 90 از سوی صدام، عربستان به كویت كمك زیادی كرد و این كشور مركز عملیات علیه بعثی ها شد اما مشكل مرزی میان دو طرف و موضوع میدان های نفتی مشترك همچنان به قوت خود باقی بود.
بروز اختلاف میان دو كشور در خصوص میدان های نفتی مذكور تهدید محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان را در پی داشت .
او كه در آن زمان جانشین ولیعهد بود با بالاگرفتن اختلافات كویت را تهدید كرده و مدعی شده بود كه نه تنها الخفجی بلكه اراضی آن از نظر تاریخی به سعودی ها تعلق دارد.
وی ادعا كرده است: ما كویت را از چنگال صدام نجات دادیم و كشوری كه یك چهارم ریاض هم نیست حق ندارد مدعی شود.
مشی میانه امیر كویت ، باعث شد این سخنان تاثیر مستقیمی در روابط دو كشور بر جای نگذارد و بدین ترتیب سكوت كویت در خصوص استفاده مشترك از این میادین ادامه یافت تا اینكه موضوع دوباره شنبه گذشته از سوی وزیر نفت عربستان تكرار شد.
اختلافات میان كویت و عربستان تنها محدود به میادین نفتی مذكور نیست این دو كشور در خصوص میدان گازی مشترك ' الدوره' هم اختلاف نظر دارند و برخی گزارش ها از توقف تولید در این میدان مشترك گازی حكایت دارد.
ذخیره گازی این میدان حدود 5.5 تریلیون متر مكعب است و بیشتر آن در منطقه مشترك میان عربستان سعودی و كویت است اما بخش كوچكی از آن مجاور ایران است. بخش ایرانی این میدان گازی' آرش ' نام دارد.
میدان آرش در شمال خلیج فارس و در استان هرمزگان قرار دارد. این میدان در سال 1346 كشف و بهره برداری از آن در سال ١٣٩١ آغاز شد. این میدان گازی از میادین مشترك ایران، با كشورهای كویت و عربستان می‌باشد. ذخیره نفت درجای این میدان نیز نزدیك به 310 میلیون بشكه برآورد می‌شود.
بر اساس گزارش های موجود ، كویت بر تولید به شكل جداگانه اصرار دارد اما عربستان سعودی اصرار دارد كه تولید را خود بر عهده گیرد و سهم كویت را بدهد. به دلیل محكم بودن استدلال كویت ، عربستان سعودی به بهانه ای دیگر روی آورده است و آن تعیین سهم كویت از میدان پس از ترسیم مرزها با ایران است. موضوعی كه برای كویت دشوار به نظر می رسد و این كشور را در مخمصه قرار خواهد داد.
كویت كه از نظر ذخایر گازی جزو كشورهای فقیر منطقه است مایل به بهره برداری از این میدان است و بهانه های سعودی ها را بی جا و در شرایط نامناسب می داند.

*** اختلافات مرزی دسیسه استعمار یا اهمیت منابع
بیشتر كشورهای حاشیه خلیج فارس با یكدیگر اختلافات مرزی و ارضی دارند. شاید در هیچ منطقه ای از جهان به اندازه خلیج فارس اختلافات مرزی و ارضی میان كشورها و بازیگران سیاسی به این درجه وجود نداشته باشد. در این منطقه نمی توان دو كشور را یافت كه از این قاعده كلی مستثنی باشند. بیش از 50 مورد اختلافات مرزی و ارضی در میان 8 كشور خلیج فارس وجود دارد كه این منطقه را تبدیل به بستری از حوادث غیرقابل پیش بینی كرده است.
ویژگی اغلب اختلافات مرزی و ارضی در میان كشورهای خلیج فارس آن است كه تداوم آنها موجب بروز برخوردهای مرزی و جنگی شده است. به عبارت دیگر اختلافات مرزی و ارضی بین كشورهای خلیج فارس تنها بصورت اختلاف باقی نمانده بلكه معمولا با برخوردهای مرزی همراه بوده است.
با كشف نفت در منطقه، اهمیت سرزمینی بیابان هایی كه زمانی كوچكترین ارزشی نداشتند افزایش پیدا كرد و تلاش كشورها برای دست اندازی به سرزمین های اختلافی با همسایگان شدت گرفت. این اختلافات ارضی و مرزی بین كشورهای عرب حاشیه خلیج فارس امروزه هم جاری است و همه كشورهای این حوزه را درگیر كرده است.
برخی بر این باورند، نوع مرزبندی كه انگلستان طراح آن بوده و در بسیاری از مناطق خاورمیانه پیاده شده، موجب بروز اختلافات قومی، زبانی، طایفه ای و قبیله ای شده كه نمونه آن را در قالب ادعاهای امارات در قبال سرزمین های كشورهای همجوار ملاحظه می كنیم. گروهی دیگر از كارشناسان نیز اعتقاد دارند، این اختلاف ها از خصوصیات و ویژگی های كشورهایی تازه شكل گرفته است، به ویژه زمانی كه منابع زیر زمینی یا منابع فسیلی در مرز مشترك دو كشور واقع شده باشد و در این صورت كشوری كه دارای تاریخ سیاسی طولانی تری باشد، ادعا می كند مالك بخش هایی از سرزمین كشور تازه تاسیس است.
خاورم**1508*1049