به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، با گذشت بیشتر از یك ماه از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای، تحلیل های گوناگونی از سوی رسانه ها، كارشناسان و نیز مقامات كشورهای جهان ارائه شده است. چند روز قبل «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه كشورمان در سخنانی هدف استراتژیك آمریكا پس از خروج از برجام را افزایش تحریم و فشار جهت وادار كردن تهران به اتخاذ تصمیمی به منظور خروج از برجام عنوان كرد. وی شرایط را اینچنین تحلیل كرد كه ایالات متحده به عنوان قدرت اول اقتصادی دنیا تلاش می كند با افزایش محدودیت ها ایران را به خروج از برجام مجبور سازد.
تحلیلگران مسائل بین المللی تاكید دارند از ابتدای دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» آشكار بود كه وی به دنبال نابودی این توافق است اما به گونه ای عمل می كرد تا هزینه این اقدام را كاخ سفید پرداخت نكند. رئیس جمهوری آمریكا و مشاوران وی تلاش بسیاری را به كار بستند تا با همكاری متحدان، عرصه را به گونه ای بر ایران تنگ كنند كه تهران راهی جز ترك توافق هسته ای نداشته باشد. در آن شرایط ایران به عنوان مقصر اصلی ناكام گذاشتن برجام هدف حملات همه جانبه جهانی قرار می گرفت.
این راهبرد آمریكا كه حتی پس از خروج از توافق هم دنبال شد مورد انتقاد برخی اعضای 1+5 قرار گرفت. «امانوئل مكرون» رئیس جمهوری فرانسه چند هفته قبل خطاب به همتای آمریكایی خود از ترامپ خواست اقداماتی را انجام ندهد كه ایران وادار به خروج از برجام شود. به نوشته خبرگزاری روسی «اسپوتنیك» وی پیش از نشست جی 7 در كانادا اظهار داشت اگر واشنگتن از توافق هسته ای رئیس جمهوری پیشین (باراك اوباما) رضایت ندارد مانع پایبند بودن دیگر كشورها به برجام نشود و ایران را مجبور به ترك توافق نكند.
تاكنون سیاست خارجی منطقی كشورمان باعث شكست این ترفند ترامپ شده و در نهایت كاخ سفید تنها كشور از اعضای 1+5 بود كه از برجام خارج شد. برخی رسانه ها و تحلیلگران آمریكایی نیز در خصوص اتخاذ خط مشی صحیح در قبال ایران به تصمیم گیران كاخ سفید هشدار می دهند و خواستار اصلاح این رویه اند.
تارنمای نشریه «آتلانتیك» در مورد سناریوهای آمریكا برای دوره پس از خروج برجام نوشت: همكاری اروپا، چین و روسیه با ایران از تاثیر تحریم های آمریكا كم می كند. در این صورت امكان حضور ایران در برجام وجود دارد. در این شرایط اگر ایالات متحده اقدامی فراتر از ادعاهای قبلی خود انجام ندهد بود یا نبود كاخ سفید در توافق برای ایران فرقی ندارد.
حال اگر ایالات متحده خود را در حاشیه ببیند تلاش می كند از ابزارهای دیگری برای رسیدن به اهداف خود علیه ایران استفاده كند. به نوشته آتلانتیك ممكن است پس از خروج آمریكا از توافق، ایران هم توافق هسته ای را ترك كند. در این حالت اروپا و آمریكا ممكن است برای اعمال تحریم های سخت با یكدیگر توافق كنند. البته تاكنون اقدام آمریكا علیه ایران و برجام مشروعیت بین المللی نیافته است زیرا واشنگتن كلید فروپاشی توافق را فشرد و مسئول تبعات آن است.
در رویكردی متفاوت با نگاه آتلانتیك، تارنمای «هیل» (THE HILL) كه به صورت غیررسمی نهاد رسانه ای كنگره به شمار می رود در گزارشی تصریح داشته خروج آمریكا از برجام و پس از آن سخنان مایك پومپئو نشان می دهد كه آمریكا به دنبال عادی سازی روابط با ایران در قبال تغییر رفتار تهران از طریق فشار حداكثری است اما ایران وارد چنین مذاكرات جامعی نخواهد شد.
این تحلیل یكی از گزینه هایی را كه ترامپ می تواند جایگزین فشار بر ایران سازد، ادامه پایبندی آمریكا به برجام و ارائه برخی امتیازهای مالی، تجاری و نفتی در قبال توافق با تهران دانسته است. بر این اساس، آمریكا به جای تشدید محدودیت ها علیه ایران بهتر است در عمل برخی منافع توافق را به ایران برساند و تهران را به ادامه همكاری دلگرم سازد.
به نوشته رسانه كنگره آمریكا باید راهكاری برای ادامه توافق هسته ای از طریق سازمان ملل متحد اندیشیده شود تا ایران در زمینه اجرای آن انگیزه كافی داشته باشد.
روزنامه «نیویورك تایمز» به تازگی در گزارشی به این موضوع پرداخته و عنوان داشته نظر ترامپ تا حدودی درست است كه خروج آمریكا از برجام را عامل فشار گسترده بر ایران به ویژه در حوزه اقتصاد می داند اما این فرایند در مورد ایران درست عمل نكرد و ادعاهای ترامپ مبنی بر این كه رویكردهای سیاسی وی در دوره ریاست جمهوری، باعث تغییر سیاست های منطقه ای ایران شده، نادرست است.
روزنامه «واشنگتن پست» هم در این زمینه ترامپ را بی اطلاع از ویژگی های مذهبی و ملی گرایانه ایرانیان دانست و آورد: رئیس جمهوری آمریكا آشكارا اعلام كرده كه به دنبال تغییر نظام در ایران است اما سیاست های وی چنین هدفی را برآورده نمی كند. برخلاف تصور ترامپ، خروج آمریكا از توافق هسته ای نه تنها نیروهای اجتماعی و داخلی ایران را تضعیف نكرد بلكه بازیگران خُرد بومی را به اندازه ای تقویت ساخت كه احتمال تقابل با آمریكا افزایش یافته است.
تحلیل روزنامه واشنگتن پست این تحولات را پیامد ناخواسته خروج آمریكا از برجام دانست و افزود پشت كردن واشنگتن به برجام احساسات ضدآمریكایی در ایران را تشدید كرد. تاكنون فشار برای تغییر نظام ایران نتیجه عكس داده است زیرا ایرانی ها هرگاه با تهدید بزرگ خارجی روبرو می شود هویت فرهنگی آن ها زنده تر می شود. ترامپ درك درستی از تحولات اجتماعی ایران ندارد. به همین دلیل آمریكا نباید به پاسخ ایران مانند واكنش یك دولت پوپولیست به فشارهای خارجی بنگرد زیرا ممكن است به نتایجی غیرقابل تصور برای كاخ سفید منجر شود.
پژوهش**9130 **9279
تهران- ایرنا- خروج از برجام و پایان تعهدات هسته ای ایران از دید تحلیلگران هدفی است رییس جمهوری آمریكا برای اعمال فشارهای مضاعف بر تهران دنبال می كند؛ هدفی كه گویای نوعی خطای محاسباتی و شناخت ناكافی ترامپ از واقعیت و سیاست های ایران است.
