فارس پیشتاز ثبت جهانی آثار تاریخی ایران

دفتر میراث جهانی یونسكو در چهل و دومین اجلاس خود در بحرین شنبه نهم تیرماه جاری پرونده آثار منظر باستان شناسی ساسانی در استان فارس را به ثبت جهانی رساند.
این موفقیت در حالی به دست آمد كه به گفته دست اندركاران امور، آماده سازی و پیگیری این پرونده بیش از هشت سال به طول انجامید.
این نخستین باری است كه پرونده ای از ایران با عنوان منظر باستان شناسی در فهرست میراث جهانی به ثبت می رسد كه این نگاه جدید باعث می شود تا حفاظت از منظر فرهنگی آثار ثبت شده با رویكرد تازه ای ادامه داشته باشد.
میراث جهانی یونسكو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است كه در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب كنفرانس عمومی یونسكو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است كه اهمیت جهانی داشته و به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، تعلق دارند.
بنا بر اعلام اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، در نشست نهم تیرماه كمیته میراث یونسكو، مُهر ثبت جهانی بر روی پرونده آثار تاریخی مجموعه بیشابور، تنگ چوگان، غار و مجسمه شاپور (در شهرستان كازرون)، آتشكده (كاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور (در شهرستان فیروزآباد) و كاخ ساسانی (در شهرستان سروستان) نشست.
پیش از این تخت جمشید، پاسارگاد ، باغ های به جامانده از پاسارگاد و باغ ارم در فارس ثبت جهانی شده بود كه به گفته اسماعیل تبادار استاندار فارس، شمار آثار ثبت شده این استان در میراث جهانی یونشكو به 11 اثر افزایش یافت.
چغازنبیل، شوش و سازه های آبی شوشتر (خوزستان)، میدان نقش جهان، مسجد جامع اصفهان (اصفهان)، تخت سلیمان (آذربایجان غربی)، بم و فضای فرهنگی آن، میمند شهر بابك (كرمان)، بیستون (كرمانشاه)، مجموعه تاریخی بازار تبریز (آذربایجان شرقی)، آثار تاریخی ارامنه (مشترك آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی)، آرامگاه شیخ صفی الدین (اردبیل)، برج گنبد قابوس (گلستان)، كاخ گلستان (تهران)، شهر سوخته (سیستان و بلوچستان)، قنات ایرانی (مشترك 6 استان)، كویر لوت (مشترك سه استان) و شهر یزد نیز پیش از این در فهرست جهانی یونسكو جای گرفته بودند.
این اطلاعات نشان می دهد، استان فارس در فرایند مربوط به ثبت جهانی آثار تاریخی در كشور پیشتاز است.
هفت اثر جدید ثبت شده استان فارس در فهرست جهانی اهمیت تاریخی فراوانی دارند چون این آثار بخش مهمی از ساختارهای حكومتی، مذهبی و دفاعی ساسانیان را در حدود هزارو 800 سال پیش نشان می دهند.
ثبت آثار تاریخی در فهرست جهانی باعث می شود تا توجه به یك اثر از حالت ملی خارج و نگاه جهانی روی آن متمركز شود و همچنین كشورهایی كه ثبت آثار بیشتری در فهرست جهانی دارند همواره مورد توجه گردشگران فرهنگی قرار می گیرند كه این امر تاثیر زیادی بر توسعه صنعت گردشگری كشورها خواهد داشت.

**ثبت جهانی آثار ساسانی ثبت هویت ایران است
مرمت هشت اثر پرونده منظر باستان شناسی محور ساسانی در استان فارس از چند سال پیش آغاز شده بود اما روند كندی داشت و اكنون با ثبت پرونده جهانی انتظار می رود روند مرمت آنها سریعتر پیش رفته و از این ظرفیت حداكثر استفاده برای توسعه گردشگری این خطه ایجاد شود.
مدیر محوطه های میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: پرونده محور ساسانی با توجه به جغرافیای طبیعی و فرهنگی آن در سه دشت استان فارس به ثبت جهانی رسیده كه این مساله بسیار مهمی است.
علیرضا عسكری چاودری افزود: حكومت ساسانیان با رویكرد حفظ سرزمین ایران در برابر تهاجمات سنگین امپراطوری روم و سلوكی شكل گرفت و ثبت آثار هخامنشی و ساسانی برای كشور ما یك موضوع ویژه و هویتی محسوب می شود.
هرچند كه كاخ سروستان نشانه های ساسانی فراوانی دارد اما به نظر می رسد یونسكو برای ثبت این اثر اسناد محكم تری نیاز داشته است.
عسكری در این باره نیز گفت: بنای سروستان به عنوان یك اثر اسلامی مدنظر قرار دارد اما مستندات علمی و مطالعات كربن 14 كه در كاوشهای این منطقه انجام شده است مشخص می كند كه شیرازه این بنای تاریخی متعلق به دوران ساسانی و معماری آن مربوط به دوره اسلامی است و همچنین فرهنگ و دانش گنبد نیز از این گنبد به دوره اسلامی منتقل شده است.

** رهاوردهای ثبت جهانی میراث ایران
رئیس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر شیراز گفت: وجود آثار ثبت شده جهانی می تواند برای كشور صاحب اثر منشا تاثیرات بسیاری در حوزه های مختلف فرهنگی،اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی را ایجاد كند.
لیلی دودمان ادامه داد: آثار ثبت شده بین الملی در گام اول این شانس و اقبال را به كشورهایی كه آثار در آنها قرار دارد می دهد كه به صورت دائمی توسط مراكز بین المللی در معرض معرفی به گردشگران خارجی قرار می گیرند كه از این حیث فرصت مناسبی است تا این مكان ها در سبد انتخاب گردشگران قرار گیرند.
رئیس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر شیراز در گفت و گو با ایرنا همچنین اظهار داشت: موضوع دوم اینكه هر كشوری هر چه قدر آثار ثبت شده جهان با پراكندگی جغرافیایی بیشتری داشته اند، به معنای تاثیر آن كشور در ساخت تمدن های بشری است.
وی ادامه داد: از این رو وجود آثار ثبت شده بین المللی به نوعی بیانگر اعتبار جهانی كشور صاحب اثر در ساخت تمدن های بشری بشمار می رود كه ایران از این جهت كشور شاخصی است.
دودمان به تاثیر آثار تاریخی جهانی در روند استقرار صلح اشاره كرد و افزود: هر چقدر این آثار تاریخی در گستره جغرافیایی بزرگتری از كشور ثبت شده باشند تلاش جامعه جهانی نیز برای حفظ آن اثر بیشتر خواهد بود.
وی ادامه داد: پروتكل ها و قراردادهای جهانی بسیاری وجود دارد كه كشورها را ملزم به حفاظت و صیانت از میراث مشترك بشری می كند و با وجود چنین آثاری تلاش برای بروز جنگ در كشورهای صاحب آثار تاریخی سخت تر می شود.
عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر شیراز وجود آثار تاریخی بین المللی را یكی از عوامل مهم در بازدارندگی تهدیدها و تقویت امنیت ملی كشورها برشمرد و گفت: از منظر دیگر، آثار ثبت شده جهانی این امكان را به كشورها می دهد كه برای حفظ و صیانت و احیا میراث مشترك بشری از ظرفیت های بین المللی استفاده كنند.

** دستاوردی برای تقویت گردشگری
ارزیاب ایكوموس در پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس پیش از این در دیدار با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفته است: ثبت جهانی این آثار تغییری در دیدگاه عموم مردم ایجاد می‌كند و همه با اهمیت آثار موجود در این محور آشنا می‌شوند.
اسد سیف افزود: این محور می‌تواند مورد توجه دنیا قرار گیرد، این نوع معماری و شهرسازی از لحاظ گردشگری و میراث‌فرهنگی نیز می‌تواند بسیار مهم باشد.
وی ادامه داد: با ثبت جهانی این آثار به ویژه شهر گور فیروزآباد همه دنیا با این نوع معماری و فرهنگی حاكم در این منطقه آشنا می‌شوند.
ارزیاب ایكوموس گفت: شهر گور با وجود تصور بسیاری از افراد كه بغداد را اولین شهر گرد در دنیا می‌پندارند، اولین شهر گرد در دنیاست و بغداد نیز از شهر گرد فیروز‌آباد تأثیر پذیرفته است.
سیف با بیان اینكه فرهنگ و دانش این سبك از شهرسازی به سایر نقاط جهان انتقال داده شد گفت: این اولین مدل شهر گرد بود و بسیاری از نقاط دنیا از این مدل تأثیر پذیرفته‌اند. این شهر و بناهای موجود در آن حتی در زمینه تكنیك گنبد‌سازی نیز سرمشقی برای دنیا بود.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز آثار دوره ساسانی را دارای ویژگی های منحصر به فرد دانست و گفت: بیشترین آثار این دوره در شهرستان های فیروزآباد، كازرون و سروستان واقع شده است.
امیری افزود: آثار ساسانی شاخصی نیز در شهرستانهای داراب و فراشبند وجود دارد كه بر اساس بررسی های صورت گرفته می توانند به پرونده منظر باستانی ساسانی فارس بپیوندند.
این مقام مسئول گفت: ثبت جهانی آثار محور ساسانی رویدادی مهم و اثرگذار تلقی می شود و با ورود این آثار به فرایندهای جذب گردشگران در عرصه بین المللی، می توان در آینده شاهد نتایج آن در تقویت گردشگری در استان فارس و ایران اسلامی بود.
9873/ 2027