چهار روز بعد از نشست سران ناتو در 15 جولاي رهبران اتحاديه اروپا براي شركت در بيستمين نشست چين و اين اتحاديه رهسپار پكن خواهند شد. گردهمايي بروكسل و پكن نيز در شرايطي انجام مي‌شود كه در هفته‌هاي اخير اتحاديه اروپا و چين بر سر تعرفه‌هاي گمركي با ايالات متحده وارد تنش شده‌اند. اروپا براي نخستين‌بار پس از خودكشي ژئوپليتيك در جنگ جهاني اول اين فرصت را دارد تا با استفاده از ابزار ديپلماسي در مقياسي گسترده از منافع خود و نيز جايگاه سازمان‌ها و نهادهاي بين‌المللي دفاع كند.
نشست ناتو و نيز نشست رهبران اتحاديه اروپا و چين تحت تأثير حضور دونالد ترامپ در كاخ سفيد و سياست‌هاي تهاجمي و پيش‌بيني‌ناپذير او قرار دارد. ترامپ در سياست خارجي ايالات متحده تغييراتي اساسي ايجاد كرده و در اين مسير همكاري واشنگتن و ناتو را به چالش كشيده است. ترامپ مي‌گويد اين همكاري نفع چنداني براي ايالات متحده ندارد. ترامپ بدون درنظرگرفتن اين واقعيت كه ناتو نقشي كليدي در قدرت‌گرفتن بي‌حدوحصر ايالات متحده و اعمال فشار بر روسيه ايفا كرده است، اين نهاد را در كنار نفتا قرار داده و هشدار مي‌دهد كه يا بايد در روابط واشنگتن و ناتو تجديدنظر صورت گيرد يا ايالات متحده از مهم‌ترين پيمان نظامي بين‌المللي خارج خواهد شد.
**توافق احتمالي چين با اروپا
اين رويكرد ترامپ مي‌تواند اروپا را تشويق كند تا استراتژي مدنظر رئيس‌جمهور فرانسه را اجرا كند. امانوئل مكرون به‌تازگي ابتكاري را براي تأمين امنيت اروپا مطرح كرده است. براساس ابتكار مكرون، بايد ساختاري ثابت براي همكاري نهادهاي امنيتي ايجاد شود و تأمين امنيت مرزهاي كشورهاي اروپايي با ايجاد اتحاديه‌اي امنيتي صورت گيرد كه داده‌ها و اطلاعات خود را از نهادهاي امنيتي و اطلاعاتي كشورهاي اروپايي به دست مي‌آورد.
اين طرح در نهايت مي‌تواند منجر به توسعه صنعت دفاعي كشورهاي اروپايي شود. اروپايي‌ها هر اندازه در مذاكره با ايالات متحده با چالش‌هاي متعددي روبه‌رو هستند، در برابر چين كار ساده‌تري پيش‌رو دارند. قبل از سفر رهبران اتحاديه اروپا به چين معاون كميسيون اروپايي به پكن سفر كرد تا در مذاكره با معاون نخست‌وزير چين موضوعات مورد بحث در نشست اتحاديه اروپا و چين را مرور كند. براساس اخبار منتشر‌شده، بروكسل و پكن قرار است جزئيات دسترسي به بازارهاي دو طرف را تا نيمه ماه جولاي منتشر كنند و مذاكره بر سر توافق سرمايه‌گذاري مشترك را نيز از سر بگيرند.
درصورتيكه مذاكرات اتحاديه اروپا و چين نتيجه‌بخش باشد و توافق نهايي تا انتهاي سال 2018 يا اوايل 2019 ميان دو طرف حاصل شود، در آن صورت ايالات متحده در تلاش‌هاي خود براي ايجاد تعادل در تجارت خود با چين گزينه‌هاي بيشتري در اختيار خواهد داشت. در چنين شرايطي ترامپ ممكن است هم‌زمان با رشد اقتصادي اروپا، تعرفه صادركنندگان اروپايي را افزايش دهد. به‌اين‌ترتيب هرگونه سود احتمالي حاصل از افزايش سرمايه‌گذاري دوجانبه ميان چين و اتحاديه اروپا تحت تأثير تشديد تقابل تجاري دو سوي آتلانتيك و ايجاد شكاف در غرب قرار خواهد گرفت.
اتحاديه اروپا بايد به توافقي كاملا شفاف با چين دست يابد و بدون آنكه تلاش كند در اين مسير ايالات متحده را به حاشيه براند، به تسهيل سرمايه‌گذاري متعادل و متقابل با چين بپردازد. در‌اين‌صورت كمپاني‌هاي چيني هم كه اغلب مورد حمايت بانك‌هاي دولتي قرار دارند، قادر خواهند بود تا توان مالي خود را توسعه دهند و به رقابت براي سرمايه‌گذاري در اتحاديه اروپا بپردازند؛ اما در آن سو كمپاني‌هاي اروپايي چنين امكاني در اختيار ندارند. اتحاديه اروپا مكانيسمي براي كنترل و نظارت بر فعاليت كمپاني‌هاي خود ندارد.اما بر اساس ابتكار مكرون، اين مكانيسم فراهم خواهد شد. درهمين‌حال بروكسل مي‌تواند با واشنگتن هم به توافقي مشابه دست يابد.
اروپا مي‌تواند پيشنهادي هوشمندانه براي خارج‌كردن ايالات متحده و چين از تنش تجاري ارائه كند. اتحاديه اروپا و چين مي‌توانند براي تأثيرگذاري بيشتر بر توافق‌هايي كه ميان بروكسل و پكن شكل مي‌گيرد، از حمايت بي‌قيدوشرط سازمان تجارت جهاني و داوري اين نهاد بين‌المللي نيز بهره‌مند شوند، به‌ويژه آنكه در روزهاي اخير ترامپ ساز جدايي آمريكا از سازمان تجارت جهاني را سر داده است.
**آغاز جنگ تجاري با پكن
اميدواري اتحاديه اروپا و چين براي توافق تجاري در حالي افزايش يافته كه ايالات متحده از نيمه‌شب پنجشنبه بر حدود 34 ميليارد دلار كالاي وارداتي از چين، تعرفه‌هاي گمركي اعمال كرد و خشم مقام‌هاي پكن را برانگيخت. دولت چين در اقدامي متقابل بر همين ميزان واردات از ايالات متحده تعرفه گمركي تعيين و واشنگتن را متهم كرد كه «بزرگ‌ترين جنگ تجاري تاريخ» را كليد زده است. ساعاتي قبل از اعمال اين تعرفه‌ها از سوي واشنگتن، دونالد ترامپ اعلام كرد كه احتمال تعيين تعرفه بر حدود 500 ميليارد دلار كالاي وارداتي چيني وجود دارد.
درصورتيكه اين تهديد ترامپ عملي شود، تقريبا كل واردات ايالات متحده از چين در سال 2017 را دربر مي‌گيرد. درحال‌حاضر پكن و واشنگتن تعرفه‌اي 25 درصدي را بر 34 ميليارد دلار كالاي وارداتي از يكديگر وضع كرده‌اند. تعرفه‌هاي ايالات متحده بر بيش از 800 كالاي چيني، از جمله اتومبيل، قطعات هواپيما و نيز قطعات كامپيوتري اعمال مي‌شود. چين نيز با تأخيري سه‌ساعته، تعرفه 25 درصدي را بر بيش از 540 كالاي وارداتي از آمريكا اعمال كرده است. رئيس‌جمهور ايالات متحده پيش از اين تهديد كرده بود درصورتيكه چين اقدام متقابلي انجام دهد، واشنگتن بر 200 ميليارد دلار كالاي چيني تعرفه اعمال خواهد كرد.
دولت چين روز گذشته اعلام كرد كه عليه اقدام ايالات متحده به سازمان تجارت جهاني شكايت خواهد كرد. پكن مي‌گويد تعرفه‌هايي كه ايالات متحده تعيين كرده، بازارها را بي‌ثبات و چرخه عرضه و تقاضاي جهاني را با مشكل مواجه كرده است. باوجوداين و بر اساس ارزيابي‌هاي صندوق بين‌المللي پول، ميزان كالاهايي كه تاكنون بر آنها تعرفه وضع شده، هنوز در حدي نيست كه معضلي جهاني براي اقتصاد ايجاد كند، اما تأثير آن مي‌تواند باعث بي‌ثباتي بازارهاي جهاني شود. مقام‌هاي اقتصادي چين مي‌گويند وضع تعرفه‌هاي آمريكا بر كالاهاي وارداتي از چين مي‌تواند باعث كاهش 0,2 درصدي در نرخ رشد اقتصادي چين شود.
در ماه‌هاي گذشته مذاكراتي تجاري ميان واشنگتن و پكن انجام شد، اما از ماه مي و با اعلام دولت ترامپ بر اعمال تعرفه‌هاي گمركي، اين مذاكرات به شكست انجاميد. اقدامات يك‌جانبه دولت ترامپ براي وضع محدوديت در واردات كه با هدف تقويت اقتصاد آمريكا و افزايش اشتغال صورت گرفته، صاحبان كسب‌و‌كارهاي آمريكايي را نيز نگران كرده است. در اين ميان رئيس‌جمهور ايالات متحده وعده داده است كه با اين تعرفه‌ها حدود 800 ميليارد دلار كسري تجاري ايالات متحده را جبران مي‌كند. از اين رقم تقريبا 375 ميليون دلار در تجارت با چين ايجاد شده است.
*منبع: روزنامه شرق؛ 1397،4،16
**گروه اطلاع رساني**2059**2002
جولاي 2018 ماهي تعيين‌كننده و مهم براي ژئوپليتيك جهاني به شمار مي‌آيد. 11 جولاي موعد نشست سران ناتو در بروكسل است و انتقادهاي دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري ايالات متحده، از متحدانش به دليل همراهي‌نكردن كشورهاي عضو بر سر اجراي تعهدات‌شان درباره بودجه دفاعي ناتو ديگر مباحث رهبران كشورهاي عضو ناتو را تحت‌الشعاع قرار داده است.
